Aleksander Januszkiewicz
Aleksander Januszkiewicz (ur. 17 lutego 1872 we wsi Zarudyńce[1][2] (obecnie Зарудинці) k. Niemirowa, zm. 24 grudnia 1955 w Kaliszu) – polski lekarz, profesor nauk medycznych, przewodniczący Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego w latach 1923–1939, rektor Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie w latach 1930–1932. Ojciec Stanisława Januszkiewicza.
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce spoczynku |
Cmentarz Miejski |
Zawód, zajęcie |
lekarz |
Narodowość | |
Tytuł naukowy |
profesor nauk medycznych |
Alma Mater | |
Uczelnia | |
Wydział |
Lekarski |
Stanowisko |
przewodniczący Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego, |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujBył synem Mariana Januszkiewicza[1], ziemianina, i Walentyny z d. Regulskiej[1]. Do roku 1893 uczęszczał do gimnazjum w Niemirowie, medycynę zaś studiował na Uniwersytecie Kijowskim w latach 1893–1899. Uzyskał dyplom cum eximia laude, a następnie specjalizował się (w zakresie interny) u prof. W.P. Obrazcowa (1899–1904 i 1906–1914) oraz u prof. anatomii patologicznej i bakteriologii, W.K. Wysokowicza (1899–1902), a także – już w Berlinie – u prof. E. von Leydena, K.A. Ewalda i G. Klemperera (1906). W 1900 ożenił się z Joanną Peszyńską[1].
Dwukrotnie służył w wojsku rosyjskim: w czasie wojny rosyjsko-japońskiej (1904–1905) i podczas I wojny światowej.
Od grudnia 1919 mieszkał w Warszawie – pracował jako wolontariusz w Klinice Chorób Wewnętrznych u prof. A. Gluzińskiego. W roku 1921 mianowany profesorem zwyczajnym diagnostyki i terapii ogólnej chorób wewnętrznych w Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie. W roku 1921 został prodziekanem, następnie dziekanem w latach 1921–1923[1] i rektorem 1930–1932[1]. Zorganizował Wydział Lekarski i klinikę chorób wewnętrznych. W roku 1934 dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej mianowany profesorem zwyczajnym medycyny wewnętrznej. Służył konsultacjami medycznymi marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu[3]. W okresie II wojny światowej był konsultantem w poliklinice i szpitalach w Wilnie.
W Kaliszu osiedlił się w 1945, gdzie pracował jako konsultant Ubezpieczalni Społecznej oraz Szpitala Przemysława II do 1948, kiedy przeszedł na emeryturę. W uznaniu zasług pochowany został w stroju rektorskim na Cmentarzu Miejskim w Kaliszu.
Zasługi i osiągnięcia naukowe
edytujRozprawa doktorska Aleksandra Januszkiewicza pt. Ob alkogolnom diurezie (1910) była zwieńczeniem badań nad wpływem alkoholu na układ sercowo-naczyniowy i nerki prowadzonych przez niego w latach 1907–1910 u prof. Laudenbacha w Kijowie.
Jest autorem 34 prac naukowych, m.in. Dusznica bolesna a zawał mięśnia sercowego (1933), Zawał mięśnia sercowego jako jednostka kliniczna (1938). Najważniejszą pracą było wydane w roku 1929 opracowanie pt. Nadciśnienie tętnicze, w którym Aleksander Januszkiewicz przedstawił krytycznie różne teorie etiopatogenezy i wprowadził do polskiej medycyny pojęcie choroby nadciśnieniowej (nadciśnienie pierwotne stałe). Praca ta ma przełomowe znacznie w Polsce, zmieniając dotychczasowe sposoby rozumowania i postępowania lekarskiego, a jej treści pozostają aktualne w wielu aspektach do dnia dzisiejszego.
W roku 1938 ogłosił naukowe podstawy leczenia uzdrowiskowego choroby nadciśnieniowej w oparciu o patronat nad uzdrowiskiem w Druskiennikach na Wileńszczyźnie.
Przyczynił się do reaktywowania Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego (1946) i pozostawał jego pierwszym powojennym prezesem do końca życia. We własnym mieszkaniu stworzył salkę na zebrania członków towarzystwa oraz bibliotekę, której podstawą był jego prywatny księgozbiór (obecnie w Głównej Bibliotece Lekarskiej w Warszawie).
Był członkiem honorowym wielu towarzystw lekarskich, od roku 1950 członkiem zwyczajnym Polskiej Akademii Umiejętności oraz członkiem kolegiów redakcyjnych: „Polskiego Archiwum Medycyny Wewnętrznej” (1924–1955) i „Nowin Lekarskich” (1927–1939).
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (8 listopada 1930)[4]
- Złoty Krzyż Zasługi (1952)
- Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża I stopnia (1938)
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu św. Sawy (Jugosławia, 1932)
- Order św. Stanisława III klasy z Mieczami (Imperium Rosyjskie)
- Order św. Anny III klasy (Imperium Rosyjskie)
Upamiętnienie
edytujW roku 1997 nowo wybudowanej przychodni rejonowej w Kaliszu nadano imię prof. Aleksandra Januszkiewicza, a jego osobę upamiętniono wmurowaną tablicą, którą ufundowało Kaliskie Towarzystwo Lekarskie.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 290 .
- ↑ Zarudyńce (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 426 .
- ↑ Mieczysław Lepecki: Pamiętnik adiutanta Marszałka Piłsudskkiego. Warszawa: PWN, 1987, s. 365; s. 134, 245, 278. ISBN 83-01-06828-0.
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 260, poz. 351 „za zasługi na polu nauki”.
Bibliografia
edytuj- H. Dusińska, Prof. dr med. Aleksander Januszkiewicz – życie i dzieło, [w:] „Zeszyt Naukowy Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego”, nr 3, 1984, s. 35–39.
- S. Lam (red.), Ilustrowana Encyklopedja Trzaski, Everta i Michalskiego, Księgarnia Trzaski, Everta i Michalskiego, Warszawa 1925–1938, tom 2, s. 719.
- Biogram, [w:] „Zeszyt Naukowy Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego”, nr 6, 2000, s. 66–70.