Alojzy Seget (ur. 25 listopada 1897 w Lubomi, zm. 3 sierpnia 1968 tamże) – powstaniec śląski. porucznik Wojska Polskiego, dowódca 4. (następnie 15.) Raciborskiego Pułku Piechoty,

Alojzy Seget
Ilustracja
Alojzy Seget - 1921 (Muzeum Śląska Opolskiego)
porucznik porucznik
Data i miejsce urodzenia

25 listopada 1897
Lubomia

Data śmierci

3 sierpnia 1968

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Cesarstwa Niemieckiego
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Stanowiska

dowódca powstańczego 4. (następnie 15.) Raciborskiego Pułku Piechoty,

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
powstania śląskie
II wojna światowa
wojna obronna Polski

Późniejsza praca

prezes Samopomocy Chłopskiej

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941) Srebrny Krzyż Zasługi Śląski Krzyż Powstańczy Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
Gwiazda Górnośląska

Życiorys

edytuj

Syn Franciszka i Franciszki z domu Stukator. jego starszy brat Józef był także członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej i powstańcem śląskim[1]. Uczęszczał do niemieckiej szkoły podstawowej, potem do szkoły handlowej w Raciborzu. Już jako kilkuletni chłopak był kolporterem "Nowin Raciborskich" i "Katolika". W czasie nauki szkolnej należał do polskiego kółka teatralnego w Raciborzu i Towarzystwa Śpiewaczego "Lutnia"[2][3].Był związany z Domem Polskim "Strzecha" w Raciborzu. W latach I wojny światowej został wcielony do niemieckiego wojska (17 sierpień 1914 - 31 stycznia 1919), walczył na froncie zachodnim, gdzie został ranny. Ostatnie miesiące wojny spędził w szpitalu w Gdańsku[2]. Brał udział w walkach w Gdańsku i Berlinie podczas ruchów rewolucyjnych w Niemczech w 1918 r. Dostarczał broń powstańcom wielkopolskim. Ukończył szkołę szturmową i kurs obsługi karabinów maszynowych[1].

W lutym 1919 powrócił do rodzinnej wioski i wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, ps. Heinrich Waldhöh[1]. W ramach POW prowadził prace organizacyjne na terenach południowo-wschodniej i południowo-zachodniej części powiatu raciborskiego[1][2]. Brał udział w I powstaniu śląskim (1919) a po jego upadku przebywał w Czechosłowacji[2]. Po amnestii powrócił do Raciborza. W II powstaniu śląskim (1920) jako dowódca II baonu w powiecie raciborskim nie mógł rozwinąć szerszej działalności, ponieważ trwało ono zaledwie kilka dni a stacjonujące w Raciborzu oddziały włoskie uniemożliwiły skutecznie koncentrację podległych mu jednostek[2]. Następnie przeszedł specjalne szkolenie wojskowe[2]. W III powstaniu śląskim był dowódcą 4. (następnie 15.) Raciborskiego Pułku Piechoty, na którego czele opanował prawobrzeżną część powiatu raciborskiego, a następnie z powodzeniem obronił środkowy odcinek linii Odry w walkach w okolicach Bukowna i Olzy[2].

W okresie międzywojennym był naczelnikiem gminy w Luboni[4]. Był także mistrzem budowlanym[4]. W 1923 r. ożenił się z Emilią z domu Bugdoł[5]. Członek Związku Powstańców Śląskich, należał do koła w Luboni[6].Był organizatorem w Lubomi organizował ochotniczą straż pożarną, oraz działał czynnie w kilkunastu towarzystwach społeczno-kulturalnych[5], m.in. był wiceprezesem koła Związku Obrony Kresów Zachodnich[7]. W l. 30. XX wieku posiadał samochód osobowy[8]. Podczas kampanii wrześniowej bronił wraz z byłymi powstańcami i młodzieżą harcerską środkowego i północnego odcinka Odry, Następnie przedostał się do Rumunii, a później przez Jugosławię i Włochy do Francji[9]. Walczył w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie[9] na terenie Francji, gdzie został ranny[10]. Finalnie trafił do Anglii, gdzie ukończył studia administracyjne[9] oraz działał w Centralnym Komitecie Pomocy Ofiarom Wojny[10].

W 1946 powrócił do kraju i mieszkał w Pszowie, gdzie pracował w Przedsiębiorstwie Budownictwa Przemysłu Węglowego[9]. Był założycielem miejscowej Samopomocy chłopskiej, do 1949 r. również jej prezesem[10]. Członek organizacji kombatanckich m.in. ZBoWiD-u[10]. W ostatnich latach życia mieszkał w rodzinnym domu w Lubomi[11], gdzie zmarł. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Lubomi[9].

Pozostawił wspomnienia opublikowane w: Wspomnienia Opolan, t. 2, pod red, Aliny Glińskiej, Kazimierza Malczewskiego, Andrzeja Pałosza, Warszawa 1965, Instytut "Pax", s. 357-363, oraz Ze wspomnień uczestników, „Wrocławski Tygodnik Katolików" 1971 nr 18 s. 2

Odznaczenia

edytuj

Upamiętnienie

edytuj

Jest patronem ulicy w Raciborzu[9]. W 85. rocznicę wybuchu III powstania śląskiego uchwałą Rady Gminy, nowo wybudowana hala sportowa w Lubomi otrzymała imię Alojzego Segeta[14]. W 2009 r. wmurowano na budynku gminy w Lubomi tablicę pamiątkową poświęconą Alojzemu Segetowi[15].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Ewidencja funkcjonariuszy POW według powiatów - Archiwum Powstań Śląskich, seria I, tom 2, Okres drugiego powstania 1920, oprac. Edward Długajczyk i Paweł Parys, Katowice 2021, s. 19 i 29-31
  2. a b c d e f g Jerzy Pająk, Alojzy Nowara, Trzecie powstanie śląskie na Ziemi Raciborskiej, Racibórz 1962, s. 7, 19-20
  3. Cecylia Płaczek CSMI, Teatr religijny na Śląsku w okresie międzywojennym, "Roczniki Humanistyczne" t. 29, z. 1, 1981, s. 17
  4. a b Seget Alojzy - Plebiscyt tysiąclecia, "Nowiny Wodzisławskie" nr 11 (163) z 12 marca 2003, s. 9 [dostęp 08.02.2025]
  5. a b Artur Marcisz, Alojzy Seget. JastrzębieOnline.pl [dostęp 08.02.2025]
  6. Powstańcy zweryfikowani przez Związek Powstańców Śląskich, Muzeum Śląskie [dostęp 12.01.2025]
  7. Z życia ZOKZ, "Polska Zachodnia" nr 60 z ta 2 marea 1930 s, 8
  8. Ogłoszenie Starosty Rybnickiego w sprawie listy kolejności osób obowiązanych do dostarczenia środków przewozowych na rzecz wojska w czasie pokoju, Rybnik, 19 listopada 1935, "Gazeta Urzędowa Województwa Śląskiego" nr 44 z 7 grudnia 1935, s. 476
  9. a b c d e f Artur Marcisz, Alojzy Seget [online], www.nowiny.pl [dostęp 2024-08-25] (pol.).
  10. a b c d Aleksander Kwiatek, Alojzy Seget, Encyklopedia Powstań Śląskich, Opole 2002, s. 501
  11. Jerzy Pająk, Poznajemy Ziemię Raciborską, "Biuletyn Nauczyciela Opolskiego" Nr 4 (8), 1960, s. 59
  12. a b c d e f Seget, Alojzy - TracesOfWar.com [online], www.tracesofwar.com [dostęp 2022-05-28].
  13. Poz. 94. Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z Mieczami, Krzyża Niepodległości i Medalu Niepodległości. "Monitor Polski" nr 64, z 19 marca 1937, s. 7
  14. Ul. Alojzego Segeta w Raciborzu, dowódcy 4. Raciborskiego Pułku Piechoty, Racibórz,com.pl [dostęp 08.02.2025]
  15. Lubomia (woj.śląskie, pow. wodzisławski) - tablica upamiętniająca Alojzego Segeta. Pomniki powstańców i powstań śląskich, tablice i miejsca nie oznaczone, portal Eksploratorzy - Forum Zbuntowanych Poszukiwaczy [dostęp 08.02.2025]

Bibliografia

edytuj