Alojzy Seget
Alojzy Seget (ur. 25 listopada 1897 w Lubomi, zm. 3 sierpnia 1968 tamże) – powstaniec śląski. porucznik Wojska Polskiego, dowódca 4. (następnie 15.) Raciborskiego Pułku Piechoty,
 Alojzy Seget - 1921 (Muzeum Śląska Opolskiego) | |
 porucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
25 listopada 1897 |
|---|---|
| Data śmierci |
3 sierpnia 1968 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Stanowiska |
dowódca powstańczego 4. (następnie 15.) Raciborskiego Pułku Piechoty, |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Późniejsza praca |
prezes Samopomocy Chłopskiej |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys
edytujSyn Franciszka i Franciszki z domu Stukator. jego starszy brat Józef był także członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej i powstańcem śląskim[1]. Uczęszczał do niemieckiej szkoły podstawowej, potem do szkoły handlowej w Raciborzu. Już jako kilkuletni chłopak był kolporterem "Nowin Raciborskich" i "Katolika". W czasie nauki szkolnej należał do polskiego kółka teatralnego w Raciborzu i Towarzystwa Śpiewaczego "Lutnia"[2][3].Był związany z Domem Polskim "Strzecha" w Raciborzu. W latach I wojny światowej został wcielony do niemieckiego wojska (17 sierpień 1914 - 31 stycznia 1919), walczył na froncie zachodnim, gdzie został ranny. Ostatnie miesiące wojny spędził w szpitalu w Gdańsku[2]. Brał udział w walkach w Gdańsku i Berlinie podczas ruchów rewolucyjnych w Niemczech w 1918 r. Dostarczał broń powstańcom wielkopolskim. Ukończył szkołę szturmową i kurs obsługi karabinów maszynowych[1].
W lutym 1919 powrócił do rodzinnej wioski i wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, ps. Heinrich Waldhöh[1]. W ramach POW prowadził prace organizacyjne na terenach południowo-wschodniej i południowo-zachodniej części powiatu raciborskiego[1][2]. Brał udział w I powstaniu śląskim (1919) a po jego upadku przebywał w Czechosłowacji[2]. Po amnestii powrócił do Raciborza. W II powstaniu śląskim (1920) jako dowódca II baonu w powiecie raciborskim nie mógł rozwinąć szerszej działalności, ponieważ trwało ono zaledwie kilka dni a stacjonujące w Raciborzu oddziały włoskie uniemożliwiły skutecznie koncentrację podległych mu jednostek[2]. Następnie przeszedł specjalne szkolenie wojskowe[2]. W III powstaniu śląskim był dowódcą 4. (następnie 15.) Raciborskiego Pułku Piechoty, na którego czele opanował prawobrzeżną część powiatu raciborskiego, a następnie z powodzeniem obronił środkowy odcinek linii Odry w walkach w okolicach Bukowna i Olzy[2].
W okresie międzywojennym był naczelnikiem gminy w Luboni[4]. Był także mistrzem budowlanym[4]. W 1923 r. ożenił się z Emilią z domu Bugdoł[5]. Członek Związku Powstańców Śląskich, należał do koła w Luboni[6].Był organizatorem w Lubomi organizował ochotniczą straż pożarną, oraz działał czynnie w kilkunastu towarzystwach społeczno-kulturalnych[5], m.in. był wiceprezesem koła Związku Obrony Kresów Zachodnich[7]. W l. 30. XX wieku posiadał samochód osobowy[8]. Podczas kampanii wrześniowej bronił wraz z byłymi powstańcami i młodzieżą harcerską środkowego i północnego odcinka Odry, Następnie przedostał się do Rumunii, a później przez Jugosławię i Włochy do Francji[9]. Walczył w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie[9] na terenie Francji, gdzie został ranny[10]. Finalnie trafił do Anglii, gdzie ukończył studia administracyjne[9] oraz działał w Centralnym Komitecie Pomocy Ofiarom Wojny[10].
W 1946 powrócił do kraju i mieszkał w Pszowie, gdzie pracował w Przedsiębiorstwie Budownictwa Przemysłu Węglowego[9]. Był założycielem miejscowej Samopomocy chłopskiej, do 1949 r. również jej prezesem[10]. Członek organizacji kombatanckich m.in. ZBoWiD-u[10]. W ostatnich latach życia mieszkał w rodzinnym domu w Lubomi[11], gdzie zmarł. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Lubomi[9].
Pozostawił wspomnienia opublikowane w: Wspomnienia Opolan, t. 2, pod red, Aliny Glińskiej, Kazimierza Malczewskiego, Andrzeja Pałosza, Warszawa 1965, Instytut "Pax", s. 357-363, oraz Ze wspomnień uczestników, „Wrocławski Tygodnik Katolików" 1971 nr 18 s. 2
Odznaczenia
edytujUpamiętnienie
edytujJest patronem ulicy w Raciborzu[9]. W 85. rocznicę wybuchu III powstania śląskiego uchwałą Rady Gminy, nowo wybudowana hala sportowa w Lubomi otrzymała imię Alojzego Segeta[14]. W 2009 r. wmurowano na budynku gminy w Lubomi tablicę pamiątkową poświęconą Alojzemu Segetowi[15].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Ewidencja funkcjonariuszy POW według powiatów - Archiwum Powstań Śląskich, seria I, tom 2, Okres drugiego powstania 1920, oprac. Edward Długajczyk i Paweł Parys, Katowice 2021, s. 19 i 29-31
- ↑ a b c d e f g Jerzy Pająk, Alojzy Nowara, Trzecie powstanie śląskie na Ziemi Raciborskiej, Racibórz 1962, s. 7, 19-20
- ↑ Cecylia Płaczek CSMI, Teatr religijny na Śląsku w okresie międzywojennym, "Roczniki Humanistyczne" t. 29, z. 1, 1981, s. 17
- ↑ a b Seget Alojzy - Plebiscyt tysiąclecia, "Nowiny Wodzisławskie" nr 11 (163) z 12 marca 2003, s. 9 [dostęp 08.02.2025]
- ↑ a b Artur Marcisz, Alojzy Seget. JastrzębieOnline.pl [dostęp 08.02.2025]
- ↑ Powstańcy zweryfikowani przez Związek Powstańców Śląskich, Muzeum Śląskie [dostęp 12.01.2025]
- ↑ Z życia ZOKZ, "Polska Zachodnia" nr 60 z ta 2 marea 1930 s, 8
- ↑ Ogłoszenie Starosty Rybnickiego w sprawie listy kolejności osób obowiązanych do dostarczenia środków przewozowych na rzecz wojska w czasie pokoju, Rybnik, 19 listopada 1935, "Gazeta Urzędowa Województwa Śląskiego" nr 44 z 7 grudnia 1935, s. 476
- ↑ a b c d e f Artur Marcisz, Alojzy Seget [online], www.nowiny.pl [dostęp 2024-08-25] (pol.).
- ↑ a b c d Aleksander Kwiatek, Alojzy Seget, Encyklopedia Powstań Śląskich, Opole 2002, s. 501
- ↑ Jerzy Pająk, Poznajemy Ziemię Raciborską, "Biuletyn Nauczyciela Opolskiego" Nr 4 (8), 1960, s. 59
- ↑ a b c d e f Seget, Alojzy - TracesOfWar.com [online], www.tracesofwar.com [dostęp 2022-05-28].
- ↑ Poz. 94. Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z Mieczami, Krzyża Niepodległości i Medalu Niepodległości. "Monitor Polski" nr 64, z 19 marca 1937, s. 7
- ↑ Ul. Alojzego Segeta w Raciborzu, dowódcy 4. Raciborskiego Pułku Piechoty, Racibórz,com.pl [dostęp 08.02.2025]
- ↑ Lubomia (woj.śląskie, pow. wodzisławski) - tablica upamiętniająca Alojzego Segeta. Pomniki powstańców i powstań śląskich, tablice i miejsca nie oznaczone, portal Eksploratorzy - Forum Zbuntowanych Poszukiwaczy [dostęp 08.02.2025]
Bibliografia
edytuj- Franciszek Hawranek, Aleksander Kwiatek, Wiesław Lesiuk, Michał Lis, Bolesław Reiner: Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, 1982, s. 501.