Aleksandr Kaleri

Aleksandr Jurjewicz Kaleri, ros. Александр Юрьевич Калери; ur. 13 maja 1956 w Jurmale (obecnie Łotwa) – rosyjski inżynier, kosmonauta.

Aleksander Kaleri

Александр Юрьевич Калери

Data i miejsce urodzenia	13 maja 1956 Jurmała
Narodowość	Rosyjska
Funkcja	inżynier pokładowy dowódca
Łączny czas misji kosmicznych	769 dni 6 godzin 35 minut 1 sekunda
Odznaczenia

Wykształcenie oraz praca zawodowa

• 1979 – został absolwentem Moskiewskiego Instytutu Fizyczno-Technicznego (specjalność dynamika lotu). Po studiach rozpoczął pracę jako inżynier w głównym biurze konstrukcyjnym NPO Energia. Uczestniczył m.in. w pracach nad stacją kosmiczną Mir.
• 1983 – na tej samej uczelni ukończył studia podyplomowe (mechanika płynów, gazu i plazmy).

Kariera astronauty

• 1984 – 15 lutego został członkiem oddziału kosmonautów NPO Energia.
• 1986 – w październiku w Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina zakończył szkolenie podstawowe.
• 1987-1992 – uczestniczył w przygotowaniach do długotrwałego lotu na stację kosmiczną Mir. 21 grudnia 1987 razem z Aleksandrem Wołkowem oraz Aleksandrem Szczukinem był w załodze rezerwowej podczas startu misji Sojuza TM-4. Później przez krótki czas szkolił się w załogach przygotowywanych do lotów Sojuz TM-7 (1988) i Sojuz TM-11 (1990). W maju 1991, również z Aleksandrem Wołkowem oraz Timothym Mace z Wielkiej Brytanii był inżynierem pokładowym w załodze dublerów podczas startu Sojuza TM-12.
• 1992 – 17 marca wystartował do swojego pierwszego lotu w kosmos na pokładzie statku Sojuz TM-14. Misją dowodził Aleksandr Wiktorienko, a funkcję kosmonauty badacza pełnił niemiecki astronauta Klaus-Dietrich Flade. Rosyjscy kosmonauci po dotarciu do stacji Mir pozostali na niej jako 11. stała załoga. Obaj powrócili na Ziemię po 145 dniach pobytu w przestrzeni kosmicznej – 10 sierpnia.
• 1995-1996 – wspólnie z Walerijem Korzunem oraz francuskim astronautą Léopoldem Eyhartsem przygotowywał się w załodze rezerwowej do wyprawy Sojuza TM-24. Na 5 dni przed startem dowódca załogi podstawowej Giennadij Manakow zachorował. Podjęto wówczas decyzję o przesunięciu Korzuna oraz Kaleriego do głównej załogi. Misja rozpoczęła się 17 sierpnia 1996 a zakończyła się 2 marca 1997 po ponad 196 dniach lotu. Kosmonauci byli 22. stałą załogą Mira.
• 1997-1998 – przeszedł szkolenie jako inżynier pokładowy rezerwowej załogi Sojuza TM-28. Razem z nim w załodze tej znaleźli się Siergiej Zalotin i Oleg Kotow.
• 2000 – 4 kwietnia razem z Siergiejem Zalotinem wystartował na pokładzie Sojuza TM-30. Przez ponad 72 dni, do 16 czerwca, obaj pracowali na Mirze jako 28. stała załoga.
• 2001-2004 – od stycznia 2001 przygotowywał się do długotrwałego lotu na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Otrzymał przydział do załogi rezerwowej Ekspedycji 5 i podstawowej Ekspedycji 7. Po katastrofie promu Columbia rozformowano szkolone załogi, ponieważ zaszła potrzeba ograniczenia liczebności stałych załóg do jedynie dwóch astronautów. W nowym harmonogramie Kaleri znalazł się razem z Michaelem Foale w załodze dublerów Ekspedycji 7 i w załodze podstawowej Ekspedycji 8. Na pokładzie Sojuza TMA-3 astronauci wystartowali w kierunku ISS 18 października 2003. Ich lot trwał ponad 194 dni. Zakończył się 30 kwietnia 2004 lądowaniem na terenie Kazachstanu.
• 2005-2006 – kontynuował treningi do kolejnego lotu (Ekspedycje 15-17) na ISS, ale ostatecznie nie przydzielono go do konkretnej misji. 30 października zachowując uprawnienia aktywnego kosmonauty został zastępcą naczelnika oddziału kosmonautów RKK Energia.
• 2007-2009 – w sierpniu 2007 powierzono mu kolejną misję. Początkowo miał być to udział w Ekspedycji 23. Na stację kosmiczną miał się udać na pokładzie testowanego po raz pierwszy w kosmosie zmodyfikowanego statku Sojuz-TMA. Z powodu opóźnień start nowego statku przełożono i ostatecznie załogę Kaleri, Skripoczka i S. Kelly przesunięto do podstawowego składu Ekspedycji 25/26.
• 2010 – 7 października (czas UTC) udał się w kosmos po raz piąty jako dowódca statku Sojuz TMA-01M. Na Ziemię powrócił 16 marca 2011.

Nagrody i odznaczenia

• tytuł Bohatera Federacji Rosyjskiej i medal „Złotej Gwiazdy” w 1992
• order „Za zasługi dla Ojczyzny” II i III stopnia
• Order Przyjaźni
• Medal za Lot Kosmiczny (NASA Space Flight Medal)
• NASA Public Service Medal
• Kawaler Legii Honorowej (Francja)

Wykaz lotów

Loty kosmiczne, w których uczestniczył Aleksandr J. Kaleri
№	Data startu	Statek kosmiczny	Data lądowania	Statek kosmiczny	Funkcja	Czas trwania
1	17 marca 1992	Sojuz TM-14	10 sierpnia 1992	Sojuz TM-14	inżynier pokładowy	145 dni 14 godzin 10 minut i 33 sekundy
2	17 sierpnia 1996	Sojuz TM-24	2 marca 1997	Sojuz TM-24	inżynier pokładowy	196 dni 17 godzin 26 minut i 13 sekund
3	4 kwietnia 2000	Sojuz TM-30	16 sierpnia 2000	Sojuz TM-30	inżynier pokładowy	72 dni 19 godziny 42 minuty i 16 sekund
4	18 października 2003	Sojuz TMA-3	30 kwietnia 2004	Sojuz TMA-3	dowódca	194 dni 18 godzin 33 minuty i 43 sekundy
5	7 października 2010	Sojuz TMA-01M	16 marca 2011	Sojuz TMA-01M	dowódca Sojuza TMA-01M, inżynier pokładowy Ekspedycji 25/26 na ISS.	159 dni 8 godzin 43 minuty 10 sekund
Łączny czas spędzony w kosmosie – 769 dni 6 godzin 35 minut 1 sekunda

Zobacz też

• grupy i oddziały kosmonautów
• alfabetyczna lista kosmonautów

Bibliografia

• Александр Юрьевич Калери [online], Космонавты НПО «Энергия»  (ros.).

Linki zewnętrzne

• Kaleri Alexander Yurievich [online], NASA [dostęp 2020-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-06]  (ang.).
• Aleksandr Kaleri [online], Biographies of USSR / Russian Cosmonauts  (ang.).