Ali Szer Nizamaddin Nawoi
Aliszer Nizamaddin Nawoi, Ali Szer Nawoi, właśc. Ali Szir Nawai Nizam ad-Din (ur. 1441, zm. 1501) – wezyr władcy z dynastii Timurydów Husajna Bajkary i pisarz.

Żył i tworzył w Heracie na dworze sułtana Husajna Bajkary, gdzie odegrał ważną rolę w życiu politycznym państwa. Był wezyrem, dzięki czemu miał możliwość inicjowania wielu przedsięwzięć kulturalnych.
Interesował się m.in. literaturą, malarstwem, muzyką, architekturą, rozwojem języka, historią. Opiekował się pisarzami i artystami. Pozostawił po sobie cztery Dywany poezji lirycznych oraz Chamsę, tj. pięć poematów romansowo-przygodowych m.in. Lejla i Medżnun, Ferhad i Szirin, Iskendername (Księga o Aleksandrze). Są to utwory samodzielne, charakteryzujące się doskonałością formy i języka. Napisał także traktat o prozodii Mizan ül-Awzan (Miara wagi) oraz Muhakamat ül-Lugatajn (Spór dwóch języków), w którym dowodził, że należy położyć kres panowaniu języka perskiego w literaturze tureckiej.
Aliszer Nawoi tworzył w swym ojczystym, wschodniotureckim (czagatajskim, starouzbeckim) języku. Jego twórczość wywarła wielki wpływ na poetę osmańskiego Ahmeda Paszę i poetę azerbejdżańskiego Fuzulego.
Utwory Aliszera w tłumaczeniu na język polski Tadeusza Chróścielewskiego zamieszczono w zbiorze:
- Poezja uzbecka. Antologia. Wybór Tadeusza Chróścielewskiego. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989, s. 102–156, seria: Poezja Narodów Związku Radzieckiego. ISBN 83-218-0797-6.
Zbiór złotych myśli opublikowano jako:
- Aliszer Nawoi: Aforyzmy. Wybór, wstęp i tłum. Leopold Lewin. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973, seria: Biblioteczka Aforystów.
BibliografiaEdytuj
- Elżbieta Szczepanik, Aliszer Nawoi – uzbecki poeta i polityk, w: „Mówią Wieki”, nr 11/1987, s. 28–31, ISSN 0580-0943.
- ISNI: 0000 0001 0878 029X
- VIAF: 22198747
- ULAN: 500116613
- LCCN: n85019117
- GND: 119228939
- NDL: 001200161
- LIBRIS: ljx0w0c44ssf0g1
- BnF: 12253145s
- SUDOC: 050623664
- NKC: xx0067719
- BNE: XX5618779
- NTA: 068926782
- CiNii: DA03960597
- Open Library: OL65737A
- PLWABN: 9810664703105606
- NUKAT: n01096794
- J9U: 987007265814705171
- LNB: 000217030
- ΕΒΕ: 171158
- LIH: LNB:QIa;=BR
- WorldCat: lccn-n85019117