Wikipedia

Andrea Bocelli

włoski śpiewak, kompozytor i producent muzyczny

Andrea Bocelli (wym. /anˈdreːa boˈtʃɛlli/; ur. 22 września 1958 w La Sterza, Lajatico[1][2]) – włoski śpiewak, tenor, kompozytor, autor piosenek, producent muzyczny i multiinstrumentalista[3]. Urodził się jako niedowidzący z jaskrą, a w wieku 12 lat całkowicie stracił wzrok, po krwotoku śródmózgowym wynikającym z wypadku podczas gry piłki nożnej. Po roku pracy jako asystent w kancelarii prawnej, Bocelli postanowił opuścić to stanowisko, aby całkowicie poświęcić się śpiewaniu. Po wieczornych występach w barach i rywalizacji w lokalnych konkursach muzycznych podpisał swój pierwszy kontrakt z wytwórnią Sugar Music. Nabrał rozgłosu w 1993 roku, kiedy razem z Zucchero zaśpiewał utwór Miserere. Zyskał sławę w 1994 roku, wygrywając 44. Festiwal Piosenki Włoskiej w San Remo wykonując Il mare calmo della sera.

Andrea Bocelli
Ilustracja
Andrea Bocelli (2019)
Data i miejsce urodzenia

22 września 1958
La Sterza, Lajatico

Pochodzenie

włoskie

Instrumenty

instrumenty klawiszowe, flet, saksofon, trąbka, puzon, harfa, harmonijka ustna, gitara, perkusja

Typ głosu

tenor

Gatunki

pop opera, opera, latynoski pop, pop tradycyjny, classical crossover, adult contemporary, pop

Zawód

muzyk (śpiewak), producent muzyczny, autor tekstów

Aktywność

od 1982 roku

Wydawnictwo

Sugar Music, Clacksong

Powiązania

Zucchero, Luciano Pavarotti, Barbra Streisand, Ed Sheeran, Jennifer Lopez, Céline Dion, Charice, Sarah Brightman

Odznaczenia
Order Zasługi Republiki Włoskiej II Klasy Wielki Oficer Orderu Zasługi Duarte, Sáncheza i Melli (Dominikana) Złoty Medal za Zasługi dla Serbii
Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Jest najlepiej sprzedającym się śpiewakiem na świecie i jednym z artystów z największą liczbą sprzedanych wydawnictw muzycznych w historii. Do jego dyskografii należy kilkanaście albumów studyjnych, w tym osiem kompletnych oper: Cyganeria, Tosca, Trubadur, Werter, Pajace, Rycerskość wieśniacza, Carmen, Romeo i Julia oraz Andrea Chénier. Od 1994 roku Bocelli nagrał 15 solowych albumów studyjnych zarówno muzyki pop, jak i klasycznej, trzy albumy z największymi przebojami i dziewięć kompletnych oper. Wszystkie jego albumy sprzedały się w nakładzie ponad 90 milionów egzemplarzy na całym świecie[4][5].

Odniósł sukces jako wykonawca, wprowadzając muzykę klasyczną na szczyty międzynarodowych list przebojów pop[3][6][7]. Jego album, Romanza, jest jednym z najlepiej sprzedających się albumów wszech czasów, podczas gdy Sacred Arias jest najlepiej sprzedającym się klasycznym albumem z muzyką poważną w jednym wykonaniu[3]. My Christmas był najlepiej sprzedającym się albumem świątecznym w 2009 roku[8][9][10] i jednym z najlepiej sprzedających się albumów świątecznych w Stanach Zjednoczonych[11]. Album Sì z 2019 roku zadebiutował na pierwszym miejscu na UK Albums Chart i US Billboard 200, stając się pierwszym albumem numer jeden w obu krajach. Jego piosenka Con te partirò, zawarta na jego drugim albumie Bocelli, jest jednym z najlepiej sprzedających się singli wszech czasów[12]. Utwór został licencjonowany do udziału w serii reklam telewizyjnych dla TIM[13] pod koniec 1990 roku, dzięki czemu stał się bardzo popularny we Włoszech[14].

W 1998 roku został uznany za jednego z 50 najpiękniejszych ludzi magazynu People[15]. Wystąpił w duecie z Céline Dion w piosence The Prayer do filmu animowanego Magiczny miecz – Legenda Camelotu, który zdobył Złoty Glob za najlepszą oryginalną piosenkę i był nominowany do Oscara za najlepszą oryginalną piosenkę[3]. W 1999 roku został nominowany do nagrody Grammy w kategorii Najlepszy nowy artysta. W 1999 roku został nominowany do nagrody Grammy. Został odnotowany w Księdze Rekordów Guinnessa wraz z wydaniem swojego albumu Sacred Arias, ponieważ jednocześnie zajmował trzy pierwsze pozycje na amerykańskich listach przebojów Classical Albums[3].

Współpracował z wieloma znanymi na całym świecie artystami, takimi jak: Zucchero, Luciano Pavarotti, Lady Gaga, Dua Lipa, Ed Sheeran, Jennifer Lopez, Barbra Streisand, Céline Dion, Christina Aguilera, John Miles, Marta Sánchez, Stevie Wonder, Hélène Ségara, Giorgia, Sarah Brightman, Laura Pausini, Natalie Cole, Mary J. Blige oraz Ariana Grande. Śpiewał w ważnych teatrach operowych jak Carnegie Hall, Wiener Staatsoper i Metropolitan Opera. Piosenkarka Céline Dion powiedziała, że "jeśli Bóg ma mieć śpiewający głos, musi brzmieć bardzo podobnie do Andrei Bocellego"[3][16], a producent muzyczny David Foster często opisywał głos Bocellego jako najpiękniejszy na świecie. Podczas swojej kariery śpiewał dla królowej na Royal Variety Performance w Londynie, a także dla różnych prezydentów i trzech ostatnich papieży[17].

Zdobył wiele prestiżowych nagród muzycznych i filmowych. W 2006 roku ostał Wielkim Oficerem Orderu Zasługi Republiki Włoskiej. W 2009 został odznaczony dominikańskim Orderem Zasługi Duarte, Sancheza i Melli. 2 marca 2010 roku został uhonorowany gwiazdą w Hollywood Walk of Fame za swój wkład w Live Theater. W 2022 roku prezydent Serbii Aleksandar Vučić odznaczył go Złotym Medalem za Zasługi dla Serbii.

ŻyciorysEdytuj

Dzieciństwo, młodość i wykształcenieEdytuj

Urodził się 22 września 1958 w La Sterza, obok Lajatico, w rodzinie pochodzenia chłopskiego. W XVIII i w części XIX wieku niektórzy z jej członków byli dzierżawcami w gospodarstwie Spedaletto, niedaleko Volterry, należącym do książąt Corsini[18][19]. Jest synem Edi Aringhieri i Alessandro Bocellego, rolników, właścicieli firmy zajmującej się produkcją i handlem maszynami rolniczymi[20]. Ma brata Alberto. Od urodzenia Bocelli miał problemy ze wzrokiem, zdiagnozowano u niego wrodzoną jaskrę[21]. Stwierdził, że decyzja matki o urodzeniu go i odrzuceniu zaleceń lekarza była dla niego inspiracją do sprzeciwienia się aborcji[21][17]. W wieku dwunastu lat doznał wylewu krwi do mózgu, kiedy grał w piłkę nożną na pozycji bramkarza, w wyniku czego całkowicie utracił wzrok[15][17]. Przy leczeniu, w ostatniej próbie przywrócenia wzroku lekarze użyli nawet pijawek, jednak pozostał niewidomy[22].

W wieku sześciu lat wstąpił do szkoły z internatem w Reggio nell’Emilia, aby nauczyć się czytać w alfabecie Braille’a[23] i móc uczyć się muzyki[22]. W tym samym czasie rozpoczął naukę gry na fortepianie, a później uczył się gry na flecie, saksofonie, trąbce, puzonie, gitarze i perkusji[20]. Jako młody chłopak wykazywał wielką pasję do muzyki. Jego matka powiedziała, że odtwarzana na gramofonie muzyka poważna jest jedyną rzeczą, która go cieszy[20][22]. Gdy jego niania, Oriana, dała mu pierwszą płytę Franco Corelliego, Bocelli zaczął myśleć, by zostać tenorem[24]. Mając siedem lat, był w stanie rozpoznać słynne głosy tamtych czasów i próbował je naśladować[24]. Bocelli spędzał czas na śpiewaniu. Pierwszy koncert dał w małej wiosce niedaleko miejsca, w którym się urodził[24]. W wieku 14 lat wygrał swój pierwszy konkurs piosenki, Margherita d’Oro w Viareggio, gdzie wykonał piosenkę „’O sole mio”[25].

Po skończeniu szkoły średniej w 1980 roku studiował prawo na Uniwersytecie w Pizie i śpiew operowy w La Spezii, z którego uzyskał tytuł magistra, napisawszy pracę pod tytułem „Wartość i znaczenie śpiewu operowego na początku trzeciego tysiąclecia”, której obszerny tekst jest poświęcony stanowi sztuki opery i jej interpretatorom, wzbogacony o szereg artykułów podpisanych przez muzykologów i uczonych, a także przez Plácido Domingo[20][26][27][28]. Po ukończeniu studiów przez rok odbywał praktykę prawniczą jako adwokat sądowy[29]. Bocelli śpiewał wtedy w kościołach Valdery oraz zarabiał, grając wieczorami w barach na fortepianie, gdzie w 1987 spotkał swoją przyszłą żonę Enricę[20].

Kariera artystycznaEdytuj

Lata 1992–1997: Festiwal w San Remo i pierwsze cztery albumyEdytuj

W 1992 roku włoska gwiazda rocka Zucchero przeprowadził przesłuchania dla tenorów, aby nagrać demo swojej piosenki „Miserere”, aby wysłać je włoskiemu tenorowi Luciano Pavarottiemu, a po ich wysłuchaniu stwierdził, żeby zamiast niego zrobił to Bocelli. Zucchero ostatecznie przekonał go do nagrania piosenki razem z Bocellim. Towarzyszył Zuccherowi podczas europejskiej trasy koncertowej w 1993, śpiewając w duecie jak i solo np. „Nessun dorma” z opery Turandot Giacomo Pucciniego[30]. Bocelli podpisał kontrakt z wytwórnią Sugar Music w Mediolanie po tym, jak Caterina Caselli usłyszała, jak Bocelli śpiewa na przyjęciu urodzinowym Zucchero. W grudniu wziął udział w festiwalu w San Remo, wykonując „Miserere” i wygrał eliminacje z najwyższymi notami w historii sekcji debiutantów. 28 grudnia zadebiutował w świecie muzyki klasycznej koncertem w Teatro Municipale w Reggio nell’Emilia[30].

W lutym 1994 wystartował w konkursie głównym festiwalu w San Remo z „Il mare quieto della sera” i ponownie z rekordowym wynikiem wygrał sekcję debiutantów. Po zwycięstwie, w kwietniu wydał swój debiutancki album o tym samym tytule, który wszedł do włoskiej pierwszej dziesiątki, uzyskując platynę w ciągu kilku tygodni. W maju odbył trasę koncertową z piosenkarką pop Gerardiną Trovato[30], a we wrześniu śpiewał na corocznym koncercie charytatywnym Pavarottiego, Pavarotti International w Modenie, gdzie zaśpiewał „Mattinata” Ruggero Leoncavallo i zaśpiewał w duecie z Pavarottim „Notte e Piscatore” Maurizio Morante[30]. We wrześniu zadebiutował w operze jako Makduf w Makbecie Verdiego w Teatro Verdi w Pizie[31]. Bocelli był agnostykiem, ale około 1994 roku, częściowo w wyniku zanurzenia się w twórczości rosyjskiego pisarza Lwa Tołstoja, powrócił do praktykowania wiary katolickiej[32]. W Boże Narodzenie w Bazylice św. Piotra w Rzymie wykonał hymn „Adeste Fideles” przed papieżem Janem Pawłem II[30]. Jako zwycięzca sekcji debiutantów na festiwalu w San Remo w 1994 roku, Bocelli został zaproszony do powrotu w następnym roku. Wziął udział w konkursie głównym z „Con te partirò” i zajął czwarte miejsce[33]. Piosenka znalazła się na jego drugim albumie, Bocelli, wyprodukowanym przez Mauro Malavasiego i wydanym w listopadzie 1995 roku. W Belgii utwór stał się najlepiej sprzedającym się singlem wszechczasów.

Jego trzeci album, Viaggio Italiano, został wydany we Włoszech w 1996 roku[33]. Został zaproszony do zaśpiewania w duecie z angielską sopranistką Sarah Brightman podczas finałowej walki niemieckiego boksera Henry'ego Maskego. Brightman podeszła do Bocellego po tym, jak usłyszała, jak śpiewa „Con te partirò”, kiedy jadła obiad w restauracji. Zmieniając tytułowy tekst piosenki na „Time to Say Goodbye”, ponownie nagrali ją w duecie z członkami London Symphony Orchestra i zaśpiewali jako pożegnanie[34]. Singiel zadebiutował na szczycie niemieckich list przebojów, gdzie utrzymywał się przez czternaście tygodni. Ze sprzedażą prawie trzech milionów egzemplarzy i sześciokrotną platyną, „Time to Say Goodbye” przyćmił poprzedni najlepiej sprzedający się singiel o ponad milion egzemplarzy[33]. W 1996 roku znalazł się na szczycie hiszpańskiej listy singli dzięki duetowi z Martą Sánchez „Vivo por ella”, hiszpańskiej wersji „Vivo per lei”, nagranej z Giorgią na album Romanza z 1997 roku. Nagrał także portugalską wersję piosenki z brazylijską piosenkarką Sandy. W tym samym roku Bocelli nagrał „Je vis pour elle”, francuską wersję „Vivo per lei”, w duecie z francuską piosenkarką Hélène Ségara. Wydany w grudniu 1997 roku utwór stał się hitem w Belgii (Walonia) i Francji, gdzie osiągnął pierwsze miejsce na listach przebojów. Do tej pory jest to najlepiej sprzedający się singiel Ségary i drugi Bocellego po „Time to Say Goodbye”. Wraz z Sarah Brightman 3 marca w Hamburgu w Niemczech odebrał nagrodę muzyczną ECHO za „Najlepszy singiel roku”[33].

Latem 1997 roku dał 22 koncerty plenerowe w Niemczech oraz 31 sierpnia koncert halowy w Oberhausen. We wrześniu wystąpił na koncercie na Piazza dei Cavalieri w Pizie do domowego wideo A Night in Tuscany z gośćmi Nuccią Focile, Sarah Brightman i Zucchero. Koncert był także pierwszym koncertem Bocellego wyemitowanym w PBS w ramach serii In The Spotlight. Był to również debiut Bocellego dla amerykańskiej publiczności. 14 września w Monachium w Niemczech otrzymał nagrodę ECHO Klassik Bestseller of the Year za swój album Viaggio Italiano. Po powrocie do Włoch w Bolonii 27 września śpiewał na Międzynarodowym Kongresie Eucharystycznym. 19 października zaśpiewał na koncercie charytatywnym TeleFood, który odbył się w Watykanie, aby podnieść świadomość na temat głodu na świecie. 25 października otrzymał nagrodę Bambi w kategorii Klassik w Kolonii w Niemczech[33].

Lata 1998–1999: Aria – The Opera Album, Sogno i Sacred AriasEdytuj

Bocelli zadebiutował główną rolą operową w 1998 roku, grając Rodolfo w Cyganerii w Teatro Comunale w Cagliari od 18 do 25 lutego[35]. Jego piąty album Aria – The Opera Album został wydany w marcu[36]. 19 kwietnia Bocelli zadebiutował w Stanach Zjednoczonych koncertem w John F. Kennedy Center for the Performing Arts w Waszyngtonie, po czym następnego dnia odbyło się przyjęcie w Białym Domu z ówczesnym prezydentem Billem Clintonem[36]. 5 maja wystąpił w Monte Carlo, zdobywając dwie nagrody World Music Award, jedną w kategorii „Najlepszy włoski piosenkarz” i jedną w kategorii „Najlepsza interpretacja muzyki klasycznej”[36][37]. Został również uznany za jednego z 50 najpiękniejszych ludzi magazynu People w 1998 roku[15]. Od czerwca do sierpnia koncertował w Ameryce Północnej i Południowej. We wrześniu otrzymał swoją drugą nagrodę Echo Klassik, tym razem za najlepiej sprzedający się album klasyczny z najnowszego, piątego albumu[36]. W Wigilię Dziękczynienia Bocelli był gościem programu telewizyjnego Céline Dion These Are Special Times, w którym zaśpiewał z nią „The Prayer”, a także solo „Ave Maria”. Duet znalazł się na albumie Céline These Are Special Times (1998). Piosenka pojawiła się także na ścieżce dźwiękowej Magiczny miecz – Legenda Camelotu w 1998 roku oraz na albumie Bocellego Sogno w kolejnym roku.

W Nowy Rok dał dwa koncerty w hotelu Bellagio w Las Vegas. Podczas 56. ceremonii rozdania Złotych Globów, która odbyła się 24 stycznia, „The Prayer” zdobyło nagrodę Złotego Globu za najlepszą oryginalną piosenkę z filmu Magiczny miecz – Legenda Camelotu[38]. 24 lutego podczas 41. ceremonii rozdania nagród Grammy był nominowany do nagrody Najlepszy nowy artysta, którą zdobyła Lauryn Hill[3]. Razem z Céline Dion zaśpiewał „The Prayer”, która była również nominowana do Oscara za najlepszą oryginalną piosenkę i została wykonana podczas ceremonii, która odbyła się 21 marca w Los Angeles Music Center[38]. Od 11 do 24 kwietnia odbył tournée po zachodnim wybrzeżu Ameryki Północnej, od San Diego po Vancouver, z ostatnim występem w Hollywood Bowl w Los Angeles. Podczas bisu stała obok niego Elizabeth Taylor[38]. 15 maja na zaproszenie Stevena Spielberga zaśpiewał przed Billem Clintonem na imprezie zorganizowanej w imieniu Partii Demokratycznej. Pod koniec maja odbył tournée po Portugalii i Hiszpanii, śpiewając z portugalską piosenkarką fado Dulce Pontes. 27 czerwca wziął udział w koncercie charytatywnym Michaela Jacksona na rzecz cierpiących dzieci na Stadionie Olimpijskim w Monachium[38].

Od 10 lipca do 27 sierpnia występował gościnnie w siedmiu przedstawieniach Wesołej wdówki w Amfiteatrze w Weronie[31][38]. Jako „tenor Conte Andrea” wykonał trzy arie: „La donna è mobile” z Rigoletta Verdiego; „Tu, che m 'hai preso il cuor” z Krainy uśmiechu Franza Lehára i „Libiamo ne' lieti calici” z La traviata Verdiego[38]. 10 września wraz z sopranistką Danielą Dessì i dwoma polskimi śpiewakami wystąpił w Teatrze Wielkim w Łodzi. Od 7 października do 19 listopada zadebiutował w Stanach Zjednoczonych w Werterze Julesa Masseneta w Detroit Opera House[31].

Występował także na Rodeo Drive w Beverly Hills i dał kolejne koncerty w Detroit, Cleveland i Chicago, a także pojawił się w pierwszym odcinku The Tonight Show Jaya Leno. Następnie burmistrz Nowego Jorku Rudy Giuliani wręczył mu nagrodę Kryształowego Jabłka. Jego siódmy album Sacred Arias, który zawiera wyłącznie muzykę sakralną, ukazał się 8 listopada, a dwa tygodnie później osiągnął pierwsze miejsce na listach przebojów US Classic Billboard – czyniąc Bocellego pierwszym wokalistą, który zajął wszystkie trzy pierwsze miejsca na liście, z Aria – The Opera Album na drugim miejscu i Viaggio Italiano na trzecim miejscu. Album zawierał także hymn Roku Świętego 2000, w październiku stał się oficjalną wersją wybraną przez Watykan[38]. Aby promować swój nowy album, Bocelli nagrał drugi koncert PBS w rzymskim kościele Santa Maria sopra Minerva, śpiewając większość piosenek z albumu. Program specjalny był nominowany do nagrody Emmy za wybitny program muzyki klasycznej i tańca podczas 52. ceremonii rozdania nagród Emmy.

We Florencji śpiewał na spotkaniu głów państw, a na zaproszenie królowej Elżbiety II 29 listopada wystąpił na dorocznym Royal Variety Performance w Birmingham. 30 listopada ukazała się jego autobiograficzna książka La musica del silenzio[38], a w 2017 roku została przekształcona w film jako The Music of Silence w reżyserii Michaela Radforda. Od 12 do 21 grudnia dał sześć koncertów w Barcelonie, Strasburgu, Lizbonie, Zagrzebiu, Budapeszcie i Mesynie, z których część była transmitowana w lokalnej telewizji. 31 grudnia zakończył maraton dwudziestu czterech koncertów w ciągu trzydziestu dni koncertem w Nassau Veterans Memorial Coliseum w Nowym Jorku, witając nowe tysiąclecie[38].

Lata 2000–2001: Verdi i Cieli di ToscanaEdytuj

Na 42. ceremonii rozdania nagród Grammy Bocelli był dwukrotnie nominowany. „The Prayer” była nominowana do nagrody Grammy w kategorii Best Pop Collaboration with Vocals oraz Best Male Pop Vocal Performance. 31 marca rozpoczął się jego „World Tour 2000”. W maju jego album Sacred Arias został wybrany albumem roku przez słuchaczy stacji radiowej Classic FM w Wielkiej Brytanii. Jego światowa trasa trwała od 12 do 14 maja z czterema koncertami w Japonii i Korei Południowej. Na zakończenie mistrzostw Europy w piłce nożnej wystąpił z Walerijem Giergijewem i Renée Fleming na koncercie nad Mozą w Rotterdamie. 6 lipca wystąpił pod Statuą Wolności w Nowym Jorku podczas swojego trzeciego specjalnego programu PBS American Dream: Andrea Bocelli's Statue Of Liberty Concert. Koncert był dedykacją dla jego ojca, który zmarł na początku 2000 roku. Towarzyszyła mu New Jersey Symphony Orchestra pod batutą Stevena Mercurio oraz sopranistki Ana María Martínez i Sarah Brightman. Na ostatni bis swojemu ojcu zadedykował „Sogno”. 17 sierpnia wystąpił w Messa da Requiem Giuseppe Verdiego w Amfiteatrze w Weronie.

Jego siódmy album, Verdi, ukazał się 11 września. We wrześniu dał trzy koncerty w Australii oraz otrzymał kolejną nagrodę Echo Klassik w kategorii „Bestseller roku” za Sacred Arias. W listopadzie ukazało się jego pierwsze kompletne nagranie operowe La Bohème. W grudniu otrzymał kolejną nagrodę w Niemczech, Goldene Europa za muzykę klasyczną[39].

W styczniu 2001 roku Bocelli wcielił się w głównego bohatera opery L'amico Fritz Pietro Mascagniego w Teatro Filarmonico w Weronie i ponownie wykonał partię tenorową w Requiem Verdiego, a 19 marca ukazał się album o tym samym tytule z udziałem Bocellego. Od 22 marca do 6 kwietnia odbył tournée po Ameryce Północnej w towarzystwie Cecilii Gasdii i Hartford Symphony Orchestra. 17 czerwca wystąpił na ponownym otwarciu Krzywej Wieży w Pizie. W lipcu dał dwa koncerty w Dublinie z Aną Maríą Martínez i New Symphony Orchestra. 4 października w Scuola Grande di San Rocco w Wenecji zaprezentował swój nowy album Cieli di Toscana. W październiku otworzył w Katanii obchody 200. rocznicy urodzin sycylijskiego kompozytora operowego Vincenza Belliniego. 28 października zaśpiewał Ellens dritter Gesang Franza Schuberta (znany również jako „Ave Maria”) jako przedstawiciel wiary rzymskokatolickiej podczas koncertu upamiętniającego ofiary ataków z 11 września w strefie zero w Nowym Jorku. W listopadzie otrzymał nagrodę Platinum Europe Award za milionową sprzedaż albumu Cieli di Toscana, a podczas Italian Music Awards otrzymał nagrodę specjalną Federazione Industria Musicale Italiana za zasługi jako „ambasador muzyki włoskiej na świecie". Razem z Aną Maríą Martínez zagrał jeszcze siedem koncertów w USA, a 23 grudnia zaśpiewał hymn narodowy Włoch oraz utwory Belliniego i Verdiego podczas tradycyjnego koncertu bożonarodzeniowego we włoskim Senacie, transmitowanego na żywo w telewizji[40].

Lata 2002–2005: Sentimento i AndreaEdytuj

5 lutego w Berlinie odebrał nagrodę Goldene Kamera w kategorii „Music & Entertainment, natomiast 6 marca w Monte Carlo otrzymał dwie nagrody World Music Awards: „Najlepiej sprzedający się artysta klasyczny na świecie” i „Najlepiej sprzedający się artysta włoski”. 11 marca z towarzyszeniem orkiestry Teatro La Fenice pod dyrekcją Lorina Maazela dał koncert na rzecz pokoju w bazylice św. Marka w Wenecji. 15 marca wziął udział w otwarciu Walt Disney Studios Park w Marne-la-Vallée we Francji. 7 maja Bocelli i Tony Renis otrzymali nagrodę Telegatto za ścieżkę dźwiękową do serialu Cuore. 23 maja otrzymał nagrodę BRIT Classical 2002 za „wybitny wkład w muzykę”[41]. 27 maja wystąpił w Villa Madama w Rzymie przed prezydentem USA George'em W. Bushem i prezydentem Włoch Silvio Berlusconim. 28 maja wziął udział w koncercie charytatywnym „Pavarotti & Friends” w Modenie na rzecz Angoli. W czerwcu ponownie odbył tournée po Stanach Zjednoczonych, a następnie 26 lipca i 3 sierpnia wcielił się w postać porucznika Pinkertona w Madame Butterfly na 48. Festiwalu Pucciniego w Torre del Lago. 14 października razem z Lorinen Maazelem zaprezentował swój nowy album Sentimento, następnie w Mediolanie i Nowym Jorku, a ukazał się 4 listopada, sprzedając się w ponad dwóch milionach egzemplarzy w 40 dni. 24 października w Zurychu rozpoczął trasę koncertową, która obejmowała duże areny w kilku miastach Europy i Ameryki Północnej[42].

W lutym 2003 roku na ekskluzywnym koncercie w Monte Carlo, w którym uczestniczyła Karolina Hanowerska wykonał Madame Butterfly. W marcu po raz pierwszy pojawił się jako producent na Festiwalu w San Remo, gdzie młodzi artyści Allunati i Jacqueline Ferry śpiewali dla jego nowej wytwórni płytowej Clacksong[43]. Na prywatnej gali charytatywnej dla Królewskiego Narodowego Instytutu Niewidomych zaśpiewał przed brytyjską rodziną królewską[43]. Dzień później otrzymał dwie nagrody za Sentimento na 2003 Classical BRIT Award, która odbyła się w Royal Albert Hall w Londynie - „najlepiej sprzedający się album klasyczny” i „album roku”[44]. 24 maja wraz z sopranistkami Marią Luigią Borsi i Lucią Dessanti, barytonem Soo Kyung Ahn oraz skrzypaczką Ruth Rogers w towarzystwie Marcello Roty i Orkiestry Città di Pisa wystąpił na koncercie charytatywnym Fundacji Arpa na rzecz Filmu, Muzyki i Sztuki na Piazza del Campo w Sienie. Trzy dni później został ponownie zaproszony do „Pavarotti & Friends” i razem z Pavarottim zaśpiewał składankę pieśni neapolitańskich. W czerwcu kontynuował trasę koncertową w Atenach i na Cyprze. We wrześniu wziął udział w koncercie dla dygnitarzy Unii Europejskiej w Parco della Musica w Rzymie. Następnie wznowił swoją trasę koncertową w towarzystwie Marii Luigii Borsi, Ruth Rogers i Marcello Roty[43].

Bocelli zdobył nagrodę „Favourite Specialist Performer” podczas UK National Music Awards w październiku 2003 roku. W listopadzie po raz kolejny koncertował w Stanach Zjednoczonych, tym razem w towarzystwie Any Marii Martinez, Kallen Esperian i Stevena Mercurio. W grudniu dał swój pierwszy koncert w Chinach, a pod koniec miesiąca zaśpiewał Ave Maria Gounoda na weselu Pavarottiego w Modenie[43].

 
Céline Dion, Tony Renis oraz Andrea Bocelli (2004)

W styczniu w Bolonii wystąpił jako Werter w czterech przedstawieniach opery pod tym samym tytułem. W kwietniu i maju ponownie odbył tournée po Azji, odwiedzając Manilę, Hongkong i Singapur. W maju wziął udział w koncercie w Circus Maximus w Rzymie zorganizowanym przez Quincy'ego Jonesa inaugurującym projekt We are the Future. W czerwcu ukazała się jego trzecia kompletna opera Il trovatore. W lipcu zagrał rolę Mario Cavaradossiego w Tosca na 50. Festiwalu Pucciniego w Torre del Lago i wziął udział w globalnej kampanii Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego na Letnie Igrzyska Olimpijskie 2004 w Atenach[45]. We wrześniu odbył trasę koncertową „Once in a Lifetime” w Australii z koncertami w Sydney i Melbourne oraz jednym koncertem w Christchurch w Nowej Zelandii, gdzie na scenie dołączyła do niego nowozelandzka sopranistka Hayley Westenra. 15 października wystąpił w Wielkiej Hali Ludowej w Pekinie, a 17 października w Wielkiej Sali w Szanghaju.

Na początku 2005 roku Bocelli był w trasie koncertowej, w tym na Maderze, Węgrzech, Norwegii, USA, Wielkiej Brytanii, Włoszech i Niemczech[46]. Pojawił się także na Ulicy Sezamkowej, śpiewając „Time to Say Goodnight”, parodię „Time to Say Goodbye” jako kołysankę dla Elmo[47]. 21 marca wystąpił na koncercie charytatywnym Music for Asia w Rzymie, transmitowanym przez telewizję Italia 1, na rzecz pomocy dla ludzi dotkniętych trzęsieniem ziemi na Oceanie Indyjskim w 2004 roku[48].

 
Randy Waldman i Andrea Bocelli grający na trąbkach podczas prób do występu w Lake Las Vegas (2005)

W czerwcu wystąpił w Deutsche Opera w Berlinie. 2 lipca wystąpił na paryskim koncercie w ramach imprezy Live 8. Również w drugiej połowie roku występował w Chorwacji, Serbii, Włoszech, USA, Dubaju, Szwajcarii i Skandynawii[46]. 28 sierpnia wystąpił na festiwalu Faenol w Vaynol w Walii, zorganizowanym przez walijskiego bas-barytona Bryna Terfela[48]. W grudniu odbył się jego pierwszy koncert muzyki współczesnej w miejscowości Lake Las Vegas w Nevadzie w USA, który został nagrany dla PBS i wydany jako Under the Desert Sky. Brał także udział w Royal Christmas Show, które w grudniu odbywało się w kilku miastach w USA. W grudniu ukazał się album Werther.

Życie prywatneEdytuj

 
Bocelli z żoną Veronicą Berti (2010)

Bocelli dorastał na swojej rodzinnej farmie, gdzie sprzedawał maszyny rolnicze i robił wino[49]. Matka Bocellego i młodszy brat nadal mieszkają w domu rodzinnym, ojciec zmarł w 2000 roku[16].

Mając 34 lata, w 1992 roku ożenił się z Enricą Cenzatti, ich małżeństwo przetrwało 10 lat. Z Enricą ma dwóch synów, Amosa (1995) oraz Matteo (ur. 8 października 1997)[50], który również jest wokalistą. 21 marca 2012 r. urodziła się mu córka Virginia, którą ma ze swoją nową partnerką Veronicą Berti. Z Veronicą ożenił się 21 marca 2014 r., ślub odbył się w Sanktuarium Montenero w Livorno.

KrytykaEdytuj

W maju 2003 roku ukazała się jego druga kompletna opera Tosca, jednak nie została dobrze przyjęta. Andreas Dorschel zauważa „monochromatyczną barwę” i „niewielką zmienność” w wykonaniu Bocellego:

Cokolwiek Cavaradossi cierpi, na przykład tortury, Bocelli nie wydaje się tego rejestrować, ale trwa w muzycznym odpowiedniku stoickiej obojętności.

Andreas Dorschel, The World's Favourite Tenor (2018), s. 136

Ze względu na niedostateczną technikę wokalną Bocelli występuje głównie na stadionach i w wielkich salach koncertowych oraz w telewizji, gdzie ograniczenia jego walorów głosowych mogą zostać do pewnego stopnia zatarte przez użycie systemów nagłośnieniowych oraz staranną realizację dźwięku. Rzadko natomiast występuje w spektaklach operowych, które zresztą spotykają się z ogólnie negatywną opinią znawców. Zauważa się między innymi nieprawidłową technikę oddychania, niewłaściwe frazowanie oraz brak zaangażowania emocjonalnego w muzykę.

Braki te jednak nie są widoczne w repertuarze, w którym Bocelli czuje się bardziej komfortowo, mianowicie w popularnej piosence włoskiej[51]. Hiszpański tenor Plácido Domingo określił Bocellego jako wielki talent artysty z kręgu kultury pop, który nie jest jednak śpiewakiem operowym[52].

Nagrody i wyróżnieniaEdytuj

Andrea Bocelli jest zdobywcą wielu nagród i wyróżnień. Wśród najważniejszych znajdują się Złoty Glob[53], World Music Award[54][55], Brit Awards[56], Billboard Latin Music Awards[57], Bambi Award[58]. Był nominowany do Emmy[59], Nagrody Grammy[59] i Latin Grammy Awards[60].

W 2006 roku został odznaczony Orderem Zasługi Republiki Włoskiej (Grande Ufficiale Ordine al Merito della Repubblica Italiana)[61], natomiast w 2009 Orderem Zasługi Duarte, Sáncheza i Melli (Dominikana) za wkład w międzynarodową kulturę i sztukę[62].

W 2010 roku jego gwiazda znalazła się w Hollywood Walk of Fame[59].

DyskografiaEdytuj

AlbumyEdytuj

Rok Tytuł Pozycja na liście Certyfikat
USA
[63]		 UK
[64]		 DEU
[65]		 NOR
[66]		 SWE
[67]		 FIN
[68]		 AUT
[69]		 CHE
[70]		 NLD
[71]		 POL
1994 Il mare calmo della sera
  • Data: 18 kwietnia 1994
  • Wydawca: Polygram International
 – – 40 – – – 33 – 11 –
1995 Bocelli
  • Data: 13 listopada 1995
  • Wydawca: Polygram International
 – – 1 – – – 3 1 1 –
1996 Viaggio italiano
  • Data: 1996
  • Wydawca: Polygram International
 153 24 15 23 – – 19 – 8 –
1998 Aria – the opera album
  • Data: 1998
  • Wydawca: Philips Records
 59 38 6 10 15 10 5 5 9 –
1999 Sogno
  • Data: 6 kwietnia 1999
  • Wydawca: Philips Records
 4 4 6 2 1 4 3 – 1 –
1999 Sacred Arias
  • Data: 1999
  • Wydawca: Philips Records
 22 20 3 – 15 8 2 2 1 –
2000 Verdi
  • Data: 2000
  • Wydawca: Philips Records
 23 17 22 28 12 16 8 – 8 –
2001 Cieli di Toscana
  • Data: 16 października 2001
  • Wydawca: Decca, Sugar Records
 11 3 3 2 1 9 4 8 1 6
[76]
2002 Sentimento
  • Data: 5 listopada 2002
  • Wydawca: Decca, Sugar Records
 12 7 49 17 10 18 14 – 4 –
2004 Andrea
  • Data: 2004
  • Wydawca: Decca, Sugar Records
 16 19 41 17 8 25 19 12 1 –
2006 Amore
  • Data: 31 stycznia 2006
  • Wydawca: Sugar, Opera & Blues, Decca
 3 4 13 3 2 1 4 8 1 31
[77]
2008 Incanto
  • Data: 4 listopada 2008
  • Wydawca: Decca Records, Universal
 8 12 56 15 – 20 40 40 15 5
[79]
2009 My Christmas
  • Data: 3 listopada 2009
  • Wydawca: Universal, Philips, Decca, Sugar
 2 18 42 4 9 2 11 6 6 1
[81]
2013 Passione
  • Data: 29 stycznia 2013
  • Wydawca: Universal, Verve, Decca, Sugar
 87 7 40 2 3 13 11 34 5 1
[83]
2015 Cinema
  • Data: 23 października 2015
  • Wydawca: Universal, Verve, Sugar
 10 3 60 30 – 35 45 33 17 5
[85]
2018 Sì
  • Data: 26 października 2018[87]
  • Wydawca: Sugar, Decca
„–” pozycja nie była notowana.

KompilacjeEdytuj

Rok Tytuł Pozycja na liście Certyfikat
USA
[63]		 UK
[64]		 DEU
[65]		 NOR
[66]		 SWE
[67]		 FIN
[68]		 AUT
[69]		 CHE
[70]		 NLD
[71]		 POL
1997 Romanza
  • Data: 1997
  • Wydawca: Sugar, Philips, Universal
 35 6 2 1 5 3 1 1 1 1
[89]
2007 The Best of Andrea Bocelli: Vivere
  • Data: 22 października 2007
  • Wydawca: Decca, Sugar Records
 9 4 28 3 4 11 13 15 3 1
[90]
2013 Love in Portofino
  • Data: 22 października 2013
  • Wydawca: Universal
 – – – – – – – – 36 14
[91]
„–” pozycja nie była notowana.

Albumy koncertoweEdytuj

Rok Tytuł Pozycja na liście Certyfikat
USA
[63]		 UK
[64]		 DEU
[65]		 NOR
[66]		 SWE
[67]		 FIN
[68]		 AUT
[69]		 CHE
[70]		 NLD
[71]		 POL
2006 Under the Desert Sky
  • Data: 7 listopada 2006
  • Wydawca: Sugar Records
 11 – – – – – – – – –
2008 Vivere Live in Tuscany
  • Data: 29 stycznia 2008
  • Wydawca: Sugar Records
 22 26 – – – – – – – –
2011 Concerto, One Night in Central Park
  • Data: 15 listopada 2011
  • Wydawca: Decca, Sugar, Universal
 4 17 23 33 17 34 38 61 30 39
[93]
„–” pozycja nie była notowana.

SingleEdytuj

Rok Tytuł Pozycja na liście Album
SWE
[95]		 UK
[64][96]		 DEU
[97]		 AUT
[98]		 NLD
[99]		 CHE
[100]		 FRA
[101]		 BEL
[102]
1994 „Il Mare Calmo della Sera” – – – – 31 – 24 – Il Mare Calmo della Sera
1995 „Con te partirò”/„Vivere” – 69 – – – – 1 1 Bocelli
„Macchine da Guerra” – – – – – – – –
„Per amore” – – – – 15 – – –
„Vivo per lei” (oraz Giorgia) – – – – 39 – – –
1996 „Vivo por ella” (oraz Marta Sánchez) – – – – – – – – Romanza
„Time to Say Goodbye” (oraz Sarah Brightman) 31 2 – 1 5 1 25 –
1997 „Ich lebe für sie” (oraz Judy Weiss) – – – 22 – 1 – –
„Je vis pour elle” (oraz Hélène Ségara) – – – – – – 1 1
1999 „The Prayer” (oraz Céline Dion) – – – – – – – – Sogno
„Canto della Terra” – 24 – – – – – –
„Ave Maria” – 65 – – – – – – Sacred Arias
2001 „Melodramma” – – 95 – 52 77 – 9 Cieli di Toscana
„Mille Lune Mille Onde” – – – – – – – –
„L’abitudine” (oraz Helena Hellwig) – – – – 86 – – 17
2004 „Dell’amore non si sa” – – – – – – – – Andrea
„Un nuovo giorno” – – – – – – – –
2006 „Somos Novios (It’s Impossible)” (oraz Christina Aguilera) – – – – – – – – Amore
„Because We Believe” (oraz Marco Borsato) – – – – 1 – – –
„Ama Credi E Vai” (oraz Gianna Nannini) – – – – – – – –
2007 „Vivere (Dare to Live)” (oraz Laura Pausini) – – – – – – – – The Best of Andrea Bocelli: Vivere
2008 „Vive Ya” (oraz Laura Pausini) – – – – – – – –
2009 „White Christmas/Bianco Natale” – – – – – – – – My Christmas
„What Child Is This” (oraz Mary J. Blige) – – – – – – – –
2010 „Bridge over Troubled Water” (oraz Mary J. Blige) – – – – – – – –
–
2017 „Perfect Symphony” (oraz Ed Sheeran)
„–” pozycja nie była notowana.

Inne albumyEdytuj

Rok Tytuł Pozycja na liście
NZL
[103]		 FRA
[104]		 FIN
[68]		 BEL
[105]
1997 A Hymn for the World (oraz Cecilia Bartoli)
  • Data: 11 listopada 1997
  • Wydawca: Deutsche Grammophon
 – 12 – –
1998 A Hymn for the World 2 (Voices From Heaven)

(oraz Cecilia Bartoli, Bryn Terfel)

  • Data: 3 listopada 1998
  • Wydawca: Deutsche Grammophon
 28 – – –
2001 Requiem (Verdi)

(oraz Renée Fleming, Olga Borodina, Ildebrando D’Arcangelo)

  • Data: 27 marca 2001
  • Wydawca: Philips Records
 – – – –
2010 Carmen: Duets & Arias

(oraz Bryn Terfel, Marina Domashenko, Eva Mei)

  • Data: 17 sierpnia 2010
  • Wydawca: Decca, Universal
 – 110 28 18
„–” pozycja nie była notowana.

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Ghelli 2008 ↓, s. 231.
  2. ↑ Andrea Bocelli. biography.com, 2014-09-19. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g Andrea Bocelli. Decca Records. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  4. ↑ Andrea Bocelli to receive Classic Brit honour. BBC News, 2012-09-06. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  5. ↑ Andrea Bocelli. andreabocelli.com. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  6. ↑ David Malitz: 'Christmas in Washington' sticks to the classics. washingtonpost.com, 2010-12-12. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  7. ↑ Emily Bearn: Operation Bocelli: the making of a superstar. theage.com.au, 2003-02-26. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  8. ↑ Keith Caulfield: Taylor Swift Edges Susan Boyle For 2009’s Top Selling Album. Billboard, 2010-06-01. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  9. ↑ The Nielsen Company 2009 Year-End Music Industry Report. businesswire.com, 2010-01-06. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
  10. ↑ Italian tenor’s album sales top five million. thaindian.com, 2009-12-30. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
  11. ↑ The Gifts That Keep on Giving: Biggest Radio and Album Hits of the Holidays. Billboard, 2014-01-12. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  12. ↑ Album Information - with tracks CD & Tape Covers. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
  13. ↑ Spot Pubblicita Tim Con Mara Venier 1997 - Cambio Numero Seriale - canale5. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  14. ↑ Andrea Bocelli: an EXCLUSIVE interview. the-shortlisted.co.uk. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  15. ↑ a b c Andrea Bocelli: Singer. People. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  16. ↑ a b Catherine Deveney: Interview: Andrea Bocelli, opera singer. The Scotsman, 2009-10-23. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-16)]. (ang.).
  17. ↑ a b c John Hooper: Tenor's story acclaimed by anti-abortion campaigners. The Guardian, 2010-06-10. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-01)]. (ang.).
  18. ↑ Lajatico Toscana e il suo territorio. lajaticotoscana.it. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-02)]. (wł.).
  19. ↑ Andrea Bocelli compie 60 anni, auguri a una delle voci italiane più amate nel mondo. tgcom24.mediaset.it, 2018-09-22. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-14)]. (wł.).
  20. ↑ a b c d e Carol Day: Blind Ambition. People, 1997-11-10. [dostęp 2022-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  21. ↑ a b Bryony Gordon: Andrea Bocelli: The truth about my friend – the strong-willed, kind and intelligent Silvio Berlusconi. The Daily Telegraph, 2011-11-14. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-18)]. (ang.).
  22. ↑ a b c Nick Pisa: Doctors tried to cure Andrea Bocelli's blindness with leeches. The Daily Telegraph, 2010-10-31. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-14)]. (ang.).
  23. ↑ Cazzullo 2016 ↓, s. 33.
  24. ↑ a b c Andrea Bocelli – Singing to the Top. Ability, 2013. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-04)]. (ang.).
  25. ↑ Chronicle 1958–1991. bocelli.de. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-12)]. (ang.).
  26. ↑ Andrea Bocelli to Receive Master’s Degree. Billboard, 2013-10-18. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-04-26)]. (ang.).
  27. ↑ Bocelli dottore in canto al Conservatorio di La Spezia. repubblica.it, 2013-10-22. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-21)]. (wł.).
  28. ↑ Il gran giorno di Bocelli, si laurea a pieni voti. iltirreno.it, 2013-10-22. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-28)]. (wł.).
  29. ↑ Paul Rogers: Andrea Bocelli at the MGM Grand. Los Angeles Times, 2013-09-05. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-11)]. (ang.).
  30. ↑ a b c d e Chronicle 1992–1994. bocelli.de. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-28)]. (ang.).
  31. ↑ a b c John Ardoin: BOCELLI AND CHUNG. Public Broadcasting Service, 2008-09-07. [dostęp 2023-01-15]. (ang.).
  32. ↑ Bocelli, l' inno per il Papa nasce a Lourdes. archiviostorico.corriere.it. [dostęp 2023-01-15]. (wł.).
  33. ↑ a b c d e Chronicle 1995–1997. bocelli.de. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-28)]. (ang.).
  34. ↑ Liebergen 2008 ↓, s. 81.
  35. ↑ Kevin Berger: Beyond the criticism: Deconstructing Andrea Bocelli’s voice. Los Angeles Times, 2010-12-08. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-04-09)]. (ang.).
  36. ↑ a b c d Chronicle 1998. bocelli.de. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-28)]. (ang.).
  37. ↑ PEOPLE. International Herald Tribune, 1998-05-08. [dostęp 2023-01-15]. (ang.).
  38. ↑ a b c d e f g h i Chronicle 1999. bocelli.de. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-28)]. (ang.).
  39. ↑ Chronicle 2000. bocelli.de. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-26)]. (ang.).
  40. ↑ Chronicle 2001. bocelli.de. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-26)]. (ang.).
  41. ↑ Salford singer wins again. BBC, 2002-05-23. [dostęp 2023-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-25)]. (ang.).
  42. ↑ Chronicle 2002. bocelli.de. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-25)]. (ang.).
  43. ↑ a b c d Chronicle 2003. bocelli.de. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-15)]. (ang.).
  44. ↑ Bocelli tops Classical Brits. BBC, 2003-05-23. [dostęp 2023-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-03)]. (ang.).
  45. ↑ Chronicle 2004. bocelli.de. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-15)]. (ang.).
  46. ↑ a b Chronicle 2005. bocelli.de. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-25)]. (ang.).
  47. ↑ "Time to Say Goodnight". sesameworkshop.org. [dostęp 2023-01-16]. (ang.).
  48. ↑ a b Live 2005. [dostęp 2023-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-28)]. (ang.).
  49. ↑ Dennis Sodomka: Wine Time: Bocelli Prosecco NV, Italy. The Augusta Chronicle, 2013-10-08. [dostęp 2023-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-06)]. (ang.).
  50. ↑ Marek Zaradniak, Czy Matteo Bocelli, syn Andrei Bocellego, pójdzie w ślady swego sławnego ojca?, Głos Wielkopolski, 13 maja 2019 [dostęp 2019-12-24] (pol.).
  51. ↑ Kathleen Sewright, Bocelli, Andrea, w: The Grove Dictionary of American Music, wyd. 2, 2013.
  52. ↑ Bartosz Kamiński: Placido Domingo. Każdy dzień traktuję jako dar. teatry.art.pl. [dostęp 2016-11-15].
  53. ↑ The Prayer. songfacts.com. (ang.).
  54. ↑ Chronicle 1998. bocelli.de. [dostęp 2008-01-20]. (ang.).
  55. ↑ Chronicle 2000. bocelli.de. (ang.).
  56. ↑ Classic BRITs nominations revealed at London launch. classicfm.com. (ang.).
  57. ↑ 2007 Billboard Latin Music Awards Winners. billboard.com. [dostęp 2007-04-27]. (ang.).
  58. ↑ Chronicle 1995-1997. bocelli.de. [dostęp 2008-01-20]. (ang.).
  59. ↑ a b c Andrea Bocelli – Awards. imdb.com. [dostęp 2015-06-21]. (ang.).
  60. ↑ Latin Grammys 2014: Complete list of nominees and winners. latimes.com. [dostęp 2014-12-21]. (ang.).
  61. ↑ Bocelli. Bhronicle. (ang.).
  62. ↑ Condecoran al artista italiano Andrea Bocelli. [dostęp 2015-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-30)]. (hiszp.).
  63. ↑ a b c Andrea Bocelli Billboard Albums Chart. www.billboard.com. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  64. ↑ a b c d Andrea Bocelli UK Chart. www.chartstats.com. [dostęp 2012-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-06)]. (ang.).
  65. ↑ a b c Andrea Bocelli/Longplay-Chartverfolgung. www.musicline.de. [dostęp 2012-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (niem.).
  66. ↑ a b c Andrea Bocelli Norwegian Albums Chart. norwegiancharts.com. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  67. ↑ a b c Andrea Bocelli Swedish Albums Chart. swedishcharts.com. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  68. ↑ a b c d Andrea Bocelli Finnish Albums Chart. finnishcharts.com. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  69. ↑ a b c Andrea Bocelli Austrian Albums Chart. austriancharts.at. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  70. ↑ a b c Andrea Bocelli Swiss Albums Chart. hitparade.ch. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  71. ↑ a b c Andrea Bocelli Dutch Albums Chart. dutchcharts.nl. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  72. ↑ a b c d e Andrea Bocelli: Gold-/Platin-Datenbank. www.musikindustrie.de. [dostęp 2012-03-06]. (niem.).
  73. ↑ a b c d e f g h i j k l m n RIAA: Andrea Bocelli. www.riaa.com. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  74. ↑ a b Złote płyty CD przyznane w 1999 roku, ZPAV [dostęp 2021-01-11].
  75. ↑ a b Platynowe płyty CD przyznane w 1999 roku, ZPAV [dostęp 2021-01-11].
  76. ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 03.12.2001 – 09.12.2001. olis.onyx.pl. [dostęp 2014-03-16]. (pol.).
  77. ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 02.04.2007 – 08.04.2007. olis.onyx.pl. [dostęp 2012-03-06]. (pol.).
  78. ↑ Platynowe płyty CD przyznane w 2007 roku, ZPAV [dostęp 2021-01-11].
  79. ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 10.08.2009 – 16.08.2009. olis.onyx.pl. [dostęp 2012-03-06]. (pol.).
  80. ↑ a b Platynowe płyty CD przyznane w 2008 roku, ZPAV [dostęp 2021-01-11].
  81. ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 19.12.2011 – 26.12.2011. olis.onyx.pl. [dostęp 2012-03-06]. (pol.).
  82. ↑ Złote płyty CD przyznane w 2019 roku, ZPAV [dostęp 2021-01-11].
  83. ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 10.03.2014 – 16.03.2014. olis.onyx.pl. [dostęp 2014-05-19]. (pol.).
  84. ↑ Platynowe płyty CD przyznane w 2014 roku, ZPAV [dostęp 2021-01-11].
  85. ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 05.02.2016 – 11.02.2016. olis.onyx.pl. [dostęp 2016-02-23]. (pol.).
  86. ↑ Platynowe płyty CD przyznane w 2020 roku, ZPAV [dostęp 2021-01-11].
  87. ↑ Andrea Bocelli – „Si”, Discogs [dostęp 2021-01-11] (ang.).
  88. ↑ Platynowe płyty CD przyznane w 2019 roku, ZPAV [dostęp 2021-01-11].
  89. ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 28.07.2014 – 03.08.2014. olis.onyx.pl. [dostęp 2014-08-08]. (pol.).
  90. ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 23.08.2010 – 29.08.2010. olis.onyx.pl. [dostęp 2012-03-06]. (pol.).
  91. ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 12.11.2013 – 17.11.2013. olis.onyx.pl. [dostęp 2014-03-16]. (pol.).
  92. ↑ Platynowe płyty CD przyznane w 2015 roku, ZPAV [dostęp 2021-01-11].
  93. ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 27.12.2011 – 01.01.2012. olis.onyx.pl. [dostęp 2012-03-06]. (pol.).
  94. ↑ Złote płyty CD przyznane w 2016 roku, ZPAV [dostęp 2021-01-11].
  95. ↑ Andrea Bocelli Swedish Singles Chart. swedishcharts.com. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  96. ↑ Andrea Bocelli | full Official Chart History | Official Charts Company, www.officialcharts.com [dostęp 2023-01-15].
  97. ↑ Andrea Bocelli /Single-Chartverfolgung. www.musicline.de. [dostęp 2012-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)]. (niem.).
  98. ↑ Andrea Bocelli Austrian Singles Chart. austriancharts.at. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  99. ↑ Andrea Bocelli Dutch Singles Chart. dutchcharts.nl. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  100. ↑ Andrea Bocelli Swiss Singles Chart. hitparade.ch. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  101. ↑ Andrea Bocelli French Singles Chart. lescharts.com. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  102. ↑ Andrea Bocelli Belgian Singles Chart. www.ultratop.be. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  103. ↑ Andrea Bocelli New Zealnd Albums Chart. charts.org.nz. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  104. ↑ Andrea Bocelli French Albums Chart. lescharts.com. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).
  105. ↑ Andrea Bocelli Belgian Albums Chart. www.ultratop.be. [dostęp 2012-03-06]. (ang.).

BibliografiaEdytuj

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrea_Bocelli&oldid=69339668”