Aleksander Pragłowski
Aleksander Tadeusz Pragłowski (Radwan Pragłowski) (ur. 10 lutego 1895 w Paszowej, zm. 15 marca 1974 w Londynie) – oficer kawalerii armii austro-węgierskiej, pułkownik Wojska Polskiego. Naczelny Wódz Władysław Anders awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1964.
| ||
| ||
 pułkownik dyplomowany kawalerii
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 10 lutego 1895 Paszowa, Austro-Węgry | |
| Data i miejsce śmierci | 15 marca 1974 Londyn, Wielka Brytania | |
| Przebieg służby | ||
| Lata służby | 1917–1948 | |
| Siły zbrojne | .png){kind=small} Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
| |
| Jednostki | 4 Pułk Ułanów Cesarza Armia „Łódź” Armia „Warszawa” | |
| Stanowiska | szef sztabu armii | |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa | |
| Odznaczenia | ||
         
| ||
.jpg)
ŻyciorysEdytuj
Urodził się w rodzinie Roberta, właściciela majątku ziemskiego w Ropience w powiecie liskim i Marii z Balów. W latach 1905–1912 uczył się kolejno w niższej szkole realnej w Fisachu i wyższej szkole realnej w Hranicach[1]. Po ukończeniu tej ostatniej w 1912 roku wstąpił do Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt, gdzie w latach 1912–1914 studiował na wydziale kawalerii[2]. Po ukończeniu szkoły został przydzielony do austriackiego 4 Pułku Ułanów Cesarza[3] w Żółkwi (wraz z nim służył wówczas rtm Gwido Poten)[4]. Wraz z tym pułkiem w okresie od grudnia 1914 roku do października 1918 roku brał udział w walkach frontowych nad Dniestrem, w Karpatach i w Alpach, pełniąc kolejno funkcje dowódcy plutonu, szwadronu i grupy szturmowej. Awansował na porucznika w 1916 roku[5].
3 listopada 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego początkowo jako dowódca kompanii, a następnie batalionu w Grupie Sanockiej. W grudniu 1918 został zastępcą szefa sztabu Grupy Operacyjnej gen. Henryka Minkiewicza, od 19 lutego 1919 w stopniu porucznika był referentem amunicji i broni i spraw personalnych Grupy gen. Minkiewicza[6], a następnie od marca 1919 był zastępcą szefa sztabu 3 Dywizji Piechoty. Następnie pełnił funkcje szefa I, a później III oddziału Frontu Galicyjsko-Wołyńskiego (w Dowództwie FGW był oficerem do zleceń[7]), funkcję tę pełnił do marca 1920 roku, kiedy został szefem sekcji „Wschód” III oddziału Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej w lipcu 1920 roku pełnił obowiązki oficera sztabu Naczelnego Dowództwa[5], szefa sztabu 1 Dywizji Jazdy, a następnie Korpusu Jazdy gen. Juliusza Rómmla i brał udział w walkach. Po zakończeniu działań w styczniu 1921 roku został skierowany do Szkoły Sztabu Generalnego, którą ukończył z drugą lokatą i został asystentem w katedrze taktyki ogólnej, pełnił tę funkcję do listopada 1924 roku. 1 lipca 1923 roku awansowany na majora[5]. W październiku 1925[5] wyjechał do Francji, gdzie odbył staż liniowy i ukończył kurs dowódców pułku.
Po powrocie do Polski we wrześniu 1926 roku pełnił kolejno funkcje: zastępcy dowódcy 2 pułku szwoleżerów[5]. Z dniem 31 października 1926 roku został przeniesiony do kadry oficerów kawalerii z równoczesnym przydziałem do Wyższej Szkoły Wojennej na stanowisko wykładowcy[8]. W czerwcu 1927 roku został przydzielony do Oddziału III Sztabu Generalnego na stanowisko szefa wydziału „Wschód”[9][10]. W listopadzie tego roku powrócił do WSWoj. na stanowisko wykładowcy[11]. 26 stycznia 1928 roku został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku i 14. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[12]. W marcu 1929 roku został przeniesiony do 17 pułku ułanów w Lesznie na stanowisko dowódcy pułku[13]. 10 listopada 1930 roku został mianowany pułkownikiem ze starszeństwem z 1 stycznia 1931 roku i 7. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[14]. W styczniu 1936 roku został przeniesiony do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych na stanowisko I oficera sztabu Inspektora Armii gen. dyw. Juliusza Rómmla. Na tym stanowisku pozostał do września 1939 roku[10].
Uprawiał jeździectwo. W lutym 1931 zdobył Puchar Prezydenta Rzeczypospolitej podczas konkursów hippicznych w Zakopanem[15].
We wrześniu 1939[5] roku został szefem sztabu Armii „Łódź” organizowanej przez gen. Juliusza Rómmla i brał z tą armią udział w walkach. W dniu 7 września 1939 roku został szefem sztabu Armii „Warszawa”, która powstała z oddziałów broniących Warszawy i jednostek Armii „Łódź”, które dotarły do Warszawy. Funkcję tę pełnił do 27 września 1939 roku. Po kapitulacji Warszawy w niewoli niemieckiej, początkowo w oflagu IVB Königstein, a następnie w VIIA Murnau. W kwietniu 1945 roku uwolniony przez wojska amerykańskie wyjechał do Paryża i wstąpił do 1 Dywizji Pancernej. W styczniu 1946 roku został urlopowany i skierowany do domu wypoczynkowego dla starszych oficerów w Nicei.
W 1948 roku po demobilizacji wyjechał do Wielkiej Brytanii i zamieszkał w Londynie, gdzie pracował m.in. jako tłumacz i w administracji telefonów londyńskich. W trakcie pobytu w Londynie aktywnie działał w polskich organizacjach kombatanckich. Naczelny Wódz awansował go na generała brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1964 w korpusie generałów[10]. W 1960 roku opublikował w Londynie broszurę Odpowiadam głosom o Wrześniu oraz w roku 1968 wydał swoje wspomnienia pod tytułem: Od Wiednia do Londynu. Zmarł 15 marca 1974 roku w Londynie i został pochowany na cmentarzu w Putney Vale[10].
Był żonaty czterokrotnie - od 1921 z Janiną z Wojciechowskich (zm. 1923), od 1925 z Jadwigą z Gołębskich (małżeństwo zostało unieważnione w 1933), od 1937 z Franciszką z Żółtowskich z Ujazdu (zm. 9.X.1948)[16], od 1950 z Barbarą z Brodnickich. Z pierwszego małżeństwa miał syna Józefa (ur. 1922), z drugiego córkę Zofię (ur. 1925) zamężną Łysuniak, z czwartego dwie córki - Małgorzatę i Izabelę, zamieszkałe w Anglii.
AwanseEdytuj
- podporucznik – 1914
- porucznik – 1916
- rotmistrz – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów jazdy[5]
- major – 31 marca 1924 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 13. lokatą w korpusie oficerów jazdy
OdznaczeniaEdytuj
- Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari nr 181 – za kampanię wrześniową[17]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 30 czerwca 1921[18]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1937)[19]
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie (po raz pierwszy w 1921)[20][21]
- Złoty Krzyż Zasługi[20]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[20]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[20]
- Komandor Orderu Krzyża Orła (Estonia)[20]
- Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja)[20]
- Krzyż Zasługi Wojskowej III klasy z dekoracją wojenną i mieczami (1918) – w uznaniu mężnego zachowania się i znakomitej służby wobec nieprzyjaciela (Austro-Węgry)[22]
PrzypisyEdytuj
- ↑ Koreś 2017 ↓, s. 19–27.
- ↑ Koreś 2017 ↓, s. 27–34.
- ↑ Koreś 2017 ↓, s. 34.
- ↑ Dowódcy 115 Pułku Ułanów Poznańskich. Gwido Erwin Poten (1879 – 1940). Dowódca pułku: wrzesień 1921 - czerwiec 1924 r.. poznan.pl. [dostęp 9 grudnia 2014].
- ↑ a b c d e f g Kukawski i Leżeński 1991 ↓, s. 68.
- ↑ 815. Rozkaz. „Dziennik Rozkazów Wojskowych”. 25, s. 623, 6 marca 1919.
- ↑ Semper Fidelis. Obrona Lwowa w obrazach współczesnych. Lwów / Warszawa: Straż Mogił Polskich Bohaterów / Oficyna Wydawnicza Volumen, 1930 / 1990, s. Tab. 172.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 3 listopada 1926 roku, s. 391.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 11 czerwca 1927 roku, s. 167.
- ↑ a b c d Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 151.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 313.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 28 stycznia 1928 roku, s. 20.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 marca 1929 roku, s. 101.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1930 roku, s. 323.
- ↑ Z konkursów hippicznych. „Kurier Warszawski. Niedzielny Dodatek Ilustrowany”, s. 2, Nr 52 z 22 lutego 1931.
- ↑ J. Żółtowski, Rodzina Żółtowskich w ciągu stulecia, Poznań 1939, s. 58
- ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792 - 1945, Koszalin 1997, s. 372.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 9 lipca 1921 roku, s. 1122.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410
- ↑ a b c d e f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 593.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 75)
- ↑ Gazeta Lwowska nr 7 z 9 stycznia 1918 r. Część urzędowa
BibliografiaEdytuj
- Mieczysław Cieplewicz, Aleksander Pragłowski (1895-1974) w: Polski Słownik Biograficzny t. XXVIII, Warszawa-Kraków-Wrocław Gdańsk 1984-1985 s. 347-348, wersja elektroniczna IPSB
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
- Lesław Kukawski, Cezary Leżeński: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 68. ISBN 83-04-03364-X.
- Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 809. ISBN 83-211-1096-7.
- Daniel Koreś, Generał brygady Aleksander Radwan-Pragłowski (1895–1974). Studium biograficzne, Warszawa 2012, 544 s. (seria „Monografie", t. 78) ISBN 978-83-7629-338-7.
- Daniel Koreś: ALEKSANDER PRAGŁOWSKI OD WIEDNIA DO LONDYNU. Warszawa-Kraków: Oficyna Wydawnicza Mireki, 2017. ISBN 978-83-64452-91-8.