Alfred North Whitehead

Alfred North Whitehead (ur. 15 lutego 1861 w Ramsgate, zm. 30 grudnia 1947 w Cambridge w stanie Massachusetts) – angielski uczony: filozof, matematyk i fizyk teoretyczny. Laureat Medalu Sylvestera za rok 1925.

Alfred North Whitehead

Data i miejsce urodzenia	15 lutego 1861 Ramsgate
Data i miejsce śmierci	30 grudnia 1947 Cambridge (Massachusetts)
Zawód, zajęcie	uczony: filozof, matematyk, fizyk
Alma Mater	Uniwersytet Cambridge
Odznaczenia

Życiorys

Był najmłodszym z czworga dzieci anglikańskiego duchownego Alfreda Whiteheada. Ukończył Trinity College na Uniwersytecie Cambridge, następnie został profesorem tego uniwersytetu.

Współpracował z Bertrandem Russelem przy dziele Principia Mathematica (1910-1913). Jest twórcą tzw. filozofii organizmu oraz prekursorem, rozwijanego głównie w Stanach Zjednoczonych, nurtu współczesnej filozofii procesu. Począwszy od problemów logiki i matematyki, zakres naukowych zainteresowań Whiteheada rozszerzał się w kierunku epistemologicznych i metodologicznych podstaw nauki, by ostatecznie objąć swym zasięgiem najbardziej ogólne zagadnienia z dziedziny filozofii spekulatywnej.

Process and Reality (1929) zawierające Wykłady im. Gifforda prezentuje jego metafizykę, która została przedstawiona w sposób niebywale uporządkowany. Wydaje się, że ambicją Whiteheada było zebranie w jedną syntezę wszystkich głównych filozofii i religii ludzkości. W tym celu stworzył szczególną koncepcję Boga, odrzucając dotychczasowe koncepcje, które sprowadził do trzech pojęć:

• wszechmocny władca,
• bezlitosny twórca reguł pierwszych,
• motor pierwszy.

Opowiedział się za ideą Boga-miłości.

Publikacje

Whitehead opublikował co najmniej kilkanaście książek. Z wczesnego, matematycznego okresu pochodzą między innymi:

• A Treatise on Universal Algebra (1898),
• On Mathematical Concepts of the Material World (1906).

Drugi etap wyznaczają:

• The Organisation of Thought (1917),
• An Enquiry Concerning the Principles of Natural Knowledge (1919),
• The Concept of Nature (1920), The Principle of Relativity (1922).

Na ostatni okres składają się:

• Science and the Modern World (1925),
• Religion in the Making (1926),
• Symbolism, its Meaning and Effect (1927),
• Process and Reality (1929) – dzieło uznane za najważniejsze w dorobku Whiteheada, stanowiące najpełniejszy wykład kosmologii organicystycznej,
• The Function of Reason (1929),
• Adventures of Ideas (1933),
• Modes of Thought (1938).

Bibliografia

• Adam Jurek: Indywiduum w procesie. Studium metafizyki A.N. Whiteheada. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2013. ISBN 978-83-7507-230-3.
• John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Alfred North Whitehead w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
• Michel Weber and Will Desmond (eds.), Handbook of Whiteheadian Process Thought, Frankfurt / Lancaster, ontos verlag, Process Thought X1 & X2, 2008 (ISBN 978-3-938793-92-3).

Linki zewnętrzne

• RonaldR. Desmet RonaldR., Andrew DavidA.D. Irvine Andrew DavidA.D., Alfred North Whitehead, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 4 września 2018, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-09-08]  (ang.).
• Alfred North Whitehead w bazie Mathematics Genealogy Project (ang.) [dostęp 2021-10-30].
• Alfred North Whitehead, Wstęp do matematyki w bibliotece Polona