Amfiteatr w Weronie
Amfiteatr w Weronie, popularnie zwany Areną – starożytny rzymski amfiteatr znajdujący się we włoskiej Weronie, trzeci co do wielkości po Koloseum i amfiteatrze w Kapui[1]. Jest nadal w użyciu i słynie na całym świecie z wystawianych tam występów operowych na dużą skalę. Jest to jedna z najlepiej zachowanych starożytnych budowli tego typu. Będzie miejscem ceremonii zamknięcia Zimowych Igrzysk Olimpijskich 2026[2].
 Arena w 2018 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej  | |
Położenie na mapie Włoch  | |
 45°26′20″N 10°59′40″E/45,438889 10,994444
| |
| Strona internetowa | |
Historia edytuj
Budowla została wzniesiona w I wieku n.e. Początkowo leżała na zewnątrz murów miejskich, w obręb których została włączona dopiero w III wieku[3]. Na arenie amfiteatru odbywały się walki gladiatorów oraz walki z dzikimi zwierzętami[3]. Szacuje się, że widownia mogła pomieścić w starożytności do 30 tysięcy osób[4].
Zewnętrzne wymiary wzniesionej na planie elipsy budowli wynoszą 138,77×109,52 m, arena ma natomiast wymiary 73,68×44,43 m[3]. Do wnętrza można było dostać się przez 64 oddzielne wejścia[1]. Struktura nośna wykonana została z betonu i kamieni, natomiast zewnętrzną stronę murów wyłożono cegłą i miejscowym różowawym wapieniem. Do czasów współczesnych z amfiteatru zachowały się dwie kondygnacje wyłożonych tym „werońskim” kamieniem arkad[3], z 44 rzędami kamiennych siedzeń[1]. Trzykondygnacyjny pierścień muru zewnętrznego zawalił się podczas trzęsienia ziemi w 1117 r. i do dziś zachował się wyłącznie jego niewielki fragment, zwany „skrzydłem” (ala)[1][3]. Pozostałe uszkodzenia naprawiono w następnym stuleciu, a obiekt znów zaczął pełnić rolę miejskiej areny. M.in. to tu w 1273 r. spłonęło na stosach 169 patarów – przedstawicieli heretyckiego ruchu z Sirmione[5].
Podobnie jak wiele innych budowli rzymskich, amfiteatr był po upadku cesarstwa traktowany jako źródło budulca[1], już w okresie renesansu podjęto jednak pierwsze starania o zabezpieczenie i konserwację zabytku[3]. Wyróżnił się na tym polu w połowie XVI w. burmistrz miasta, Hieronim Marmoreus, którego wdzięczni senatorowie uhonorowali w 1569 r. okolicznościową tablicą pamiątkową[5].
Arena przyciągała uwagę wędrowców i pierwszych turystów, podróżujących po Italii w XVIII i XIX w. M.in. w 1786 r. podziwiał ją Johann Wolfgang von Goethe, który w dzienniku swej włoskiej podróży zapisał: Amfiteatr jest więc pierwszym znakomitym pomnikiem czasów starożytnych, który widzę; a jak świetnie zachowany![6]
W 1913 roku, dla uczczenia setnej rocznicy urodzin Giuseppe Verdiego, w amfiteatrze wystawiona została Aida[1][4]. Odtąd aż do dziś budowla pełni funkcję stałej sceny dla rozmaitych koncertów[1][3][4]. M.in. w 1947 r. zadebiutowała tu słynna później śpiewaczka Maria Callas[5]. Współcześnie na widowni może zmieścić się 15 tysięcy osób[1].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h Lara Dunston, Shona Main & Terry Carter: Verona & Lake Garda. Bath: Footprint Handbooks, 2012, s. 21. ISBN 978-1-908206-55-8.
- ↑ Laine Higgins, Italy Selected as Host for 2026 Winter Olympics, „Wall Street Journal”, 24 czerwca 2019, ISSN 0099-9660 [dostęp 2021-06-27] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Werona. Historia i arcydzieła. Firenze: Bonechi Edizioni "Il Turismo", 1998, s. 14-18. ISBN 88-7204-244-5.
- ↑ a b c Anthem Guide to the Opera, Concert Halls and Classical Music Venues of Europe. London: Anthem Press, 2009, s. 304. ISBN 978-1-84331-272-7.
- ↑ a b c Mirosław J. Barański: Z Goethem po Weronie [w:] "Na szlaku" nr e-179 (375), 2021-09, s. 29-32 [1]
- ↑ Johann Wolfgang Goethe: Podróż włoska, przekład Henryka Krzeczkowskiego, PIW, Warszawa 1980