Wikipedia

Andriej Bubnow

Andriej Siergiejewicz Bubnow (ros. Андрей Сергеевич Бубнов; ur. 22 marca?/3 kwietnia 1884 w Iwanowie-Wozniesiensku, zm. 1 sierpnia 1938 w miejscu egzekucji Kommunarka pod Moskwą[1]) – socjaldemokratyczny i komunistyczny polityk rosyjski, działacz państwowy RFSRR i ZSRR, wyższy funkcjonariusz i ideolog RKP(b) i WKP(b), komandarm Armii Czerwonej, komisarz ludowy oświaty ZSRR (1929-1937), ofiara wielkiej czystki w ZSRR.

Andriej Bubnow
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

22 marca?/3 kwietnia 1884
Iwanowo-Wozniesieńsk, gubernia włodzimierska, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

1 sierpnia 1938
miejsce egzekucji Kommunarka pod Moskwą, RFSRR, ZSRR

członek i sekretarz KC WKP(b), komandarm
Okres

od 1903
do 1937

Przynależność polityczna

WKP(b)

Odznaczenia
Order Lenina Order Czerwonego Sztandaru
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Pochodzenie i wczesna działalność edytuj

Pochodził z rosyjskiej rodziny kupieckiej z Iwanowo-Wozniesieńska. W 1903 r. ukończył szkołę powszechną i wstąpił do bolszewickiej frakcji RSDPR. W tym samym roku został studentem Moskiewskiego Instytutu Rolniczego, z którego został relegowany za działalność rewolucyjną[2]. Podczas rewolucji roku 1905 był członkiem komitetu RSDPR(b) najpierw w rodzinnym Iwanowo-Wozniesieńsku, gdzie uczestniczył w protestach robotniczych[3].

Osobny artykuł: Rada Delegatów Robotniczych w Iwanowie-Wozniesieńsku.

Od 1907 r. działał w organizacji bolszewickiej w Moskwie[2]. Po upadku rewolucji i podczas I wojny światowej prowadził pracę partyjno-agitacyjną w dużych ośrodkach przemysłowych carskiej Rosji, m.in. Niżnym Nowogrodzie, Samarze i Piotrogrodzie[2]. W 1912 r. na VI konferencji partyjnej został wybrany w poczet kandydatów na członków Komitetu Centralnego[2].

Działalność podczas rewolucji 1917 r. edytuj

Do 1917 r. był trzynastokrotnie aresztowany i pięciokrotnie skazywany na więzienie[4]. Ostatecznie w lutym 1917 r. został zesłany na Syberię. Na miejsce katorgi jednak nie dojechał, ponieważ po drodze, na wieść o upadku caratu i wybuchu rewolucji lutowej został uwolniony[2]. Udał się do Moskwy, gdzie wszedł do obwodowego komitetu partii bolszewickiej[2]. Zajmował się również agitacją w Iwanowie-Wozniesieńsku i innych regionalnych ośrodkach przemysłowych. W kwietniu z jego inicjatywy, do deklaracji O stosunku do Rządu Tymczasowego wniesiono punkt żądający kontroli rad robotniczych i żołnierskich nad rządem Kiereńskiego i jego lokalnymi organami[2]. Należał do bardziej radykalnego skrzydła moskiewskich bolszewików[4].

W końcu lipca 1917 r., na VI zjeździe partyjnym[2] w Piotrogrodzie, został wybrany do Komitetu Centralnego partii bolszewickiej[5] i przeniósł się do stolicy Rosji na stałe[4]. Był przedstawicielem KC w piotrogrodzkim partyjnym komitecie miejskim[2]. Podczas tegoż zjazdu Bubnow stwierdził, iż istniejące rady robotnicze nie mają żadnej władzy i ulegają wewnętrznemu rozkładowi, partia zaś powinna przygotowywać się do decydującego starcia z rządem i przejęcia władzy[6]. Brał udział w opracowywaniu końcowych rezolucji zjazdu, w których stwierdzano, że pokojowe przejęcie władzy przez oddolnie powstałe rady jest już niemożliwe i że hasło "cała władza w ręce rad" powinno zostać zastąpione w retoryce partii hasłem "całkowitej likwidacji dyktatury kontrrewolucyjnej burżuazji"[6]. Wspólnie z Feliksem Dzierżyńskim, Wiaczesławem Mienżyńskim oraz Jakowem Swierdłowem prowadził wewnątrzpartyjne postępowanie oceniające poczynania bolszewickiej Organizacji Wojskowej i wydarzenia tzw. dni lipcowych[7].

Na wieść o buncie gen. Ławra Korniłowa, po apelu szefa Rządu Tymczasowego o „obronę rewolucji” przed nim, Bubnow domagał się na nadzwyczajnym posiedzeniu 36 piotrogrodzkich działaczy partyjnych w dniu 27 sierpnia 1917 r. przyjęcia innej taktyki, niż chciały najwyższe organy partyjne. Był przeciwny wejściu bolszewików do jakichkolwiek ciał, które miały bronić Rządu Tymczasowego przed prawicowymi oficerami wspólnie z eserowcami i mienszewikami. Twierdził, że partia powinna dążyć do kierowania aktywnością mas, nie wspierając ani Korniłowa, ani Kiereńskiego[4]. Ostatecznie jednak bolszewicy zdecydowali się wezwać oraz współorganizować robotników, żołnierzy i marynarzy do walki z Korniłowem[4].

5/18 października 1917 r. na posiedzeniu piotrogrodzkiego komitetu partyjnego wspólnie z Grigorijem Sokolnikowem oraz Ivarem Smilgą najbardziej stanowczo domagał się natychmiastowej organizacji zbrojnego powstania przeciwko Rządowi Tymczasowemu, zgodnie ze wskazaniami przesłanymi kilka dni wcześniej przez ukrywającego się Lenina[8]. Brał udział w posiedzeniu Komitetu Centralnego 10/22 października, podczas którego zdecydowano o organizacji powstania[9]. 16/29 października 1917 r. wszedł w skład piotrogrodzkiego Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego[10] i podczas zbrojnego przejęcia władzy przez bolszewików był odpowiedzialny, jako komisarz, za opanowanie dworców kolejowych w stolicy Rosji[2].

Po II Zjeździe Rad wszedł w skład Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego (WCIK) i do Ludowego Komisariatu Transportu RFSRR. Jeszcze w listopadzie 1917 r. jako komisarz linii kolejowych został skierowany na południe Rosji, by brać udział w walce z białymi Kozakami dońskimi Aleksieja Kaledina[2]. W grudniu 1917 r. był jednym z dowódców nieudanej obrony Rostowa nad Donem[11] przed wojskami Kaledina[2].

Okres wojny domowej edytuj

 
Wołodymyr Zatonśki, Jur Kociubinśki oraz Andriej Bubnow, Ukraina 1918 r.

W marcu 1918 na VII zjeździe RKP(b) opowiedział się przeciwko traktatowi brzeskiemu[2]. W marcu tego samego roku wszedł do marionetkowego rządu radzieckiej Ukrainy jako komisarz spraw gospodarczych. Od października 1918 r. działał w bolszewickim podziemiu w Kijowie, gdzie proklamowana została Ukraińska Republika Ludowa. Był członkiem obwodowego biura Komunistycznej Partii (bolszewików) Ukrainy[2].

W 1919 r. (podczas interwencji radzieckiej na Ukrainie) wszedł do Rady Rewolucyjno-Wojskowej nowo utworzonego Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej i równocześnie do Rady Rewolucyjno-Wojskowej czerwonej 14 Armii[2]. W marcu 1919 r., a więc po zajęciu Kijowa przez Armię Czerwoną, został przewodniczącym kijowskiego gubernialnego komitetu wykonawczego i pełnił tę funkcję przez miesiąc[2]. W końcu 1919 r. wrócił do Moskwy, powracając równocześnie do pracy partyjnej w moskiewskim komitecie partyjnym, pełnił również funkcję członka Zarządu Głównego Przedsiębiorstw Tekstylnych[2]. Brał udział w tłumieniu buntu marynarzy w Kronsztadzie[2], następnie od 1921 do 1922 r. należał do Rady Rewolucyjno-Wojskowej Północnokaukaskiego Okręgu Wojskowego i równocześnie do tejże rady w 1 Armii Konnej[2].

Dalsza działalność w ZSRR edytuj

Od 1922 r. szef Oddziału Agitacyjno-Propagandowego KC RKP(b). W 1923 r. popierał Lwa Trockiego w konflikcie ze Stalinem, zaliczał się do wewnątrzpartyjnej opozycji, jednak wkrótce opowiedział się po stronie tego drugiego. W 1924 r. objął dzięki pomocy Stalina stanowisko szefa Zarządu Politycznego Armii Czerwonej, był też członkiem Wojskowej Rady Rewolucyjnej ZSRR oraz redaktorem naczelnym „Krasnoj Zwiezdy”. Jednocześnie (kwiecień-grudzień 1925) był sekretarzem KC RKP(b), a od 1924 do 1937 r. – członkiem Biura Organizacyjnego (Orgbiuro) WKP(b). Pełniąc swoją wysoką funkcję w armii, usunął z wojska znaczną liczbę komisarzy wojskowych, którzy w konflikcie Trockiego ze Stalinem popierali Trockiego[2].

W 1921 r. ogłosił pracę Osnownyje momienty w razwitii kommunisticzeskoj partii w Rossii, zaś w 1924 r. Osnownyje woprosy istorii RKP, jedne z pierwszych prób syntezy historii partii komunistycznej w Rosji. Prace te zgodne były z oficjalnie przyjmowaną wizją tejże historii[2].

W 1929 r. odszedł z wojska, by objąć stanowisko ludowego komisarza oświaty RFSRR. Był ponownie wybierany do Komitetu Centralnego Partii na XIII, XIV, XV, XVI i XVII zjeździe partyjnym[2].

W okresie wielkiej czystki w październiku 1937 został pozbawiony wszystkich funkcji, a następnie 17 października 1937 r. aresztowany przez NKWD pod zarzutem udział w antysowieckiej organizacji terrorystycznej[1]. W styczniu roku następnego został usunięty z KC WKP(b). 1 sierpnia 1938 wyrokiem Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR został skazany na śmierć. Rozstrzelany tego samego dnia w miejscu egzekucji Kommunarka pod Moskwą, pochowany anonimowo[1].

14 marca 1956 zrehabilitowany przez Kolegium Wojskowe SN ZSRR, a osiem dni później (22 marca), przez Komisję Kontrolną Partii (KPK) KC KPZR przywrócony pośmiertnie w szeregi partii[2].

Występował pod partyjnymi pseudonimami: „Chemik” i „Jakow” oraz literackimi: A. Głostow, S. Jagłow, A. B. i in[2].

Prace edytuj

  • Osnownyje momienty w razwitii komunisticzeskoj partii w Rossii (1921)
  • Osnownyje woprosy istorii RKP (1924)
  • WKP (monografia) (1926)
  • Autobiografia (1927)
  • O Krasnoj Armii (1958)
  • Stati i rieczi o narodnom obrazowanii (1959)

Upamiętnienie edytuj

 
Dom-muzeum Bubnowów w Iwanowie

Dom w Iwanowie, w którym żył Bubnow w dzieciństwie został zamieniony na muzeum, w latach 1978-2002 poświęcone wyłącznie postaci rewolucjonisty, od 2002 r. funkcjonujące jako dom-muzeum rodziny Bubnowów[12]. Popiersie Bubnowa jest częścią kompleksu pomnikowego rewolucjonistów nad Tałką w Iwanowie, w tym samym mieście znajduje się ponadto jeszcze samodzielny pomnik rewolucjonisty[3].

Ulice Bubnowa znajdują się w Niżnym Nowogrodzie[13], Astrachaniu[14], Samarze[15], do 2015 r. istniała również ulica Bubnowa w Kijowie, przemianowana w ramach dekomunizacji na Maryczanską[16].

Bibliografia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Бубнов Андрей Сергеевич
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Бубнов Андрей Сергеевич [online], www.hrono.ru [dostęp 2019-08-01].
  3. ↑ a b Соловьев Алексей Александрович i inni, История края. Иваново: прошлое и настоящее: Учебное пособие, 11 stycznia 2011, s. 188-189, ISBN 978-5-98482-049-3 [dostęp 2019-08-01] (ros.).
  4. ↑ a b c d e A. Rabinowitch, The Bolsheviks Come..., s. 135-136.
  5. ↑ A. Rabinowitch, The Bolsheviks Come..., s. 57.
  6. ↑ a b A. Rabinowich, The Bolsheviks Come..., s. 88-89.
  7. ↑ A. Rabinowitch, The Bolsheviks Come..., s. 74.
  8. ↑ A. Rabinowitch, The Bolsheviks Come..., s. 195-196 i 200-201.
  9. ↑ A. Rabinowitch, The Bolsheviks Come..., s. 203 i 206.
  10. ↑ A. Rabinowitch, The Bolsheviks Come..., s. 234.
  11. ↑ P. Kenez, Red Attack, White Resistance: Civil War in South Russia 1918, New Academia Publishing, Washington DC, ISBN 0-9744934-4-9, s. 65.
  12. ↑ Дом-музей семьи Бубновых — ИГИКМ имени Д.Г. Бурылина [online], igikm.ru [dostęp 2019-08-01].
  13. ↑ Бубнова улица на карте в Нижнем Новгороде. [online], street-viewer.ru [dostęp 2019-08-01].
  14. ↑ Бубнова улица на карте Астрахань (проложить маршрут, панорамы) [online], russiakarty.ru [dostęp 2019-08-01].
  15. ↑ Бубнова улица на карте Самара (проложить маршрут, панорамы) [online], russiakarty.ru [dostęp 2019-08-01].
  16. ↑ Обговорення щодо перейменування вулиці Андрія Бубнова у Голосіївському районі міста Києва на вулицю Маричанську // Офіційний сайт Київської міської державної адміністрації. — 2015. — 3 серпня — 3 жовтня.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Andriej_Bubnow&oldid=71004081”