Andrzej Tęczyński (zm. 1588)
Andrzej Tęczyński herbu Topór (ur. ok. 1510, zm. 22 maja 1588) – magnat polski, wojewoda krakowski w latach 1581–1588, wojewoda bełski w 1574 roku, kasztelan bełski w 1569 roku, starosta hrubieszowski, starosta zatorski w latach 1582–1588, starosta oświęcimski w latach 1577–1583[1].
 Topór | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia |
ok. 1510 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Anna Ożarowska |
| Żona |
Zofia Dembowska |
| Dzieci |
Gabriel, |
Życiorys
edytujStudiował na Uniwersytecie w Ingolstadt w 1564 roku[2]. Jako przedstawiciel Korony Królestwa Polskiego podpisał akt unii lubelskiej 1569 roku[3]. Był kasztelanem bełskim, później zaś kolejno wojewodą bełskim (od 1574) i krakowskim (od 1582). Dzierżył starostwa: zatorskie, oświęcimskie i hrubieszowskie. W 1573 roku potwierdził elekcję Henryka III Walezego na króla Polski[4]. W czasie bezkrólewia 1575 roku, po ucieczce Henryka Walezego z Polski był kandydatem szlacheckim do korony, jednak nie uzyskał poparcia Senatu[5]. W 1575 roku w czasie wolnej elekcji głosował na cesarza Maksymiliana II Habsburga[6]. Na zjeździe w Jędrzejowie w 1576 roku potwierdził wybór Stefana Batorego na króla Polski[7]. Był marszałkiem sejmiku kapturowego województwa krakowskiego w 1586 roku[8]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 7 marca 1587 roku[9]. Podpisał pacta conventa Zygmunta III Wazy w 1587 roku[10]. W 1587 roku podpisał reces, sankcjonujący wybór Zygmunta III Wazy[11]. Brał udział w walkach z wojskami austriackimi osłaniając Kraków. Po jego śmierci ciało zostało sprowadzone z Zatora niedaleko Krakowa do Końskowoli, gdzie spoczywa w jednej z krypt kościoła farnego.
Rodzina i życie prywatne
edytujSyn Andrzeja Tęczyńskiego, kasztelana krakowskiego i Anny Ożarowskiej. Był młodszym (przyrodnim) bratem Jadwigi i starszym (rodzonym) bratem Jana, Zofii i Anny. W 1569 poślubił Zofię Dembowską, z którą miał trzech synów oraz cztery córki:
- Gabriel (1572–1617), miecznik koronny i wojewoda lubelski,
- Andrzej (1576–1613), kasztelan bełski,
- Agnieszka Tęczyńska (1578–1644), żona Mikołaja Firleja,
- Jan (ok. 1581–1637), wojewoda krakowski,
- Zofia (zm. 1620), żona Jana Gostomskiego, wojewody kaliskiego
- Katarzyna (1581–1648)[12], żona Marka Sobieskiego.
- Izabela (ur. ok. 1585–zm. 1648)[13]
Przypisy
edytuj- ↑ Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Stanisław Cynarski i Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik 1990, s. 266.
- ↑ Paweł Czaplewski, Polacy na studyach w Ingolsztacie, Poznań 1914, s. 103.
- ↑ Akta Unji Polski z Litwą: 1385-1791, wydali Stanisław Kutrzeba i Władysław Semkowicz, Kraków 1932, s. 339.
- ↑ Świętosława Orzelskiego bezkrólewia ksiąg ośmioro 1572-1576, Kraków 1917, s. 150.
- ↑ Stanisław Płaza, Wielkie bezkrólewia, Kraków 1988, s. 71.
- ↑ Ewa Dubas-Urwanowicz, Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok 1998, s. 294
- ↑ Constitvcie Statvta Y Przywileie, Na Walnych Seymiech Koronnych Od Roku Pańskiego 1550. aż do Roku 1625. vchwalone, Kraków 1625, s. 246.
- ↑ Złota księga szlachty polskiej, r. XXV, Poznań 1903, s. 143.
- ↑ Volumina Legum, t. II, Petersburg 1859, s. 233.
- ↑ Volumina Legum, t. II, Petersburg 1859, s. 248.
- ↑ Reces Warszawski Około Elekciey nowey krola Je[go] M[i]ł[o]ści Zygmunta trzeciego Roku Pańsk[iego] M.D. LXXX VII – Wyd. B, [b.n.s]
- ↑ Zbigniew Anusik, Dwa ostatnie pokolenia Tęczyńskich herbu Topór. Kilka korekt i uzupełnień dotyczących genealogii rodu, w: Przegląd Historyczny, 111, 2020, 4, s. 727.
- ↑ Zbigniew Anusik, Dwa ostatnie pokolenia Tęczyńskich herbu Topór. Kilka korekt i uzupełnień dotyczących genealogii rodu, w: Przegląd Historyczny 111, 2020, 4, s. 728.