An-225 Mrija

samolot transportowy

An-225 „Mrija” (ukr. Ан-225 «Мрія», z ukr. мрiя – marzenie; kod NATO „Cossack”) – sześciosilnikowy samolot transportowy radzieckiej produkcji, pochodzący z biura konstrukcyjnego Olega Antonowa, zbudowany w zakładzie O.K. Antonowa w Kijowie; najdłuższy i najcięższy samolot w historii lotnictwa (pod względem rozpiętości skrzydeł zajmuje miejsce trzecie[2]), zniszczony na ziemi w czasie rosyjskiego ataku na port lotniczy Kijów-Hostomel[3][4].

An-225
Ilustracja
An-225 Mrija (2018)
Dane podstawowe
Państwo

 Związek Radziecki
 Ukraina

Producent

Zakład Lotniczy Aviant

Konstruktor

Antonow

Typ

samolot transportowy

Załoga

6

Historia
Data oblotu

21 grudnia 1988

Wycofanie ze służby

27 lutego 2022 (zniszczenie)

Liczba egz.

1

Dane techniczne
Napęd

6 × dwuprzepływowe, silniki odrzutowe Łotariew D-18T

Ciąg

229,5 kN każdy

Wymiary
Rozpiętość

88,40 m

Długość

84,00 m

Wysokość

18,10 m

Powierzchnia nośna

905 m²

Masa
Własna

200 000 kg

Użyteczna

250 000 kg

Osiągi
Prędkość maks.

850 km/h

Prędkość przelotowa

800 km/h

Prędkość minimalna

250 km/h

Pułap

10 000 m

Zasięg

15 400 km[1]

Dane operacyjne
Rzuty
Rzuty samolotu

Geneza i porównanie

edytuj

Samolot zaprojektowano w celu przenoszenia wahadłowca kosmicznego Buran oraz części rakiety Energia, jednak – z uwagi na zaniechanie programu Buran – nie używano go dłużej w tym celu[2].

Jedyny istniejący do 2022 An-225 Mrija był używany komercyjnie od 2001 przez ukraińskie linie Antonov Airlines do transportowania ładunków wielkogabarytowych i był wykorzystywany do przewożenia ich po całym świecie. Międzynarodowy kod samolotowy tej maszyny to UR-82060, a jej znak wywoławczy ADB350F[2].

Nie był jednak to największy pod względem wymiarów samolot w historii – był nim amerykański Hughes H-4 Spruce Goose. H-4 miał większą rozpiętość skrzydeł, ale był zdecydowanie krótszy oraz miał mniejszą masę (oparty na drewnianej konstrukcji); H-4 wykonał tylko jeden lot, po którym zrezygnowano z jego eksploatacji i rozbudowy[5][6].

Historia

edytuj

Pierwszy egzemplarz

edytuj

Zbudowano jeden kompletny latający egzemplarz samolotu. Maszyna powstała na podstawie samolotu An-124 Rusłan poprzez przedłużenie jego kadłuba o 14,9 m i przeprojektowanie części ogonowej[7]. Podwójne usterzenie ogonowe miało umożliwić loty z Buranem przyczepionym do grzbietu (pojedynczy statecznik pionowy znajdowałby się w aerodynamicznym „cieniu” promu i nie spełniałby swego zadania). Również skrzydła pochodziły z Rusłana: w części środkowej wstawiono nowy szerszy centropłat z dwoma dalszymi, identycznymi jak u An-124, silnikami, zwiększając rozpiętość o 15,1 m. Prototyp wykonał pierwszy lot 21 grudnia 1988 r. Podczas trzygodzinnego lotu 22 marca 1989 roku ustanowił 106 rekordów świata. 16 czerwca 2004 odbył lot z Pragi do Taszkentu z największym komercyjnym ładunkiem o masie 247 ton. W 2009 samolot przetransportował z Niemiec do Armenii w całości generator do elektrowni, który ważył 189 ton przy wymiarach 16 na 4 m – jest to największy przedmiot przewieziony drogą powietrzną[2][8].

 
An-225 – widok od strony dziobu

Drugi egzemplarz

edytuj

Drugi An-225 został częściowo zbudowany w późnych latach 80. XX w. w ramach Radzieckiego Programu Kosmicznego. Został wyposażony w tylny luk załadunkowy i przeprojektowany ogon z pojedynczym statecznikiem pionowym. Zmiany miały na celu lepsze przystosowanie samolotu do typowych zadań transportowych[9]. W następstwie rozpadu ZSRR w 1991 i przerwaniu Programu Buran, w 1994 nieukończony egzemplarz pozostawiono w magazynie; miał on niedokończone poszycie i szkielet[2].

W 2006 podjęto decyzję o dokończeniu budowy, wykończenie poszycia miało nastąpić około 2008[10], potem się opóźniło. Do sierpnia 2009 prace nie zostały ukończone i dalsze działania w tym kierunku zostały wstrzymane[11][12]. Według doniesień prasowych z maja 2011 roku, dyrektor generalny Antonowa Petro Balabujew oszacował koszt ukończenia drugiego egzemplarza An-225 na przynajmniej 300 milionów USD. Gdyby dysponował rzeczoną kwotą, samolot mógłby zostać przekazany operatorowi w ciągu 3 lat[13]. 30 sierpnia 2016 chiński koncern lotniczy Airspace Industry Corporation of China (AVIC) podpisał z Antonov Corporation umowę, zgodnie z którą ukończona ma być budowa drugiego egzemplarza An-225 i będą produkowane kolejne maszyny podobne do oryginalnego An-225. W przyszłych jednostkach inne mają być silniki; pojawi się też cyfrowa awionika[14].

Zniszczenie jedynego egzemplarza

edytuj

Podczas inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 samolot pozostawał w hangarze na lotnisku Hostomel pod Kijowem i został zniszczony w trakcie działań wojennych. Według jednych źródeł samolot został zbombardowany przez wojska rosyjskie[15], według innych uległ zniszczeniu w wyniku ostrzału przeprowadzonego przez ukraińską artylerię (celem miała być znajdująca się nieopodal rosyjska kolumna pojazdów wojsk powietrznodesantowych)[16]. Jeszcze inne źródła wskazują na celowe zniszczenie przy pomocy ładunku wybuchowego[17]. 27 lutego 2022 producent samolotu informował, że nie jest w stanie określić dokładnego stanu technicznego samolotu po ataku, do momentu sprawdzenia Mriji przez rzeczoznawców, o czym miał informować w późniejszym czasie[18]. Poważnie uszkodzony samolot albo jego szczątki były widziane w tle relacji kanału pierwszego rosyjskiej telewizji państwowej z terenu lotniska. 4 marca 2022 w mediach opublikowano filmy i zdjęcia doszczętnie zniszczonego samolotu[19]. Jeszcze w 2022 zapowiedziano budowę nowego egzemplarza, częściowo z wykorzystaniem niektórych części pierwszej z maszyn, ale w miarę upływu czasu i dalszych kalkulacji odbudowa/dokończenie drugiego egzemplarza wydaje się wątpliwe[20][21].

 
Pozostałości zniszczonego An-225 „Mrija” po wyzwoleniu Hostomelu na początku kwietnia

Konstrukcja

edytuj
 
Porównanie pięciu największych samolotów na świecie
 
Statek kosmiczny Buran na grzbiecie An-225 podczas paryskiej wystawy w 1989 roku
 
An-225 Mrija – kokpit

Samolot o konstrukcji metalowej, półskorupowej, wykonanej z duraluminium, hermetyzowanej kabinie dla 23-osobowej załogi. Ładownia mieściła do 250 000 kg, a załadunek mógł odbywać się tylko przez wrota przednie po uniesieniu nosa kadłuba. Na grzbiecie znajdowały się dwa wysięgniki i węzły do mocowania ładunku zewnętrznego, pierwotnie przewidziane do mocowania Burana. Podwozie samolotu chowane do kadłuba, 32-kołowe, w układzie trójpodporowym: podwozie główne składało się z dwóch zespołów po siedem dwukołowych goleni po obu stronach kadłuba, podwozie przednie z dwóch dwukołowych goleni.

Wymiary i osiągi

edytuj
  • Wymiary:
    • Rozpiętość: 88,40 m
    • Długość: 84,00 m
    • Wysokość 18,10 m
    • Ładownia wewnętrzna: dł. 43 m, szer. 6,4 m, wys. 4,4 m
    • Powierzchnia nośna: 905 m²
    • Masa własna: ok. 200 000 kg
    • Masa użyteczna (tutaj bez ładunku): ok. 150 000 kg (tylko masa załogi i paliwa).
    • Masa ładunku: 250 000 kg
    • Masa całkowita: 640 000 kg
    • Silniki: 6 silników D-18T o ciągu 229,5 kN każdy
  • Osiągi:
    • Prędkość maksymalna: 850 km/h
    • Prędkość minimalna: 250 km/h
    • Prędkość przelotowa: 800 km/h
    • Pułap: 10000 m
    • Zasięg z ładunkiem 200 000 kg: 4500 km
    • Średnie zużycie paliwa: 18 ton na godzinę lotu

Rozwój

edytuj

W fazie projektu znajdowały się olbrzymie bagażniki, które miały być mocowane w miejscu, w którym miał znajdować się Buran. Przeznaczone one były do przewozu towarów, które nie mieściły się w ładowni samolotu.

Wizyty w Polsce

edytuj

Samolot można było kilkukrotnie oglądać w Polsce. Między innymi 14 sierpnia 2003 r. na lotnisku Poznań-Ławica w Poznaniu, gdy dostarczał elementy linii produkcyjnej (bęben korujący) o masie 128 ton dla fabryki zajmującej się produkcją płyt wiórowych w Szczecinku[22][23], czy 3 marca 2005 r. na lotnisku Katowice-Pyrzowice w Pyrzowicach, skąd zabrał 3 helikoptery Mi-2[24] (na pokładzie miał ich już 5, zabranych wcześniej z Kiszyniowa) do Algierii. 14 kwietnia 2020 r. lądował na Lotnisku imienia F. Chopina w Warszawie[25], dostarczając z Chin materiały medyczne do walki z SARS-CoV-2 w Polsce (m.in. maseczki medyczne). Lotnisko im. F. Chopina w Warszawie prowadziło transmisję na żywo z lądowania, którą oglądało niemal 100 tysięcy widzów[26]. Samolot pięciokrotnie lądował na lotnisku Rzeszów – Jasionka[27].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. An-225 heavy load cargo aircraft, Antonow OKB. [dostęp 2016-12-26].
  2. a b c d e Top 10: Die größten Flugzeuge der Welt - Platz 3: Antonow An-225.. www.flugrevue.de. [dostęp 2024-05-07]. (niem.).
  3. To już pewne. Nagranie potwierdza, że największy samolot świata został doszczętnie zniszczony [online], Onet Podróże, 4 marca 2022 [dostęp 2022-03-04] (pol.).
  4. Był tylko jeden taki olbrzym. Znikome szanse na dokończenie drugiego [online], Onet Premium, 17 lipca 2023 [dostęp 2023-07-17] (pol.).
  5. Top 10: Die größten Flugzeuge der Welt - Platz 2: Hughes H-4 Spruce Goose.. www.flugrevue.de. [dostęp 2024-05-07]. (niem.).
  6. Riesenflugboot "H-4 Hercules" - Hirngespinst aus Holz.. www.spiegel.de. [dostęp 2024-05-07]. (niem.).
  7. Samoloty niezapomniane modele 2013 ↓, s. 23.
  8. Odrodzenie latającego giganta. Radzieckie Marzenie za chińskie pieniądze [online], TVN24.pl [dostęp 2020-04-15].
  9. Antonov An-225 Mriya Super Heavy Transport Aircraft. aerospace-technology.com. [dostęp 2011-10-31]. (ang.).
  10. Antonov An-225 Mriya Aircraft History, Facts and Pictures. Aviationexplorer. [dostęp 2015-06-11].
  11. World’s largest aircraft, An-225, emerges to set new lift record. flightglobal.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-21)]. Flight International, 17 August 2009.
  12. The Mriya 2: Pictures. Buran-energia.com. [dostęp 2015-06-11]. (ang.).
  13. $300m needed for completion of An-225 transport, says Antonov CEO. UkrainianJournal.com, 2011-05-12. [dostęp 2015-06-11]. (ang.).
  14. An-225 Mrija wraca do gry! Chiny wznowią produkcję największego samolotu świata, „Gadżetomania.pl” [dostęp 2016-11-16].
  15. An-225 „Mrija” spłonął. Rosjanie zniszczyli największy samolot świata [online], rp.pl [dostęp 2022-02-27].
  16. Był tylko jeden taki olbrzym. Znikome szanse na dokończenie drugiego. Onet, 2023-07-25. [dostęp 2023-08-01].
  17. Samolot Mrija mógł zostać uratowany. Aresztowania w Kijowie [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-03-08] (pol.).
  18. Update on the information of AN225 Mrija aircraft, [w:] Twitter [online], Antonov Company, 27 lutego 2022.
  19. Wrak An-225 Mrija. Oto, co zostało z największego samolotu świata [online], www.rmf24.pl [dostęp 2022-03-04] (pol.).
  20. Ukraina. Powstaje nowy największy samolot świata Mrija. Maszyna jest tworzona w utajnionym miejscu [online], polsatnews.pl [dostęp 2022-11-26] (pol.).
  21. Darum wird es wohl keine neue Antonow An-225 geben.. www.flugrevue.de. [dostęp 2024-05-07]. (niem.).
  22. Mrija w Poznaniu. Petrolot sp. z o.o. [dostęp 2011-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)]. (pol.).
  23. Historia – 14 sierpnia 2003 r.. Port Lotniczy Poznań-Ławica. [dostęp 2015-06-11]. (pol.).
  24. Onet.pl: Największy samolot świata w Katowicach. Pasazer.com, 2005-03-03. [dostęp 2011-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-15)]. (pol.).
  25. Łukasz Majchrzyk, Lądowanie gigantycznego samolotu Antonow An-225 obejrzysz online już 14 kwietnia! [online], mobiRANK.pl, 12 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-14] (pol.).
  26. Marcin Walków, Dzisiaj 09:15, 102 798, Największy samolot na świecie wylądował w Warszawie [online], Business Insider, 14 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-14] (pol.).
  27. An-225 po raz piąty w Rzeszowie [online], radio.rzeszow.pl, 9 stycznia 2022 [dostęp 2022-11-13] (pol.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj