Aleksander Kotsis
Aleksander Kotsis (ur. 30 maja 1836 na Ludwinowie, obecnie część Krakowa; zm. 7 sierpnia 1877 w Podgórzu, obecnie dzielnicy Krakowa) – polski malarz.
Autoportret (1870) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość |
polska |
Dziedzina sztuki | |
Epoka |
Życiorys
edytujAleksander Kotsis był chłopskiego pochodzenia[1]. Ojciec malarza przybył w okolice Krakowa ze Spiszu, osiadł w Ludwinowie, gdzie prowadził gospodarstwo rolne. W 1846 roku przeprowadził się z rodziną do Podgórza i zajął się handlem[2].
Aleksander w latach 1843-1849 uczył się w podgórskiej szkole powszechnej[3]. Od 1850 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Stattlera, Łuszczkiewicza i Aleksandra Płonczyńskiego[2].
W czasie studiów przyjaźnił się m.in. z Janem Matejką, Andrzejem Grabowskim oraz Arturem Grottgerem. W 1857 roku zadebiutował jako malarz w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych wystawiając pierwsze swoje prace[2]. W 1860 dzięki otrzymanemu stypendium wyjechał do Wiednia[3] na dalsze studia w tamtejszej Akademii, prawdopodobnie u Ferdinanda Georga Waldmüllera[2].
W roku 1862 powrócił do Krakowa. W okresie poprzedzającym powstanie styczniowe związał się z grupą patriotycznej młodzieży, która spotykała się w pracowni rzeźbiarskiej Parysa Filippiego w klasztorze franciszkanów[2].
Mieszkając na stałe w Podgórzu (wtedy Wolne Królewskie Miasto Podgórze, od 1915 część Krakowa) przy ul. Kalwaryjskiej 18, podróżował po Francji i Niemczech oraz po Podhalu i Tatrach. Po otrzymaniu kolejnego stypendium w roku 1866 wyjechał do Warszawy, w roku 1867 do Paryża i Brukseli[1]. W latach 1871–1875 przebywał w Monachium, gdzie został członkiem tamtejszego Kunstvereinu[2].
W 1875 roku powrócił do Podgórza. Cierpiał na zaniki pamięci spowodowane chorobą psychiczną[1]. Nieuleczalna choroba uniemożliwiła mu dalszą działalność artystyczną[2]. Zmarł w 1877 roku. Pochowany został na starym cmentarzu Podgórskim, dokładna lokalizacja grobu jest nieznana.
Twórczość
edytujMalował pejzaże, wnętrza, portrety oraz sceny rodzajowe z życia wsi z okolic Krakowa i Podhala[4], epizody powstańcze[3]. Jego obrazy z reguły charakteryzował niewielki format. Prezentował malarstwo romantyczne i realistyczne jednocześnie. Jego obrazy znajdują się w zbiorach wielu oddziałów Muzeum Narodowego w Polsce, w Muzeum Śląskim w Katowicach, a także w Lwowskiej Galerii Sztuki.
- Wnętrze izby, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Portret Jana Zawiejskiego, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Głowy dwóch dziewcząt, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Portret Habera, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Autoportret, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Portret nieznanej kobiety, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Chłopiec strzelający z klucza, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Rodzina góralska, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Portret malarki Józefiny Geppert, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Kłótnia Cyganów, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Góral w chacie, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Sierota, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Góral przed Szałasem, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Cyganie, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Krajobraz tatrzański, Giewont, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Zachód słońca – kosiarz, 1864, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Alegoria roku 1861, 1864
- Wywiezienie księdza Brzóski z Łukowa, 1864
- Śmierć na zesłaniu, 1864
- Mechanik, 1865
- Młyn w Prądniku, 1865–1870, Muzeum Śląskie w Katowicach
- Łacha piasku, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Matula pomarli, 1868, Galeria Obrazów, Lwów
- Pogorzelcy w Wiśniczu, 1868
- Ostatnia chudoba, 1870, Muzeum Narodowe, Warszawa
- Góral, 1870, Muzeum Śląskie w Katowicach
- Dzieci z osiołkiem, ok. 1870, Galeria Obrazów, Lwów
- W szynku, ok. 1870, Galeria Obrazów, Lwów
- Rudowłosa, ok. 1870, Muzeum Sztuki, Łódź
- Giewont I, ok. 1870, Muzeum Narodowe, Warszawa
- Portret mnicha, 1870, Muzeum Narodowe, Gdańsk
- Neapolitanka (Włoszka), ok. 1870, Muzeum Śląskie w Katowicach
- Dzieci przed chatą, 1872, Muzeum Narodowe, Warszawa
- Lato, 1872
- Wycieczka w Tatry, 1873, Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków
- Dziewczynka z lalką, 1873, Muzeum Narodowe, Warszawa
- Dzieci w lesie, 1873, Muzeum Narodowe, Poznań
Upamiętnienie
edytuj- Jest patronem ulicy w Krakowie w XI dzielnicy Wola Duchacka
Galeria
edytuj-
Pogrzeb górala, 1860, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Pejzaż górski z jeziorem, 1860, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Kosiarz, 1860–1862, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Portret siostry artysty, Karoliny, 1861–1865, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Chłopiec strzelający z klucza, przed 1863, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Pogrzeb i wesele z około 1864 roku, Muzeum Narodowe w Warszawie
-
W święto Matki Boskiej Zielnej z 1869 roku, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
-
Rodzina góralska, 1869, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Tatry – widok na Giewont z 1870 roku, Muzeum Narodowe w Warszawie
-
Góral przed szałasem, 1870, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Chłopak wiejski, 1870, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Targ o cielę, 1870, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Dziewczyna w kuchni, 1870, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Portret młodej damy, 1870, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Sierotka, 1870, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Św. Jan Kanty przed Matką Boską, 1870, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Głowy dwóch dziewcząt, 1870, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Portret malarki Józefiny Geppert (1870-1875), Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Wycieczka w Tatry (1873), Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Wnętrze izby, 1870–1875, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Portret Józefa Habera, 1870–1875, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Sielanka, 1872, Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Góralka na koniu, 1872, Muzeum Narodowe w Krakowie
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Witz 1970 ↓, s. 138.
- ↑ a b c d e f g Aleksander Kotsis. [dostęp 2022-08-03].
- ↑ a b c Teresa Stanisławska, Jan Adamczewski: Kraków ulica imienia. Kraków: Oficyna Wydawnicza „BIK”, 2000, ISBN 83-87023-08-6
- ↑ Nowa encyklopedia PWN. T. 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, ISBN 83-01-11966-7.
Bibliografia
edytuj- Biografia Culture pl
- Ignacy Witz, Polscy malarze, polskie obrazy, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1970 .
- Jerzy Zanoziński: Aleksander Kotsis : 1836-1877 : życie i dzieło : Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 1953