Andronik II Paleolog
Andronik II Paleolog zwany Starszym (ur. 25 marca 1259 w Konstantynopolu; zm. 13 lutego 1332 w Konstantynopolu) – cesarz bizantyński, najstarszy syn Michała VIII Paleologa i Teodory Doukainy Watatziny, wnuczki cesarza Jana III Watatzesa. Mąż Anny Węgierskiej - córki Stefana V króla Węgier. Po śmierci Anny żonaty z Jolantą z Montferratu[1].
| |
| |
| Cesarz bizantyński | |
| Okres |
od 11 grudnia 1282 |
|---|---|
| Koronacja |
8 listopada 1272 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec |
Michał VIII Paleolog |
| Żona |
Anna Węgierska |
| Dzieci | |
| Żona | |
| Dzieci |
1. Jan Paleolog |
| Moneta | |
| |
Kronika panowania edytuj
- 1272 - koronacja na współcesarza u boku ojca, Michała VIII
- 1282 - początek samodzielnego panowania; anulowanie unii lyońskiej z 1274 r.
- 1284 - ślub z Jolantą z Montferratu
- 1294–1299 - wsparcie dla Genui w wojnie z Wenecją, okupione dotkliwymi stratami
- 1302 - dotkliwa klęska w starciu z wojskami Osmana pod Bapheus (Vafevs) w Azji Mniejszej
- 1302 - wynajęcie Kompanii Katalońskiej pod komendą Rogera de Flor
- 1304 - zwycięska kampania azjatycka Kompanii Katalońskiej przeciw Turkom
- 1305 - zamordowanie Rogera de Flor w Adrianopolu i wybuch walk katalońsko-bizantyńskich (trwały do 1309 r.)
- 1320 - przedwczesna śmierć najstarszego syna Andronika, dziedzica tronu Michała IX
- 1321-1328 - przegrana wojna domowa z wnukiem i imiennikiem, Andronikiem III
- 1328 - reforma skarbowa
- 1328 - zmuszony przez wnuka do abdykacji, wstąpił do monasteru
Życiorys edytuj
Andronik II był pobożnym intelektualistą, zręcznym dyplomatą i rozważnym administratorem na tronie bizantyńskim. Seria nieszczęść, jakie spadły na Cesarstwo za jego panowania, często wypacza ocenę dokonań tej postaci, szczególnie w zestawieniu z poprzednikiem, wojowniczym Michałem VIII, okrytym chwałą restauratora Bizancjum. Andronik nie lubił ojca, diametralnie różnił się odeń temperamentem, a na dodatek musiał stawić czoła trudnemu dziedzictwu rządów Michała. W trosce o spójność państwa natychmiast anulował unię lyońską (z 1274). Usunął patriarchę Jana Bekkosa i przywrócił na tron patriarchę Józefa. Wraz z kolejnym patriarchą Nifonem doprowadził do zakończenia konfliktu ze stronnictwem arsenitów - zwolenników patriarchy Arseniusza, obalonego przez Michała VIII.
Usiłował zahamować postępy tureckie w zaniedbanej Azji Mniejszej uciekając się do rekrutowania najemników i zabezpieczyć pozycję Bizancjum na Bałkanach poprzez przyjaźń z Serbią (1299). Realizację pierwszego zadania okupił ruiną finansową i spustoszeniem państwa przez Katalończyków, a drugiego – tragicznym losem swej pięcioletniej córeczki Symonidy oddanej za żonę brutalnemu Stefanowi Urošowi II Milutinowi (1282-1321) i utratą północnej Macedonii na rzecz Serbów.
W trakcie jego rządów doszło do dalszego upadku gospodarczego państwa. Andronik II dewaluował monetę i podwyższał podatki by ratować skarb Cesarstwa. Z oszczędności zmniejszył armię i zrezygnował z utrzymywania floty, co okazało się dużym błędem strategicznym.
Bizancjum uległo w tych latach dalszej feudalizacji i decentralizacji, a niemal cała Anatolia padła łupem Osmanów, którzy w 1326 roku zdobyli Bursę. Fatalny okres rządów Andronika zakończyła abdykacja w wyniku przegranej z wnukiem i imiennikiem, Andronikiem III (1328-1341), kolejnej wojny domowej, która pogłębiła rozkład Cesarstwa[2].
Mimo klęsk politycznych Cesarstwo przeżywało rozwój kultury i nauki. W otoczeniu Andronika II znajdowali się pisarz Teodor Metochita, uczony Nicefor Chumnos, historycy Jerzy Pachymeres oraz Nicefor Gregoras[3].
Rodzina edytuj
Z Anną Węgierską miał dwóch synów:
- Michała IX Paleologa - współcesarz w latach 1294 - 1320
- Konstantyna Paleologa - despotesa Tesaloniki
Natomiast z Jolantą z Montferratu doczekał się trójki dzieci:
- Jana Paleologa (zm. 1307) - despotesa Tesaloniki
- Bartłomieja Paleologa (zm. 1289) - zmarł jako niemowle
- Teodorę Paleologinę (zm. 1338) - markiza Montferratu
- Symonidę Paleologinę (zm. 1340) - żonę króla Serbii Urosza II Milutina
- Teodorę Paleologginę (zm. 1295) - zmarła młodo
- Demetriusza Paleologa (zm. po 1343)
- Izaaka Paleologa (zm. 1299) - zmarł młodo.
Bękarci:
- Irena - żona Mahmuda Ghazana (chan Persji), później żona Jana II Angelosa (władca Tesalii)
- Maria - żona Toktata (chan Złotej Ordy)
- Córka nieznana z imienia - żona Oldżajtula (chan Ilchanidów).
Małżeństwo z Jolantą z Montferratu nie należało do udanych, a sama Jolanta za stosunek do męża i wtrącanie się do polityki była krytykowana przez bizantyjskich historyków.[3]
Przypisy edytuj
- ↑ Paleologowie, seria: "Dynastie świata", Warszawa 2011, s. 14.
- ↑ Wielka Historia Świata - Późne średniowiecze. Praca zbiorowa pod redakcją naukową Krzysztofa Baczkowskiego. T. 5. Kraków: Oficyna Wydawnicza FOGRA, 2005, s. 125. ISBN 83-85719-89-X.
- ↑ a b M.J. Leszka, Andronik II, [w:] Paleologowie, seria: "Dynastie świata", Warszawa 2011, s. 26 - 29.
Bibliografia edytuj
- Angeliki E. Laiou, Constantinople and the Latins: the Foreign Policy of Andronicus II, 1282-1328, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts 1972, XII + 390 s.
- Małgorzata Dąbrowska, Andronik II Paleolog [w:] Encyklopedia kultury bizantyńskiej, red. Oktawiusz Jurewicz, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2002, s. 31.