Aleksander Emil Ulrych

Aleksander Ulrych (ur. 1 kwietnia 1886 w Turku, zm. 29 kwietnia 1945 w Weimarze w Buchenwaldzie) – polski polityk, poseł na Sejm III kadencji II RP, przedsiębiorca, działacz AK, więzień Buchenwaldu.

Aleksander Ulrych

Data i miejsce urodzenia	1 kwietnia 1886 Turek
Data i miejsce śmierci	29 kwietnia 1945 KL Buchenwald
Zawód, zajęcie	polityk, przedsiębiorca, działacz AK
Miejsce zamieszkania	Kalisz
Stanowisko	poseł na Sejm III kadencji II RP
Partia	BBWR
Rodzice	Emil, Berta ze Starków
Małżeństwo	Amelia z domu Freye
Dzieci	Janusz, Danuta Zofia zam. Trzaska-Truszkowska
Krewni i powinowaci	Juliusz Ulrych
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się w zamożnej rodzinie kupieckiej wyznania luterańskiego i o korzeniach niemieckich, osiadłej od paru pokoleń w okolicach Kalisza. Był synem Emila i Berty ze Starków, starszym bratem polityka i wojskowego II RP Juliusza Ulrycha. Pierwsze nauki pobierał w Kaliszu. Po ukończeniu szkoły realnej wstąpił jako ochotnik do armii Imperium Rosyjskiego, pragnąc zostać zawodowym oficerem, ale wkrótce porzucił ten zamiar i podjął naukę zawodu kupieckiego w znanej warszawskiej firmie delikatesowej „Bracia Pakulscy”. Mając 24 lata otworzył własny sklep delikatesowy w Kaliszu, wówczas jeszcze na przedmieściach, co uchroniło go przed utratą majątku, gdyż całe śródmieście Kalisza zostało zniszczone przez bombardowanie artylerii niemieckiej w sierpniu 1914.

Korzystając z przychylnej koniunktury po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Ulrych rozwinął poważnie swą działalność gospodarczą: zakupił dwie parcele (na jednej z nich stał przedtem, przed zburzeniem miasta, rodzinny dom Adama Asnyka) przy najbardziej ruchliwej ulicy Kalisza i wybudował istniejącą do dziś i pozostającą własnością rodziny pokaźną kamienicę, otworzył wielki sklep delikatesowy w centrum miasta, uzyskał monopol importu kawy i herbaty z Ameryki Środkowej na całą Polskę i przedstawicielstwo importu ekskluzywnych win francuskich do Polski Zachodniej, wysyłając wina ze swej rozlewni nawet do Niemiec, do Wrocławia.

Kamienica A. Ulrycha w Kaliszu, 2007

Bliski przyjaciel Walerego Sławka, Ulrych był przez dwie kadencje w latach 30. XX wieku posłem ziemi kaliskiej na Sejm z listy BBWR. Od 1916 był również członkiem Rady Miejskiej miasta Kalisza i w 1929 głównym założycielem Komunalnej Kasy Oszczędności (KKO) rodzinnego grodu.

Po inwazji niemieckiej Ulrych odmówił podpisania volkslisty, został przez władze niemieckie pozbawiony całego majątku i przeniósł się z polecenia AK do Wrocławia, gdzie pracował u swych dawnych partnerów handlowych w firmie Julius Meinl Delikatessen i koordynował jednocześnie administrację AK na terenach włączonych do Rzeszy i przyległych z władzami organizacji w GG. Utrzymując nadal kontakty handlowe z firmą Pakulskich, mógł się swobodnie poruszać między Rzeszą a Generalnym Gubernatorstwem. Żona, przesiedlona przez okupanta na przedmieścia Kalisza, pozostała w tym mieście.

Aresztowany w listopadzie 1944 przez wrocławskie Gestapo, prawdopodobnie dzięki donosowi jakiegoś prowokatora, był przez sześć tygodni przesłuchiwany w siedzibie Gestapo, po czym skierowano go do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, gdzie zmarł z wyczerpania 18 dni po wyzwoleniu obozu przez armię USA. Amerykanie pochowali go w indywidualnym grobie, ale władze NRD przeniosły później jego szczątki, w związku z budową pomnika, do grobu masowego.

W 1911 Aleksander Ulrych poślubił Amelię z domu Freyer (1892–1962) i miał z nią dwoje dzieci, Janusza (1913–1940), przed 1939 dziennikarza PAT, żołnierza Polskich Sił Zbrojnych w Brygadzie Strzelców Karpackich, zmarłego śmiercią tragiczną w Anglii i pochowanego w szkockim Perth, i córkę Danutę Zofię zam. Trzaska-Truszkowską (1920–2002), uczestniczkę powstania warszawskiego, zmarłą w Kaliszu i pochowaną nieopodal grobu matki na tamtejszym cmentarzu ewangelickim.

Ordery i odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (30 listopada 1929)

Bibliografia

• Papiery rodzinne: listy do rodziny, dedykowane fotografie, archiwum Gedenkstätte Buchenwald (Akte Ulrych) ustne informacje córki.

Linki zewnętrzne

• Aleksander Urlych na stronie Biblioteki Sejmowej