Aleksander Skowroński (ksiądz)
Aleksander Skowroński (ur. 9 lutego 1863 w Hucie Laura, zm. 3 października 1934 w Mikołowie[1]) – polski duchowny katolicki, prałat, działacz narodowy i społeczny na Górnym Śląsku.
| Prałat | |
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Proboszcz parafii św. Wojciecha w Mikołowie | |
| Okres sprawowania |
od 1922 do 1934 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Prezbiterat |
27 czerwca 1899 |
| Odznaczenia | |
| |
ŻyciorysEdytuj
Był synem Wojciecha Skowrońskiego i Weroniki z d. Walkiewicz, pochodzących z Królestwa. Ojciec był górnikiem, później nadzorcą maszyn. Szkołę ludową ukończył w Siemianowicach. Po tragicznej śmierci ojca, dzięki korepetycjom i pomocy brata, kontynuował naukę i 16 marca 1885 otrzymał świadectwo maturalne. 28 kwietnia tegoż roku immatrykulował się na Wydział Teologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1886-1887 odbył obowiązkową służbę wojskową w armii pruskiej. Dyplom ukończenia studiów uzyskał 10 sierpnia 1888 r. i jesienią wstąpił do wrocławskiego alumnatu. Święcenia kapłańskie otrzymał 27 czerwca 1889 r. we Wrocławiu.
Po uzyskaniu święceń kapłańskich został skierowany do parafii św. Barbary (następnie św. Jadwigi) w Królewskiej Hucie. W 1892 r. zaczął pracę w parafii w Łączniku, następnie został przeniesiony do Solca, a w 1894 r. do Szymiszowa. Od 1896 r. był proboszczem w Ligocie Bialskiej, gdzie w latach 1908-1909 wybudował nowy kościół pw. św. Stanisława Biskupa przy parafii pod tym wezwaniem (konsekrowany 16 czerwca 1912 r.). W grudniu 1918 r. sejm dzielnicowy zaboru pruskiego wybrał go do Naczelnej Rady Ludowej. 30 kwietnia 1920 r. został nominowany na dziekana. 27 kwietnia 1921 r., zagrożony zamachem na swe życie, przeniósł się na polski Śląsk.
Od 1922 r. do śmierci był proboszczem parafii św. Wojciecha w Mikołowie, gdzie 29 czerwca 1922 zdążył przywitać wkraczające wojsko polskie. Po utworzeniu diecezji katowickiej, w styczniu 1926 r. otrzymał nominację na archidiakona Kapituły Katedralnej, a 26 stycznia 1928 – na komisarza biskupiego regionu zachodniego. W 1930 r. otrzymał tytuł prałata, a 29 kwietnia 1931 r. (po śmierci ks. Jana Kapicy) został mianowany prepozytem Kapituły Katedralnej w Katowicach.
Już rozpoczynając studia Skowroński był świadom swej przynależności narodowej. W październiku 1885 roku wziął udział w zjeździe polskich akademików w Gnieźnie. W czasie pracy w Królewskiej Hucie nawiązał kontakt z wieloma polskimi działaczami narodowymi, m.in. z Wojciechem Korfantym. Po wyborczym zwycięstwie Korfantego (25 czerwca 1903 r.) podjął inicjatywę utworzenia Polskiego Towarzystwa Ludowego, którego został pierwszym prezesem. W 1904 roku został przedstawicielem Śląska w Polskim Centralnym Komitecie Wyborczym. Od 1906 roku stał się nieformalnym przywódcą nielicznej grupy duchowieństwa śląskiego otwarcie deklarującego polskie przekonania. W wyborach do parlamentu (25 stycznia 1907 r.) został wybrany posłem, jednak z powodu niezadowolenia księcia-biskupa wrocławskiego, kardynała Georga Koppa, zrzekł się mandatu.
Współzałożyciel i prezes Towarzystwa dla Szerzenia Elementarzy Polskich im. ks. Engla (1900 r.) oraz Polskiego Towarzystwa Ludowego (1903 r.). Inicjator powołania i przewodniczący utworzonego pod koniec 1915 r. na Śląsku Polskiego Komitetu Wykonawczego Niesienia Pomocy Głodującej Ludności Królestwa. Pierwszy przewodniczący powołanego 1 września 1917 r. Towarzystwa Oświaty na Śląsku im. św. Jacka. Był członkiem honorowym wrocławskiego Towarzystwa Akademików Górnoślązaków (1892-1899).
Przez cały okres swojej posługi kapłańskiej należał do tej grupy patriotycznego duchowieństwa śląskiego, która wspierała lud śląski w jego dążeniach narodowych. Dał temu wyraz już 26 kwietnia 1906 r. na zjeździe księży górnośląskich w Kędzierzynie, mówiąc: Do obozu polskiego ciągnęło mnie serce i przekonanie o jego uprawnieniu (...) Jako cząstka tego ludu polskiego na Górnym Śląsku czuję w sobie głęboki obowiązek obywatelski pomagać ludowi w jego usiłowaniach o lepszy byt narodowy. Cechowała go odwaga cywilna i swada oratorska, poparta gruntownym wykształceniem i znajomością literatury. Był wielbicielem poezji Mickiewicza i Słowackiego, czemu wielokrotnie dawał wyraz w swych płomiennych przemówieniach.
2 maja 1923 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[2].
UpamiętnienieEdytuj
.jpg)
4 października 1954, w 20. rocznicę śmierci księdza Skowrońskiego, w Ligocie Bialskiej została odsłonięta tablica upamiętniająca jego osobę[3].
Imię Aleksandra Skowrońskiego otrzymała ulica w Prudniku na Jasionowym Wzgórzu[4], Gliwicach[5] i Łączniku[6].
Skowroński jest jedną z osób wpisanych na tablicę na Głazie upamiętniającym nauczycieli walczących o polskość Ziemi Prudnickiej w Prudniku[7].
PrzypisyEdytuj
- ↑ WIELCY ŚLĄZACY, KTÓRZY MIELI WPŁYW NA LOS HARMONII. chorharmonia.pl. [dostęp 2014-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (pol.).
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 20.
- ↑ Uroczystości ku czci księdza prałata Aleksander Skowrońskiego. „Gość Niedzielny”, s. 428-429, Nr 42 z 17 października 1954.
- ↑ Spółdzielnia Mieszkaniowa w Prudniku, www.smprudnik.opole.pl [dostęp 2020-03-12].
- ↑ Ul. Aleksandra Skowrońskiego - Mapa Gliwice, plan miasta, ulice w Gliwicach - E-turysta, mapy.e-turysta.pl [dostęp 2020-03-12].
- ↑ Ul. Skowrońskiego - Mapa Łącznik, plan miasta, ulice w Łączniku - E-turysta, mapy.e-turysta.pl [dostęp 2020-03-12].
- ↑ Głaz upamiętniający nauczycieli walczących o polskość Ziemi Prudnickiej w Prudniku w województwie Opolskim - Miejsca pamięci narodowej w Prudniku, Pamiętaj Skąd Jesteś [dostęp 2021-01-03] (pol.).
BibliografiaEdytuj
- Koraszewski Jacek: Początki popularności Słowackiego na Śląsku, w: „Zaranie Śląskie” R. XXII, z. 4/1959, s. 15-28;
- Kowalczyk Halina: Listy ks. Emila Szramka do ks. Jana Kudery z lat 1917-1937, w: „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” t. XXIII/XXIV (1990-91);
- Szramek Emil: Ks. Aleksander Skowroński. Obraz życia i pracy na tle problematyki kresów zachodnich, RTPN 5, Katowice 1936.