Ambrosius Jung
Ambrosius Jung (senior) (ur. 1471 w Ulm, zm. 1548 w Augsburgu) – niemiecki uczony, humanista, lekarz, doktor nauk medycznych, wykładowca, ekspert od chorób epidemiologicznych.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Tytuł naukowy | |
| Rodzice |
Johann Hans Jung |
Dzieciństwo edytuj
Wychowywał się w zamożnym rodzie, w którym kultywowano naukę. Jego ojcem był patrycjusz Johann Hans Jung (ur. 1425 w Zürichu zm. 16 lutego 1505 w Augsburgu), doktor medycyny, który studiował we Włoszech, w latach 1468–1491 pełnił obowiązki lekarza miejskiego Ulm, gdzie wykładał medycynę. Pod koniec XV wieku za sprawą burmistrza Gossembrota ojciec Ambrosiusa osiedlił się w Augsburgu. W 1490 został osobistym lekarzem cesarza Maksymiliana I.
Ambrosius Jung posiadał sześcioro rodzeństwa, siostry Helenę i Urszulę (wyszła za mąż za Daniela Mair von Kaufbeurena) oraz braci Johanna (został doktorem teologii i cesarskim radcą, od 1525 był kanonikiem katedry Św. Gertrudy w Augsburgu i katedry we Freisingu), Ulricha (doktor medycyny, lekarz miejski Augsburga), Georga (Jörga) (w latach 1532–1559 duchowny w „Sannt Gertrauten (St. Gertraud) im Dom zu Unseren Frauen hinter dem neuen Tor zu Augsburg”) oraz Ludwiga (zmarł w Savoyen we Włoszech).
Wujowie Ambrosiusa pełnili posługę jako kanonicy w Ratyzbonie, Freisingu i Pasawie. Jego matką była córka burmistrza Ulm, Anna z Imhoffów[1]
Młodość edytuj
Studiował razem z bratem w Tybindze, ukończył również wydział medyczny w Padua, gdzie obronił doktorat. Od wczesnej młodości kolekcjonował księgi, posiadał znaczną bibliotekę, która później wzbogaciła częściowo zasób miejskich zbiorów (w tym o dzieła medyczne Jungów)[2]. Rozwój biblioteki możliwy był dzięki znajomości z Konradem Peutingerem, który opublikował Ambrosiusowi Jungowi jedno z dzieł polemicznych[3].
Okres augsburski edytuj
Od 1494 został lekarzem na dworze arcybiskupa Friedricha von Zollerna, leczył również wyższe duchowieństwo z katedralnej kapituły Augsburga, przez którą był opłacany. Rok 1494 był przełomowy również w jego karierze naukowej, opublikował dzieła: Ein ausserwelt loblich tractat und regiment in dem schwärzen zeit der pestilentz oraz Tractatus de pestilentia ex diversis auctoribus aggregatus wydany w drukarni Johann Schönsperger.
Na przełomie 1497 i 1498 prowadził badania medyczne, dzięki czemu wydał z ojcem Johannem Jungiem głośne dzieło: De morbo mal de Franco, analityczną pracę o syfilisie, która była jednym z pierwszych tego typu przedsięwzięć w europejskiej medycynie.
W 1510 otrzymał posadę lekarza miejskiego lecząc patrycjat i możnowładztwo. Leczyli się u niego najzamożniejsi bawarczycy, m.in.: Fuggerowie czy Remowie. Od 1517 został osobistym lekarzem na augsburskim dworze Heinricha von Lichtenau.
W 1520 razem z bratem Urlichem został nobilitowany do stanu szlacheckiego przez cesarza Karola V. Nauczony doświadczeniami bańskobystrzyckich Jungów zainwestował w 1525 wraz z grupą patrycjuszy 4600 reńskich guldenów w górnictwo oraz metalurgię stając się współwłaścicielem kopalń węgla i hut żelaza[4].
Ambrosius Jung poświęcał się również badaniom nad dżumą. Wyniki swoich badań ogłosił w 1535 publikując: Ain nutzliche trostliche und kurtze underrichtung, wie man sich in disen schwären leüffen der Pestilentz halte(n) soll ... dem gemainen mann zu hilff und gutem, der mit andern beystand hat, verordnet[5]. W dziele tym zalecał szczególne środki ostrożności aby uniknąć epidemii (m.in.: higienę osobistą oraz okadzanie i palenie tytoniu).
Wkrótce też ogłosił u Peutingera Remedia manuscripta pro catarrho et angustiis thoracis, pracę polemiczną z tezami Paracelsusa, którego w 1536 poznał osobiście.
Przyjaźnił się również z Andreasem Vesaliusem, z którym utrzymywał częste kontakty. Lekarze wielokrotnie rozwiązywali problemy medyczne, wspólnie leczyli najzamożniejszych przedstawicieli augsburskiego patrycjatu[6].
Wraz z bratem Ulrichem Jungiem prowadził badania nad chorobami zakaźnymi, dzięki czemu powstało w 1538 wspólne dzieło: „Conchisiones et propositiones universarum medicinam per genera com prehendentes”.
W 1538 Ambrosius Jung wstępem opatrzył jedno z dzieł Gereona Saylera, humanisty, tłumacza, poety oraz lekarza[7]. W tym samym roku został przyjęty do augsburskiego patrycjatu, związany był również z Collegium Medicum, w którym wykładał nauki medyczne. Jego najbardziej znanym wychowankiem był Jörg Sturmer.
Ambrosius Jung zdaniem historyka medycyny Gundolfa Keila, był w XVI-wiecznej Europie wielkim ekspertem oraz autorytetem od chorób epidemiologicznych, postacią uznaną i szanowaną w ówczesnym środowisku naukowym.
Ważniejsze dzieła Ambrosiusa Junga edytuj
- Ein ausserwelt loblich tractat und regiment in dem schwärzen zeit der pestilentz (1494)
- Tractatus de pestilentia ex diversis auctoribus aggregatus (1494)
- De morbo mal de Franco (1498, razem z ojcem Johannem Jungiem)
- Ain nutzliche trostliche und kurtze underrichtung, wie man sich in disen schwären leüffen der Pestilentz halte(n) soll ... dem gemainen mann zu hilff und gutem, der mit andern beystand hat, verordnet (1535)
- Remedia manuscripta pro catarrho et angustiis thoracis
- Conchisiones et propositiones universarum medicinam per genera com prehendentes (1538, razem z bratem Ulrichem Jungiem)
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Maximilian J. Kraus Die Familie des Ulrich Jung, Medicus und Duzfreund der Deutschen Kaiser na podstawie:
. Reinhard Wolfgang Augsburger Eliten des 16. Jahrhunderts, Akademie Verlag, Augsburg 1995
Grünsteudel Günther, Hägele Günter, Frankenberg Rudolf, Augsburger Stadtlexikon, Augsburg 1998
Hämmerle Albert, Die Hochzeitsbücher der Augsburger Bürgerstube und der Kaufleutestube bis zum Ende der Reichsfreiheit 1381 – 1806, München 1936
Paul von Stetten, Die Geschichte der adeligen Geschlechter der freyen Reichsstadt Augsburg, Frankfurt, Leipzig 1792
Nachlassakten von Fritz Lilienthal, in der Vereinsbücherei der Ortsgruppe Augsburg Siebmacher, Abgestorbener Bayer. Adel Band II
Steuerbücher: 1400 – 1588. - ↑ Georg Wilhelm Zapf, Augsburgische Bibliothek. Oder historisch-kritisch-literarisches Verzeichni aller Schriften welche die Stadt Augsburg angehen und deren Geschichte erläutern: Ein Versuch, (Augsburg 1795, s. 743).
- ↑ Franciscus Antonius Veith Bibliotheca Augustana, complectens notitias varias de vita et scriptis eruditorum quos Augusta Vindelica orbi litterato vel dedit vel aluit. Alphabetum (Augsburg 1792, s. 97–103).
- ↑ Ignaz von Kürsinger Ober-Pinzgau oder: Eine geschichtl., topograph., statist., naturhistor... (Wydawnictwo Biblioteki Bawarskiej, 1841).
- ↑ viaLibri ~ Ain nutzliche trostliche und kurtze underrichtung – Jung, Ambrosius – 1535.
- ↑ http://www.bium.univ-paris5.fr/ishm/vesalius/VESx2000x06x01x020x031.pdf H.L Houtzage Andréas Vesalius and the Occo Medals of Augsburg. Evidence of a professional frîendshîp, VI, 1, 20-31, 2000. s. 24.
- ↑ Wilhelm Vogt: Sayler Gereon. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 30. Leipzig: Duncker & Humblot, 1890, s. 462–464.
Bibliografia edytuj
- Enzyklopädie Medizingeschichte (pod red. Werner Gerabek, Bernhard D. Haage, Gundolf Keil, Wolfgang Wegner, 2005, s. 709–710, ISBN 3-11-015714-4)