Aleksander Gajkowicz
Aleksander Gajkowicz (ur. 1 maja 1897[1] w Teklinopolu na Wileńszczyźnie, zm. 26 listopada 1971 w Warszawie) – polski inżynier, budowniczy dróg i mostów, jeden z twórców nowoczesnego drogownictwa w Polsce. Autor wielu prac naukowych z tej dziedziny. Budowniczy Polski Ludowej.
 Aleksander Gajkowicz w latach 60. | |
| Data i miejsce urodzenia |
1 maja 1897 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 listopada 1971 |
| Narodowość |
polska |
| Odznaczenia | |
       
| |
Wczesne lata edytuj
Syn Floriana i Marii z Engelsonów[1]. W 1899 jego rodzina przeniosła się z Wileńszczyzny do guberni archangielskiej. Tam początkowo pracował jako nadzorca wyrębu lasów nad Dźwiną Północną. Od 1904 uczęszczał do rosyjskiej szkoły parafialnej[2].
Po ukończeniu szkoły średniej podjął studia w Petersburgu, Kijowie i w Warszawie, gdzie uczył się na Politechnice. Przed II wojną światową pracował m.in. w warszawskim zarządzie dróg miejskich oraz był radcą budownictwa Urzędu Wojewódzkiego Warszawskiego. We wrześniu 1937, podczas I Polskiego Kongresu Inżynierów we Lwowie, kierowana przez Gajkowicza Komisja Związku Inżynierów Drogownictwa przedstawiła postulat wybudowania 4–6 tys. km autostrad w ciągu 30 lat[3]. W 1939 był naczelnikiem wydziału w Ministerstwie Komunikacji.
Po 1945 był m.in. urzędnikiem w Ministerstwie Komunikacji (pełnił funkcję dyrektora Departamentu Dróg Kołowych). Był również współzałożycielem Naczelnej Organizacji Technicznej[4].
Sprawował także funkcję dyrektora generalnego Centralnego Zarządu Dróg Publicznych i wiceministra komunikacji. Z jego inicjatywy w 1955 powstał Instytut Budownictwa Drogowego (IBD)[5].
Był członkiem Komitetów Wykonawczych Światowej Organizacji Federacji Inżynierskich i Światowej Organizacji Kongresów Drogowych[6].
Z nazwiskiem Gajkowicza wiąże się budowa 25 tys. km nowych dróg i modernizacja w latach 1945−1965 ok. 32 tys. istniejących dróg[5].
Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera 2B-tuje-13)[7].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Order Budowniczych Polski Ludowej (1 września 1971)[8]
- Order Sztandaru Pracy II klasy (22 lipca 1952)[9]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (15 lipca 1955)[10]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (15 sierpnia 1947)[11]
- Złoty Krzyż Zasługi (trzykrotnie: 9 listopada 1931[12], 6 czerwca 1939[13], 20 lipca 1946)[14]
- Medal Niepodległości (16 marca 1937)[15]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 stycznia 1955)[16]
Upamiętnienie edytuj
Od jego imienia w 1975 nazwano jedną z ulic na warszawskim Targówku[4][17]. Ulica imienia Aleksandra Gajkowicza znajduje się także w Pułtusku. Tam też, na rogu ul. Gajkowicza i Bulwaru 5 Brygady Saperów, umieszczono tablicę pamiątkową mu poświęconą[18].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 189.
- ↑ Halina Zubala: Aleksander Gajkowicz. Wspomnienie. Gazeta.pl. [dostęp 2015-07-20]. (pol.).
- ↑ Janusz Kaliński: Autostrady w Polsce, czyli drogi przez mękę. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2011. ISBN 978-83-7729-116-0.
- ↑ a b Tablica na bloku poświęcona szefowi ZDM-u. Targówek.info, 4 marca 2013. [dostęp 2015-07-20]. (pol.).
- ↑ a b Historia Instytutu Badawczego Dróg i Mostów. Instytut Badawczy Dróg i Mostów. [dostęp 2015-07-20]. (pol.).
- ↑ Gajkowicz Aleksander, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online] [dostęp 2019-11-14] (pol.).
- ↑ Twórca nowoczesnych dróg polskich. Osobistości 200-lecia Centralnej Administracji Drogowej „w uznaniu wybitnych zasług w dziedzinie drogownictwa oraz długoletniej działalności politycznej i społecznej”.
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1056 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie budownictwa”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1181 „za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie transportu drogowego”.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 114, poz. 732 „za zasługi w dziele odbudowy dróg w Polsce”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi na polu pracy zawodowej i społecznej”.
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 130, poz. 305 „za zasługi w służbie państwowej”.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 25, poz. 118 „za zasługi położone w dziele organizacji administracji kolejowej oraz odbudowy i uruchomienia komunikacji i transportu kolejowego na terenie kraju”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 99, poz. 1387 „na wniosek Ministra Transportu Drogowego i Lotniczego”.
- ↑ Uchwała nr 34 Rady Narodowej m. st. Warszawy z dnia 24 listopada 1975 r. w sprawie nadania nazw ulicom, Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 30 grudnia 1975 r., nr 16, poz. 115, s. 2.
- ↑ Miejsca pamięci narodowej. Pultusk.pl. [dostęp 2015-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 maja 2015)]. (pol.).