Alphecca

gwiazda w gwiazdozbiorze Korony Północnej

Alphecca (Alfa Coronae Borealis, α CrB) – najjaśniejsza gwiazda konstelacji Korony Północnej, odległa od Słońca o około 75 lat świetlnych.

Alphecca
α Coronae Borealis
Ilustracja
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Korona Północna

Rektascensja

15h 34m 41,268s[1]

Deklinacja

+26° 42′ 52,89″[1]

Paralaksa (π)

0,04346 ± 0,00028[1]

Odległość

75,05 ± 0,45 ly
23,01 ± 0,14[2] pc

Wielkość obserwowana

2,22m[2]

Ruch własny (RA)

120,27 ± 0,19 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

−89,58 ± 0,20 mas/rok[1]

Prędkość radialna

1,7 ± 0,9 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

gwiazda zmienna zaćmieniowa

Typ widmowy

A: A1 IV[1]
B: G5 V[3]

Masa

A: 2,7 M
B: 0,92[3] M

Promień

A: 2,7[3] R

Wielkość absolutna

0,41m[2]

Jasność

67 L[3]

Okres obrotu

10[3] d

Prędkość obrotu

133 km/s[3]

Temperatura

~10 000 K[3]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

9133[2] pc

Mimośród

0,2250[2]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 5 CrB
2MASS: J15344125+2642529
Bonner Durchmusterung: BD +27°2512
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 578
Boss General Catalogue: GC 20947
Katalog Gliesego: GJ 9524
Katalog Henry’ego Drapera: HD 139006
Katalog Hipparcosa: HIP 76267
Katalog jasnych gwiazd: HR 5793
SAO Star Catalog: SAO 83893
Gemma, Gnosia; GCTP 3519.00

Nazwa edytuj

 
Położenie w gwiazdozbiorze

Tradycyjna nazwa gwiazdy, Alphecca, wywodzi się od arabskiego ‏ناير الفكة‎ Al Nāʽir al Fakkah, oznaczającego „jasną [gwiazdę] naczynia”[4], bądź „pękniętego pierścienia”[3]. Inna nazwa tej gwiazdy, Gemma, oznacza „klejnot” i odnosi się do centralnego położenia tej jasnej gwiazdy w koronie[3]. Jeszcze inna nazwa, Gnosia (Stella Coronae), występuje w „GeorgikachWergiliusza[4]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła nazwę Alphecca dla określenia tej gwiazdy[5].

Właściwości fizyczne edytuj

Alphecca to biała gwiazda ciągu głównego[2][3] (choć klasyfikowana także jako podolbrzym[1]). Należy do typu widmowego A1[1][2].

Jest to gwiazda podwójna, zmienna zaćmieniowa podobna do Algola (Beta Persei)[1]. Drugi składnik co 17,3599 doby powoduje zaćmienie jaśniejszej gwiazdy, skutkiem czego jest spadek jasności o około 0,1m. Składniki dzieli w przestrzeni odległość zaledwie 0,13–0,27 au (średnio 0,20 au), około połowa odległości Merkurego od Słońca[3].

Jaśniejsza Alfa Coronae Borealis A to gwiazda o temperaturze około 10 tysięcy kelwinów, 67 razy jaśniejsza od Słońca. Jej promień i masa są 2,7 raza większe niż odpowiednie parametry Słońca. Gwiazda obraca się z prędkością 133 km/s na równiku, co odpowiada okresowi obrotu około 10 dni. Otacza ją dysk pyłowy, podobnie jak Wegę[3].

Słabszy składnik Alfa Coronae Borealis B to żółty karzeł o masie 0,92 masy Słońca. Emituje on silne promieniowanie rentgenowskie, co wskazuje na dużą aktywność magnetyczną i młody wiek (kilka milionów lat)[3].

Gwiazda należy do tzw. Gromady Wielkiej Niedźwiedzicy – luźnej gromady otwartej zawierającej m.in. pięć jasnych gwiazd Wielkiej Niedźwiedzicy[3].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h i j Alphecca w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d e f g Anderson E., Francis C.: HIP 76267. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-05-21]. (ang.).
  3. a b c d e f g h i j k l m n Jim Kaler: ALPHECCA or GEMMA (Alpha Coronae Borealis). [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2018-05-21]. (ang.).
  4. a b Corona Borealis, the Northern Crown. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 178. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  5. Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2018-05-21].