Ali Kelmendi
Ali Kelmendi pseud. „Çuni” (ur. 3 listopada 1900 w Peji, zm. 11 lutego 1939 w Paryżu) – albański komunista, pochodzący z Kosowa.
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
3 listopada 1900 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11 lutego 1939 |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Pochodził z rodziny chłopskiej, był synem Sulejmana Kelmendiego[1]. W okresie I wojny światowej przebywał w Wiedniu. Zainspirowany wydarzeniami rewolucji październikowej w Rosji związał się z ruchem komunistycznym w Królestwie SHS. W latach 20. prześladowania komunistów w Jugosławii skłoniły go do wyjazdu do Albanii[1]. W Albanii związał się z radykalną organizacją młodzieżową Bashkimi (Jedność), kierowaną przez Avni Rustemiego. Zatrudniał się do pracy fizycznej w różnych miastach, starając się nawiązać kontakty z robotnikami[1].
Uczestniczył w zamachu stanu, przeprowadzonym w czerwcu 1924 przez zwolenników Fana Nolego. Po upadku rządu Fana Nolego w grudniu 1924 opuścił kraj udając się do Brindisi. Tam też przystąpił do organizacji KONARE (Komitet Narodowo-Rewolucyjny), skupiającej przeciwników Ahmeda Zogu[1]. Wyjazd do Kosowa, gdzie miał prowadzić agitację polityczną zakończył się niepowodzeniem, a Kelmendi zagrożony aresztowaniem przez Belgrad dotarł do Wiednia, gdzie mieściło się kierownictwo KONARE[1]. 8 października 1925 znalazł się w grupie czternastu młodych Albańczyków, którzy wyjechali do Związku Sowieckiego, gdzie mieli kształcić się w szkołach prowadzonych przez Komintern. Kelmendi przebywał w ZSRR do 1930 kształcąc się w Akademii Dzierżyńskiego w Leningradzie, a następnie pracował jako urzędnik celny w Odessie[1].
W lipcu 1930 powrócił do Albanii, gdzie miał zająć się organizowaniem kółek komunistycznych[2]. Aresztowany przez żandarmerię otrzymał zakaz opuszczania Korczy, w której zamieszkał. W styczniu 1932 opuścił Albanię i pojechał do Berlina, gdzie spotkał się z Georgi Dimitrowem omawiając możliwości utworzenia w Albanii partii komunistycznej[2]. Kiedy powrócił po raz kolejny do Albanii został aresztowany przez żandarmerię. Oskarżony o prowadzenie działalności antypaństwowej został w lipcu 1932 internowany w Gjirokastrze[3]. We wrześniu 1936 został deportowany z Albanii do włoskiego Bari, skąd wyjechał do Turynu[4]. W czasie wojny domowej w Hiszpanii został skierowany wspólnie z Koço Tashko do Paryża, gdzie miał zajmować się rekrutacją Albańczyków do walki po stronie republikańskiej Hiszpanii. Pod pseudonimem Çuni pisał artykuły do francuskiej prasy lewicowej[5].
W Paryżu zaraził się gruźlicą. W szpitalu paryskim przeszedł operację żołądka, po której zmarł[2]. 24 grudnia 1947 jego doczesne szczątki spoczęły na cmentarzu w Korczy[3].
Pamięć edytuj
W 1970 ukazała się w Prisztinie biografia Ali Kelmendiego, pióra Krsty Aleksicia. W 1981 Marianthi Xhako zrealizowała krótkometrażowy film dokumentalny pt.Ali Kelmendi. Imię Kelmendiego noszą ulice w Tiranie, Prisztinie, Szkodrze, Paskuqanie, Klinie i w Kuçovë. W Korczy postawiono popiersie Kelmendiego.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 235-236. ISBN 978-1-78076-431-3.
- ↑ a b c Kristo Frashëri: Historia e levizjes se majte ne Shqiperi dhe e themelimit te PKSh-se 1878-1941. Tirana: 2006. ISBN 99943-909-3-7.
- ↑ a b Florin Dervishi, HEROI i POPULLIT Ali Kelmendi = 2022-12-27 [online], gazetalevizja.com, 2022 (alb.).
- ↑ Kastriot Dervishi: Levizja komuniste në vitet 1924-1944 dhe formimi i PKSh-se. Tirana: 2006, s. 113-114. (alb.).
- ↑ A Biographical Dictionary of Central and Eastern Europe in the Twentieth Century. New York & London: M.E. Sharpe, 2008, s. 1938-1939. ISBN 978-1-317-47594-1.
Bibliografia edytuj
- Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 235-236. ISBN 978-1-78076-431-3.
- Kristo Frasheri: Historia e lëvizjes së majtë ne Shqipëri dhe e themelimit të PKSh-se 1878-1941. Tirana: 2006. ISBN 99943-909-3-7. (alb.).