Andrychów (gmina)

gmina miejsko-wiejska w województwie małopolskim

Andrychówgmina miejsko-wiejska w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bielskim. Siedzibą władz gminy jest miasto Andrychów.

Andrychów
gmina miejsko-wiejska
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

małopolskie

Powiat

wadowicki

TERC

2118013

Siedziba

Andrychów

Burmistrz

Beata Smolec (2024)

Powierzchnia

100,39 km²

Populacja (30.06.2023)
• liczba ludności


42 064[1]

• gęstość

419 os./km²

Urbanizacja

47,3%

Nr kierunkowy

33

Tablice rejestracyjne

KWA

Adres urzędu:
Rynek 15
34-120 Andrychów
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw

8[2]

Liczba miejscowości

9

Położenie na mapie powiatu
Położenie na mapie powiatu
49°51′18″N 19°20′28″E/49,855000 19,341111
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Według danych z 31 grudnia 2016 gminę zamieszkiwały 43 853 osoby[1].

Położenie

edytuj

Gmina Andrychów leży w zachodniej części województwa małopolskiego. Północna część gminy leży na terenie Pogórza Śląskiego, południowa w Beskidzie Małym. Gmina leży w dorzeczu rzeki Wieprzówki. Na jej terenie biegnie droga krajowa nr 52 (KrakówBielsko-Biała), droga nr 781 (do Żywca) oraz linia kolejowa (Bielsko-Biała – Kalwaria Zebrzydowska/Lanckorona).

Gmina Andrychów graniczy z gminami:

Klimat

edytuj

Większa część gminy Andrychów leży w Beskidzie Małym. Klimat wyższych partii tych gór jest umiarkowany chłodny (średnia temperatura roczna: od +4 °C do +6 °C). W niższych partiach jest umiarkowany ciepły (średnia temperatura roczna: od +6 °C do +8 °C). Roczna suma opadów wynosi 1000 mm. Pokrywa śnieżna zalega średnio 105 dni (przy grubości ok. 50 cm). Beskid Mały charakteryzuje się zmiennymi warunkami pogodowymi. W okresie wiosennym i jesiennym wieją wiatry fenowe (nazywane lokalnie halnymi).

Północna część gminy leży na obszarze Pogórza Śląskiego. Klimat tutaj jest łagodniejszy: średnioroczna temperatura wynosi +9 °C, suma opadów 700 mm, okres zalegania pokrywy śnieżnej jest dwumiesięczny (grubość pokrywy nie przekracza 20–30 cm)[3].

Podział administracyjny

edytuj

W skład gminy Andrychów wchodzi miasto Andrychów oraz 7 miejscowości, w których gmina ustanowiła 8 sołectw[2]:

  • Brzezinka (sołectwo Brzezinka – Brzezinka Dolna, sołectwo Targanice – Brzezinka Górna),
  • Inwałd (sołectwo Inwałd),
  • Roczyny (sołectwo Roczyny z wyłączeniem Działów – w sołectwie Brzezinka),
  • Rzyki (sołectwo Rzyki),
  • Sułkowice (sołectwo Sułkowice-Bolęcina – Bolęcina, część Środka i Nawieśnica, sołectwo Sułkowice-Łęg – Łęg, Brzegi, część Środka)
  • Targanice (sołectwo Targanice – Targanice Górne, sołectwo Brzezinka – Targanice Dolne, sołectwo Sułkowice-Łęg – część Targanic Dolnych od strony Andrychowa),
  • Zagórnik (sołectwo Zagórnik).

Miejscowość bez statusu sołectwa: Groń.

Struktura powierzchni

edytuj

Według danych z roku 2002[4] gmina Andrychów ma obszar 100,6 km², w tym:

  • użytki rolne: 48%
  • użytki leśne: 40%

Gmina stanowi 15,58% powierzchni powiatu.

Demografia

edytuj

Struktura demograficzna mieszkańców gminy Andrychów wg danych z 31 grudnia 2007[5]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 42 928 100 21 996 51,24 20 932 48,76
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) 9184 21,39 4472 10,42 4712 10,98
Wiek produkcyjny (18–65 lat) 27 314 63,63 13 147 30,63 14 167 33
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) 6430 14,98 4377 10,2 2053 4,78
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Andrychów w 2014 roku[6].

 

Religia

edytuj

Gospodarka

edytuj
Osobny artykuł: Gospodarka Andrychowa.

Przemysł (jak zresztą większość podmiotów gospodarczych) w gminie skupia się głównie w Andrychowie będącym jednym z ważniejszych ośrodków przemysłowych w województwie małopolskim. Na terenie Andrychowa znajdują się fabryki:

Inwestycje o charakterze turystycznym lokowane są głównie na terenie otaczających Andrychów wiosek.

W latach 2007–2008 na terenie gminy przeprowadzone liczne inwestycje infrastrukturalne (drogi, mosty, chodniki, kładki)[8].

Turystyka

edytuj
 
Widok z Roczyn na Złotą Górkę
 
Plac Świętego Piotra w Parku Miniatur

Andrychów bywa określany turystyczną bramą Beskidu Małego[9].

Na terenie gminy można wypoczywać przez cały rok. Różnorodność oferty pozwala na uprawianie pieszej turystyki górskiej, rowerowej górskiej i nizinnej, konnej, sportów zimowych, wspinaczki skałkowej, wędkowania, lotniarstwa, myślistwa.

Gmina Andrychów jest w większej części położona w Beskidzie Małym i stanowi ważny ośrodek turystyki w regionie[3]. Na jej terenie dynamicznie rozwija się turystyka (w szczególności agroturystyka[9]).

Znaczną część gminy Andrychów zajmuje Beskid Mały. Okolice Leskowca oraz Przełęczy Kocierskiej są zagospodarowane (znajduje się tam infrastruktura turystyczna: hotel, karczma, schronisko, wyciągi narciarskie itp.). Na terenie gminy można uprawiać wspinaczkę skałkową na naturalnych ścianach w rejonie Łamanej Skały. W Andrychowie natomiast znajduje się sztuczna ściana wspinaczkowa o wysokości 14 metrów, szerokości 13,7 metra i przewieszeniu sięgającym 3,5 metra. Nasycenie chwytami jest standardowe, istnieje możliwość modyfikacji dróg. W znacznej części ściana jest pokryta panelami imitującymi rzeźbę skalną. Równocześnie na ściance może się wspinać 28 osób[10].

W Inwałdzie działa Mini Zoo Kucyk, gdzie można uczyć się jazdy konnej. W gminie działają również inne stadniny i miejsca związane z jazdą konną: Stadnina pod Dębami, Gospodarstwo agroturystyczne „u Bogusi”, Szkółka Jeździecka w Inwałdzie oraz Stajnia Hucuł.

Na terenie gminy znajduje się Schronisko PTTK Leskowiec, będące węzłem szlaków turystycznych w Beskidzie Małym.

Do atrakcji turystycznych należy zaliczyć:

Obiekty narciarskie na terenie gminy Andrychów:

  • W Rzykach-Praciakach: SKI-Centrum Pracica z dwuodcinkowym wyciągiem talerzykowym o długości 1000 m, różnicy poziomów 220 m i przepustowości 1700 os./godz. W SKI-Centrum Pracica znajdują się następujące trasy: Trasa 1 (700 m, stopień trudności czerwona, naśnieżenie, ratrak, oświetlenie), Trasa 2 (900 m, niebieska, ratrak), Trasa 3 (450 m, czerwona, naśnieżenie, ratrak), Trasa 3a (300 m, czerwona, naśnieżenie, ratrak), Trasa 4 (niebieska, ratrak).
  • W Sułkowicach znajduje się Skocznia Beskidek.

Kultura

edytuj
 
Piknik Romski w Andrychowie
Osobny artykuł: Kultura w Andrychowie.

W Andrychowie organizowane są liczne wystawy, koncerty, konkursy, działają organizacje społeczne. W gminie żywe są tradycje góralskie, ludowe[11].

W każdej wsi gminy działają filie Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie organizujące różne imprezy kulturalne, pełniące role lokalnych świetlic.

W gminie działa Miejska Biblioteka Publiczna w Andrychowie posiadająca filie w: Inwałdzie, Roczynach, Sułkowicach-Bolęcinie, Sułkowicach Łęgu, Targanicach, Zagórniku.

Znajdują się tutaj również następujące muzea:

Oświata

edytuj

W gminie Andrychów znajdują się:

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b GUS: [1].
  2. a b UM w Andrychowie: Statut Gminy Andrychów. [w:] www.wrotamalopolski.pl [on-line]. 2003-08-28. [dostęp 2011-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-29)].
  3. a b Andrychów 2007 ↓.
  4. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  5. Bank Danych Regionalnych – Strona główna. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  6. Gmina Mucharz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-08-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  7. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2016-01-21].
  8. Andrychów Inwestycje 2007–2008, folder informacyjny wydany przez Urząd Miejski w Andrychowie.
  9. a b Beskid Mały część wschodnia. Andrzej Pietyra. Wadowice: Grafikon, ISBN 83-88744-53-4.
  10. l, Andrychowska Ścianka Wspinaczkowa – zaprasza :: andrychow.pl :: Andrychów. Witamy u nas. [online], andrychow.pl [dostęp 2018-01-23] [zarchiwizowane z adresu 2015-03-19].
  11. Zobacz: Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich w Andrychowie, http://www.sgw.andrychow.pl/.

Bibliografia

edytuj
  • Leksykon Miast Województwa Małopolskiego. Kraków: Wydawnictwo PROMO, 2005. ISBN 83-922641-5-0.
  • Andrzej Zwoliński: Miasto Ankiwczów z dziejów Andrychowa. Kraków: Drukarnia Akcydensowa, 1993.
  • Dwa wieki miasta Andrychowa. Kraków: 1967.
  • Andrychów. Krosno: P.U.W. ROKSANA, 2007. ISBN 978-83-7343-253-6.
  • Strategia rozwoju gminy Andrychów na lata 2006–2015. Andrychów.
  • Program rewitalizacji obszarów miejskich w Andrychowie. Andrychów: 2008.
  • Diagnoza stanu zasobów gminy Andrychów. Andrychów.
  • Mapa Beskidu Małego. Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1993.
  • Andrzej Matuszczyk: Beskid Mały. Wadowice: Grafikon, 2004. ISBN 83-88744-18-6.

Linki zewnętrzne

edytuj