Andrzej Trautman
Andrzej Mariusz Trautman (ur. 4 stycznia 1933 w Warszawie) – polski fizyk teoretyk zajmujący się zagadnieniami teorii grawitacji, a w szczególności ogólnej teorii względności, profesor zwyczajny i członek rzeczywisty PAN, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Warszawskiego.
| ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 4 stycznia 1933 Warszawa | |
| Zawód, zajęcie | fizyk teoretyk | |
| Miejsce zamieszkania | Warszawa | |
| Tytuł naukowy | profesor | |
| Alma Mater | Uniwersytet Warszawski | |
| Odznaczenia | ||
 
| ||
ŻyciorysEdytuj
Urodził się w Warszawie. W czasie powstania warszawskiego został wywieziony wraz z matką do Niemiec. Kiedy miał dwanaście lat, jego rodzina przeniosła się do Paryża, gdzie zdał maturę. W 1949 wrócił do Polski[1] i następnie podjął studia na Wydziale Łączności Politechniki Warszawskiej, gdzie w 1955 uzyskał tytuł magistra inżyniera[2][3].
W następnych latach studiował fizykę w grupie Leopolda Infelda w Instytucie Fizyki PAN. W 1959 uzyskał stopień doktora za pracę doktorską na temat promieniowania grawitacyjnego, a w 1962 habilitował się na podstawie badań praw zachowania w ogólnej teorii względności[3][4].
Od 1961 aż do przejścia na emeryturę w 2003 pracował w Instytucie Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Warszawskiego (w latach 1974-83 był jego dyrektorem[5]), zajmując kolejne stanowiska od adiunkta do profesora zwyczajnego (1964[5])[2].
Jak relacjonował, od 1952 do 1981 był członkiem PZPR, lecz 17 grudnia 1981 w proteście przeciwko pacyfikacji górników w kopalni Wujek złożył partyjną legitymację[6].
Dorobek naukowyEdytuj
Jego prace z lat 50. i 60. XX wieku stanowią istotny wkład do teorii fal grawitacyjnych, istnienie których doświadczalnie potwierdzono w 2015. W 1960 wspólnie z Amerykaninem Ivorem Robinsonem opublikował opis fal grawitacyjnych, będący rozwiązaniem równań Einsteina. Później pracował m.in. nad teorią Einsteina-Cartana[7].
Członkostwa i nagrodyEdytuj
- W 1969 został członkiem korespondentem, a w 1976 – członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk[5]. W latach 1978-80 był wiceprezesem PAN[2][4].
- Otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia (1976) i Nagrodę Fundacji im. A. Jurzykowskiego (1984). Polskie Towarzystwo Fizyczne wyróżniło go Medalem im. Mariana Smoluchowskiego (1986)[2][4].
- W 1984 został członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a w 2000 – członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. W 2001 Uniwersytet Śląski w Opawie nadał mu tytuł doktora honoris causa. W 2003 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[8]. W 2016 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[9][10][11]. Od 2016 jest wymieniany w gronie faworytów do nagrody Nobla z dziedziny fizyki[12].
PrzypisyEdytuj
- ↑ To on udowodnił istnienie fal grawitacyjnych. [dostęp 2020-01-23].
- ↑ a b c d Prof. Trautman wykazał, że fale grawitacyjne istnieją, Nauka w Polsce, 7 listopada 2017 [dostęp 2019-06-20] (pol.).
- ↑ a b Andrzej Trautman, Anna Zawadzka, Agnieszka Pollo, Przewidując fale, „Academia – magazyn Polskiej Akademii Nauk”, 3 (51), Warszawa: Biuro Upowszechniania i Promocji Nauki PAN, 30 września 2017 [dostęp 2019-06-20].
- ↑ a b c Prof. Andrzej Trautman - laureat nagrody FNP 2017, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2019-06-20] (pol.).
- ↑ a b c Trautman Andrzej, zapytaj.onet.pl [dostęp 2020-01-23] (pol.).
- ↑ A. red Martens, P. red Kielanowski, Moje pierwsze 50 lat na Hożej. Rozmowa z Andrzejem Trautmanem, „Postępy Fizyki”, T. 58, z. 4, 2007, s. 164–179, ISSN 0032-5430 [dostęp 2019-06-20] (pol.).
- ↑ Andrzej Trautman – polski badacz fal grawitacyjnych, naukawpolsce.pap.pl, 3 października 2017 [dostęp 2017-10-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-07].
- ↑ M.P. z 2004 r. nr 001, poz. 011
- ↑ Prezydent odznaczył wybitnych fizyków. Konferencja o falach grawitacyjnych. [dostęp 2016-12-13].
- ↑ Prezydent odznaczył wybitnych naukowców. W: prezydent.pl [on-line]. 2016-12-12. [dostęp 2016-12-13].
- ↑ M.P. z 2017 r. poz. 148
- ↑ Nagroda Nobla dla profesora Andrzeja Trautmana za fale grawitacyjne?.
BibliografiaEdytuj
- Trautman Andrzej, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2012-08-30].
Linki zewnętrzneEdytuj
- Strona domowa Andrzeja Trautmana
- Prof. dr hab. inż. c Andrzej Mariusz Trautman, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2009-08-25].
- Podziękowania od Kipa Thorne'a dla Andrzeja Trautmana w serwisie YouTube