Anna German

polska piosenkarka

Anna Wiktoria German-Tucholska (ur. 14 lutego 1936 w Urgenczu, zm. 25 sierpnia 1982[1] w Warszawie) – polska piosenkarka i kompozytorka, aktorka, z wykształcenia geolog.

Anna German
Ilustracja
Zdjęcie Anny German z legitymacji studenckiej
Imię i nazwisko

Anna Wiktoria German-Tucholska

Data i miejsce urodzenia

14 lutego 1936
Urgencz

Data i miejsce śmierci

25 sierpnia 1982
Warszawa

Typ głosu

sopran

Gatunki

poezja śpiewana

Zawód

piosenkarka, kompozytorka, aktorka

Aktywność

1959–1982

Wydawnictwo

Muza

Powiązania

Zbigniew Antoni Tucholski

Współpracownicy
Krzysztof Cwynar, Władimir Szainski, Jerzy Michotek, Katarzyna Gärtner, Jerzy Ficowski, Aleksander Zygariow, Aleksandra Pachmutowa, Panayotis Bojadżijew, Alina Nowak, Roman Sadowski
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi
Złota Odznaka Honorowa TPPR
podpis
Strona internetowa
Anna German (1970)
Fragment kamiennej płyty nagrobnej, z boku po prawej stronie leży wieniec z czerwonych kwiatów z wetkniętym czerwonym sercem, dalej widoczne bukiety białych i różowych kwiatów, na pomniku leżą białe szarfy od wieńca, wokół stoją wypalone znicze.
Grób Anny German-Tucholskiej na warszawskim cmentarzu ewangelicko-reformowanym
Pięcioramienna beżowo-złota gwiazda wmurowana w płytę chodnika. W prawym górnym narożniku podpis pismem drukowanym Anna German, w dolnym prawym narożniku podpis odręczny. W lewym dolnym narożniku napis KFPP Opole.
Gwiazda Anny German w Opolu

Laureatka festiwali m.in. w Monte Carlo, Wiesbaden, Bratysławie[2], San Remo, Neapolu, Viareggio, Cannes, Ostendzie, Sopocie, Opolu, Kołobrzegu, Zielonej Górze. Była pierwszą Polką, która wystąpiła w San Remo. Dwukrotnie uznana za najpopularniejszą polską piosenkarkę wśród Polonii amerykańskiej (1966, 1969). Zdobywczyni złotej płyty za longplay Człowieczy los nagrany w 1970 roku.

Występowała w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Australii, Francji, Portugalii, Włoszech, na Węgrzech, w Mongolii, NRD, RFN, CSRS oraz ZSRR. Śpiewała w siedmiu językach: polskim, rosyjskim, niemieckim, włoskim, hiszpańskim, angielskim i po łacinie[3], wydała płyty w języku polskim, rosyjskim i włoskim.

Życiorys edytuj

Ojcem Anny German był Eugen Hörmann (pol. Eugeniusz German) (ur. 1910 w Łodzi, zm. 1938), księgowy, miał ośmioro rodzeństwa (w tym brata Artura, który po latach opisał dzieje rodziny[4]). Przodkowie od strony ojca pochodzili z Niemiec, mieli korzenie mennonickie[4]. Na przełomie XVIII i XIX w. osiedlili się na Ukrainie. W 1819 pradziadek Anny założył wieś Hoffnung (lub Neuhoffung, pol. Nadzieja[5], obecnie Olhyne, ukr. Ольгине, niedaleko Berdiańska, na wybrzeżu Morza Azowskiego), gdzie urodził się Friedrich Hörmann (Hermann); Friedrich był pastorem baptystów[6], studiował w Baptystycznym Seminarium Teologicznym w Łodzi. Tam ożenił się z Anną Balach, z którą miał syna, Eugena. Po ukończeniu studiów wraz z rodziną wrócił na Ukrainę, a w 1929 w wyniku represji został aresztowany i z wyrokiem pięciu lat zesłany do obozu pracy (rejon Plesieck w regionie archangielskim), gdzie po dwóch latach zmarł. Eugen w tym czasie uciekł z ZSRR, najpierw przez Donbas, gdzie pracował jako księgowy w fabryce kopalni, później – nadal zagrożony – zostawiwszy pierwszą żonę Almę z czteroletnim synem[5], uciekał przez Środkową Azję i Iran[7], gdzie na granicy irańskiej poznał matkę Anny.

Matka, Irma German, secundo voto Berner (właśc. Gerner) z domu Martens (ur. 1909, zm. 30 stycznia 2007 w Warszawie[8]), wywodziła się z holenderskich mennonitów, których do Rosji sprowadziła caryca Katarzyna II[9] (dokładniej z rygorystycznego odłamu nowomennonitów[10], z pochodzenia Fryzowie; babcia Anny, Anna Friesen[11], zmieniła wyznanie, zostając adwentystką[6]). Zamieszkiwali w dobrze zorganizowanej, kilkunarodowej (w tym m.in. Polacy i Żydzi) społeczności w osadzie Wielikokniażeskoje (niem. Wohldemfuerst)[11] na Kubaniu. W domu rodzinnym Anny mówiło się po fryzyjsku, niemiecku i rosyjsku[6]. Irma German po wojnie przez wiele lat była wykładowcą języka niemieckiego na Akademii Rolniczej we Wrocławiu, w rozmowach z Holendrami posługiwała się językiem staroholenderskim (pladiets)[11].

Babka Anny German przeniosła się z rodzinnego Kubania do Fergany w Uzbekistanie. Uciekając przed NKWD, rodzice Anny przenieśli się do Urgencza, gdzie po narodzinach córki wybudowali dom[12]. Zaledwie półtoraroczna Anna ciężko chorowała na dur rzekomy[5]. Rodzina wówczas przeniosła się do Taszkentu, by podjąć leczenie dziewczynki u tamtejszych lekarzy[13]. W 1937, gdy Irma była po raz drugi w ciąży, jej mąż pojechał do Urgencza, gdzie 26 września 1937 został aresztowany pod zarzutem szpiegostwa i w 1938 rozstrzelany, o czym Irma dowiedziała się dopiero w 1956[5][14]. Po aresztowaniu męża Irmy rodzina została wysiedlona z Fergany i zesłana do Kirgistanu[15]. W tym samym roku urodził się brat Anny, Fryderyk, który w wieku dwóch lat zmarł na szkarlatynę[16], na którą zachorowała również Anna, jednak udało jej się wyzdrowieć[15]. W kwietniu 1942 Irma wyszła za polskiego żołnierza Hermana Gernera[15], jednak z niewyjaśnionych względów zmieniła pierwszą literę nazwiska (na Berner) i utrzymywała, że nigdy więcej go nie spotkała, mimo iż widziała się z nim w Polsce w 1946[17]. W życiorysach Anny German często pojawia się błędna informacja, że jej ojczym, jako oficer ludowego Wojska Polskiego, zginął w bitwie pod Lenino[18]. W maju 1946 Irma, jako żona Polaka, złożyła dokumenty repatriacyjne i razem z córką i matką wyjechały do Polski[19][15]. Początkowo mieszkały w Szczecinie i Nowej Rudzie, a w 1949 przeprowadziły się do Wrocławia, gdzie zamieszkały przy ulicy Trzebnickiej[15].

W 1955 ukończyła naukę w VIII Liceum Ogólnokształcącym im. Bolesława Krzywoustego we Wrocławiu[20]. W styczniu 1962 uzyskała tytuł magistra geologii na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego po złożeniu egzaminu magisterskiego z wynikiem bardzo dobrym i przedstawieniu pracy magisterskiej pt. „Zdjęcie geologiczne okolic Zatonia (Ustronie)” ocenionej jako „bardzo dobra”[21][22]. Była członkiem i uczestnikiem wypraw jaskiniowych wrocławskiej Sekcji Grotołazów[23].

Kariera artystyczna edytuj

Początki edytuj

W 1959 zadebiutowała w audycji „Podwieczorek przy mikrofonie”, a w następnym roku wstąpiła do zespołu Teatru Kalambur we Wrocławiu, z którego jednak niedługo później odeszła, by przygotować się do egzaminu magisterskiego na studiach[24]. Kilka miesięcy po debiucie w teatrze wystąpiła w programie Spotkania o zmroku przez wrocławskiego ośrodka telewizyjnego[25].

W latach 60. dołączyła do zespołu Estrady Wrocławskiej, z którą odbyła trasę koncertową po Polsce[25].

Przełom w karierze edytuj

W marcu 1962 uzyskała uprawnienia estradowe, zdając państwowy egzamin przy drugim podejściu[26]. W 1963 za utwór „Tak mi z tym źle” zdobyła drugą nagrodę w dniu polskim podczas 3. Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie, a za intepretację pieśni „Ave Maria no morro” otrzymała pierwsze miejsce na festiwalu w Olsztynie[27]. W 1964 za wykonanie utworu „Tańczące Eurydyki” zdobyła drugą nagrodę na 2. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu oraz dwie nagrody podczas 4. Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie: pierwszą nagrodę w dniu polskim i trzecią w dniu międzynarodowym[28]. Również w 1964 zagrała swoje pierwsze koncerty w ZSRR, gdzie została ciepło przyjęta przez publiczność i wkrótce wydała swój debiutancki album pt. Śpiewa Anna German[29]. W kolejnych latach odbywała kolejne trasy koncertowe po tym kraju[29]. Poza tym w 1964 wyjechała do Włoch w ramach stypendium z Ministerstwa Kultury i Sztuki[30].

W 1965 za utwór „Zakwitnę różą” otrzymała pierwszą nagrodę na 3. KFPP w Opolu[31]. W tym okresie została także zaproszona przez włoską firmę fonograficzną „Company Discografica Italiana” (CDI) do Włoch, z którą w listopadzie 1966 podpisała trzyletni kontrakt[30]. W tym samym roku otrzymała platynową płytę na 1. Międzynarodowych Targach Muzycznych (MIDEM) w Cannes[30] oraz wystąpiła na scenie paryskiej Olimpii.

Kariera we Włoszech i wypadek edytuj

W lutym 1967 wystąpiła z utworem „Gi” na 7. Festiwalu Piosenki Włoskiej w San Remo (była pierwszą i dotąd jedyną w historii polską artystką, która zaśpiewała na tym festiwalu)[32]. Niedługo później wyruszyła w trasę promocyjną po Włoszech, m.in. udzieliła licznych wywiadów i wystąpiła w wielu telewizyjnych programach rozrywkowych[33]. W lipcu 1967 zaśpiewała na 15. Festiwalu Piosenki Neapolitańskiej (jako pierwsza cudzoziemka w historii wydarzenia)[33]. Po festiwalu nagrała album pt. I classici della musica napoletana i otrzymała nagrodę „Oscara Della Simpatia” (Oscara Sympatii) na festiwalu w Viareggio[34][35].

28 sierpnia 1967[36], wracając z koncertu we Forlì, uległa wypadkowi samochodowemu[37][38], po którym z poważnymi obrażeniami (m.in. złamanym kręgosłupem) trafiła do kliniki Madre Fortunata Toniolo[39]. Przez kilka tygodni przebywała w śpiączce, po wybudzeniu podjęła rekonwalescencję, początkowo we Włoszech (m.in. w Instytucie Ortopedycznym Rizzili w Bolonii), a od drugiej połowy października 1967 w Polsce (w Szpitalu Klinicznym nr 1 przy ul. Lindleya w Warszawie)[40]. Leczenie i rehabilitacja zajęła jej łącznie trzy lata[41]. W tym okresie napisała książkę biograficzną pt. Wróć do Sorrento?, w której wspominała swoją karierę i pracę artystyczną we Włoszech. W 1968 otrzymała Nagrodę Komitetu ds. Radia i TV za „wybitne osiągnięcia w dziedzinie polskiej piosenki popularyzowanej w radiu i telewizji”[42].

Powrót po wypadku edytuj

26 grudnia 1969 wystąpiła publicznie po raz pierwszy po wypadku w świątecznym wydaniu programu telewizyjnego Tele-Echo[43]. W stycznia 1970 wróciła do muzyki, występując z utworem „Człowieczy los” w koncercie „Tobie, Warszawo” w Sali Kongresowej w Warszawie, na którym otrzymała tytuł Warszawianki Roku[44]. W tym samym roku wydała album pt. Człowieczy los, a za tytułowy singiel (oraz za piosenkę „Być może”) otrzymała nagrodę na 8. KFPP w Opolu[45]. Odebrała także nagrodę Polskiego Radia dla najpopularniejszej warszawianki[46]. W 1971 otrzymała nagrodę publiczności za „Cztery karty” na 9. KFPP w Opolu, [47], wzięła udział w gali podczas otwarcia katowickiego Spodka przy 12 tys. publiczności i otrzymała Nagrodę Miasta Warszawy za „wybitne osiągnięcia w dziedzinie upowszechniania kultury”[42].

Wiosną 1972 zagrała pierwsze po wypadku samochodowym trasy koncertowe po Polsce, a we wrześniu tego samego rolu zagrała serię koncertów po ZSRR. W 1973 za utwór „Ballada o niebie i ziemi” otrzymała wyróżnienie w koncercie „Premier” na 11. KFPP w Opolu[48]. W 1975, będąc w ciąży, wyjechała w kolejną trasę koncertową po ZSRR. W lutym 1976 przyjechała do Moskwy, aby wziąć udział w programie telewizyjnym Dzwonki przyjaciół. W 1977 zaproponowano jej wykonanie piosenki „Echo miłości” w filmie Eugeniusza Matwiejewa Los; reżyser wspominał, że podczas nagrywania skrzypaczki cichutko płakały, patrząc na stan zdrowia German[49]. Również w 1977 German wystąpiła na Dniach Przyjaźni Młodzieży Radzieskiej i Polskiej w Doniecku[50] oraz zaśpiewała utwory „Echo miłości” (w duecie z Lwem Leszczenką) i „Kiedy kwitły sady” w finale festiwalu „Piosenka-77”; po wykonaniu solowej piosenki widzowie dziękowali tak burzliwą i długą owacją, że organizator festiwalu musiał wyjść poza sztywne ramy telewizyjne i dopuścił, by piosenka została wykonana „na bis”[51].

Ostatnie lata kariery edytuj

W 1978 nagrała utwór „W wielkiej kosmicznej rodzinie” na cześć pierwszego Polaka lecącego w kosmos, Mirosława Hermaszewskiego. 14 i 15 października 1978 zagrała koncerty w moskiewskim kinie „Warszawa”. W 1979 za utwór „O czym Bałtyk opowiada” zdobyła Złoty Pierścień na Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu[52] oraz Złoty Kord (honorową nagrodę tygodnika „Żołnierz Polski”) na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze. Jej ostatnia polska płyta została zarejestrowana w 1979, a ostatnia w języku rosyjskim – w 1980.

W maju 1979 występowała w Azji Środkowej, gdzie przez tydzień zagrała 14 koncertów. W czerwcu 1979 w Moskwie w holu hotelu straciła przytomność, po czym przewieziono ją do szpitala, a następnie wróciła do Polski. Występy zostały odwołane. W 1980 wyruszyła w trasę koncertową po Australii[53].

Choroba i śmierć edytuj

Już w połowie lat 70. wykryto u niej chorobę nowotworową[54]. Jesienią 1980, po jej powrocie z koncertów w Australii, nastąpił nawrót choroby zdiagnozowanej jako mięsak kości[53]. Wówczas odwołała zaplanowane koncerty i zawiesiła działalność publiczną[53]. Będąc w zaawansowanym stadium choroby, komponowała psalmy i pieśni poświęcone Bogu, a wykonywany utworu zapisywała na domowym magnetofonie.

Zmarła wieczorem 25 sierpnia 1982 w Szpitalu Klinicznym przy ul. Szaserów w Warszawie. Jej pogrzeb odbył się 30 sierpnia 1982, została pochowana na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie (kw. 3, rząd 4, grób 8a); na tablicy nagrobnej umieszczono cytat z Psalmu 23: „Pan jest pasterzem moim”.

Odznaczenia i wyróżnienia edytuj

Życie prywatne edytuj

W czerwcu 1960 poznała Zbigniewa Tucholskiego, pracownika naukowego w Katedrze Metaloznawstwa Politechniki Warszawskiej, z którym 23 marca 1972 wzięła ślub cywilny w Zakopanem[58]; ich huczne wesele odbyło się w willi Obrochtówka[6]. Zamieszkali na warszawskim Żoliborzu[46]. 27 listopada 1975 urodził się ich syn Zbigniew Ivarr[54]. Z powodu macierzyństwa German na dwa lata zawiesiła działalność artystyczną[54]. Po zdiagnozowaniu u niej nowotworu kości wzięła ślub kościelny z mężem[6].

Była adwentystką, przyjęła chrzest w wieku 46 lat[59]. Podstawy jej adwentystycznego wyznania umocowała jej babcia, która odgrywała ważną rolę w procesie jej wychowania, gdyż sama była adwentystką[60]. Chrzest adwentystyczny przyjęła 23 maja 1982, udzielił jej go Konstanty Bulli[61].

Upamiętnienie edytuj

 
Tablica pamiątkowa na kamienicy przy ul. Trzebnickiej 5 we Wrocławiu
 
Kamienica, w której mieszkała Anna German. Widoczna tablica pamiątkowa
  • Imię Anny German nosiła główna ulica miasta Urgencz, w którym się urodziła[62], potem imię tej ulicy zmieniono na Isloma Karimova[63].
  • Jej imieniem została nazwana asteroida (2519) Annagerman krążąca wokół Słońca pomiędzy Marsem a Jowiszem[62].
  • Od 1987 r. jej imię nosi amfiteatr w Zielonej Górze. Oraz rondo w pobliżu.
  • W 2001 r. w Zielonej Górze zorganizowano Ogólnopolski Konkurs na Interpretację Piosenki z Repertuaru Anny German[64]. W 2002 r. przerodził się on w Festiwal Tańczące Eurydyki im. Anny German[37]. Festiwal skierowany do wokalistów z kraju i zagranicy organizuje Zielonogórski Ośrodek Kultury. Zadaniem imprezy jest popularyzacja repertuaru Anny German oraz twórczości polskich kompozytorów muzyki rozrywkowej[65].
  • Niepubliczna Szkoła Muzyczna I i II Stopnia im. Anny German w Białymstoku[66].
  • W lutym 2012 r. przy wejściu do domu, w którym mieszkała Anna German we Wrocławiu (ul. Trzebnicka 5) została odsłonięta tablica pamiątkowa ku jej czci[67].
  • Rosyjski adwentystyczny ośrodek radiowo-telewizyjny „Głos Nadziei” zrealizował film biograficzny o Annie German[68]. W 2012 zrealizowano rosyjski serial biograficzny (w koprodukcji z Ukrainą, Polską i Chorwacją) – Anna German.
  • Gwiazda imienna na Alei Sławy w Moskwie.
  • W kwietniu 2013 r. Rada Miasta Rzeszowa podjęła uchwałę o nadaniu imienia Anny German jednej z nowych ulic w mieście[69].
  • 14 czerwca 2013 r. Zastępca Prezydenta Miasta Opola odsłonił gwiazdę Anny German na Alei Gwiazd Festiwalu Polskiej Piosenki.
  • Od 11 lipca 2013 roku patronuje jednej z ulic na warszawskim Żoliborzu[70]. (Fragment dawnej ul. Burakowskiej, obecnie Anny German)
  • Rondo Anny German we Wrocławiu[71], Zielonej Górze[72], Nowej Rudzie[73]
  • Ulica Anny German w Warszawie i innych miastach
  • Od 19 listopada 2022 roku tablica upamiętniająca 55. rocznicę występu Anny German na Festiwalu Piosenki Włoskiej w San Remo w 1967 roku. Corso Matuzia 5, przy kościele Czarnej Madonny z Częstochowy[74].

Książki o Annie German edytuj

  • Nagrabiecki Jan: Anna German. 1974
  • Aleksander Zygariow: Anna German. 1988
  • Aleksander Zygariow: Anna German. 1998 (reedycja)
  • Mariola Pryzwan: Wspomnienia o Annie German. 1999
  • Adriana Polak: Człowieczy los. Wspomnienia o Annie German. 2000
  • Artur Hörmann: Die unbekannte Anna German (Nieznana Anna German). 2003. (Książkę napisał stryj Anny)
  • Mariola Pryzwan: Tańcząca Eurydyka. Wspomnienia o Annie German. 2008
  • Iwan Iliczew: Анна Герман – Гори, гори, моя звезда! (Anna German – Świeć, świeć moja gwiazdo!). 2010
  • Jordan Naoum: Anna German 2011 ISBN 613-8-32797-7.
  • Mariola Pryzwan: Anna German o sobie. 2012
  • Iwan Iliczew: Мы долгое эхо (My długie echo). 2012
  • Mariola Pryzwan: Tańcząca Eurydyka. Anna German we wspomnieniach. 2013
  • Marzena Baranowska: German. Osobisty album Anny German. 2013
  • Iwan Iliczew: Анна Герман. Белый ангел песни (Anna German. Biały anioł piosenki). 2013
  • German. Śpiewający anioł. Super album. 2013
  • Iwan Iliczew: Эхо любви (Echo miłości). 2013
  • Volga Yerafeyenka: Anna German. „Uśmiechaj się”. 2014
  • Irma Martens-Berner: Człowieczy los. Wspomnienia matki Anny German. 2014, ISBN 978-83-7295-299-8 (Konsultantami książki są: syn A. German dr Zbigniew I. Tucholski i jej mąż inż. Zbigniew A. Tucholski)
  • Iwan Iliczew: Анна Герман. Сто воспоминаний о великой певице (Anna German. Sto wspomnień o wielkiej piosenkarce). 2016
  • Iwan Iliczew-Wołkanowski: Anna German, Sto wspomnień o wielkiej piosenkarce, ISBN 978-83-66220-60-7. 2019
  • Mariola Pryzwan: "Dwie Anny", 2020, ISBN 978-83-66060-37-1

Iwan Iliczew przygotowuje się do wydania nowej książki „Azja Środkowa – ojczyzna Anny German”, gdzie szczegółowo będzie opowiadał o pierwszych dziesięciu latach życia Anny w ZSRR w latach 1936–1946[75].

Twórczość literacka edytuj

  • 1970 „Wróć do Sorrento?”
  • Bajka o skrzydlatym szpaku (Książka napisana przez Annę dla swojego syna)
  • 1988 «Вернись в Сорренто?» („Wróć do Sorrento?”) tłumaczenie z języka polskiego R. Bello
  • 2002 „Wróć do Sorrento?” reedycja
  • 2012 „Wróć do Sorrento?” reedycja

Dyskografia edytuj

Osobny artykuł: Lista piosenek Anny German.

Albumy w Polsce edytuj

  • 1966 Tańczące Eurydyki LP
  • 1967 Recital piosenek LP
  • 1970 Człowieczy los LP
  • 1971 Wiatr mieszka w dzikich topolach LP
  • 1971 Domenico Scarlatti – Arie z opery „Tetida in Sciro” LP
  • 1974 To chyba maj LP
  • 1978 Anna German LP
  • 1983 Niezapomniane przeboje LP
  • 1984 Jesteś moją miłością LP
  • 1989 Anna German LP
  • 1989 Znaki zapytania LP
  • 1990 Powracające słowa vol. 1 LP
  • 1990 Powracające słowa vol. 2 LP
  • 1991 Zakwitnę różą CD
  • 1991 Recital piosenek CD
  • 1994 Nasza ścieżka CD
  • 1994 Złote przeboje neapolitańskie MC
  • 1995 Planeta Anna vol. 1 MC
  • 1995 Planeta Anna vol. 2 MC
  • 1998 Wiatr mieszka w dzikich topolach CD
  • 1999 Tańczące Eurydyki CD
  • 1999 Platynowa kolekcja CD
  • 1999 Złote przeboje CD
  • 1999 Bal u Posejdona (Złota kolekcja) CD (ZPAV: złota płyta)[76]
  • 2001 Tańczące Eurydyki CD
  • 2001 Recital piosenek CD
  • 2001 Człowieczy los CD
  • 2001 Wiatr mieszka w dzikich topolach CD
  • 2001 Domenico Scarlatti – Arie z opery „Tetida in Sciro” CD
  • 2001 To chyba maj CD
  • 2001 Pomyśl o mnie CD
  • 2003 Człowieczy los CD
  • 2004 Złote przeboje CD
  • 2008 Z archiwum polskiego radia – Anna German nagrania z lat 1961–1979, vol. 13 (ZPAV: złota płyta)[76]
  • 2012 Wspomnienie. Anna German o sobie autobiografia na CD2
  • 2013 Z archiwum polskiego radia – Anna German nagrania z lat 1961–1979, reedycja
  • 2013 40 Piosenek Anny German Polskie Nagrania „Muza” (ZPAV: złota płyta)[76]
  • 2013 Recital Opole ’71 – Z archiwum polskiego radia Polskie Radio S.A.
  • 2017 Anna German. Moja Ojczyzna CD
Czwórki
  • 1967 Anna German
  • 1971 Piosenki Perskie
Single
  • 1967 „Deszcz na szybie” / „Uroczysko”
  • 1967 „Chcę być kochaną” / „Cygański wóz”
  • 1967 „Cyganeria” / „Zimowe dzwony”
  • 1969 „Melodia dla synka” / „Jesteś moją miłością”
  • 1970 „Człowieczy los” / „Dziękuje ci mamo”
  • 1970 „Gałązka snów” / „Trampowski szlak”
  • 1970 „Złociste mgły” / „Za grosiki marzeń”
  • 1971 „A mama asi como” / „Quadro cartas”
  • 1972 „Warszawa w różach” / „Wiatr mieszka w dzikich topolach”
Pocztówki
  • 1963 „Cyganeria”
  • 1967 „A jeżeli mnie pokochasz”
  • 1969 „Melodia dla synka”
  • 1969 „Chcę tańczyć w majową noc”
  • 1970 „Księżyc i róże”
  • 1970 „Śnieżna piosenka”
  • 1970 „Być może”
  • 1970 „Człowieczy los”
  • 1970 „Skąd przyjdzie noc”
  • 1971 „Cztery karty”
  • 1971 „Trzeba się nam pośpieszyć”
  • 1974 „Gdy śliczna Panna”
  • 1975 „Gdy śliczna Panna” / Lulajże Jezuniu”
  • 1975 „Pozwól, żeby ktoś wziął twoje serce” / „Moje miejsce na ziemi”
  • 1978 „List do Chopina”
  • 1979 „Tylko w tangu” / „Dookoła kipi lato”

Albumy w ZSRR/Rosji edytuj

  • 1968 Poyot Anna German (Поёт Анна Герман) LP[77]
  • 1975 Anna German (Анна Герман) LP[78]
  • 1977 Kogda cwieli sady (Когда цвели сады) LP[79]
  • 1979 Drug dielfin (Друг дельфин) LP
  • 1980 Nadieżda (Надежда) LP
  • 1982 Echo lubwi (Эхо любви) – live '79 LP
Czwórki
  • 1967 Mieżdunarodnaja kniga (Международная книга)
  • 1971 Cztoby sczastliwym byt’ (Чтобы счастливым быть)
  • 1977 Ty, tolko ty (Ты, только ты)
  • 1978 Ja lublu tancewat’ (Я люблю танцевать)
  • 1982 Posledniaja wstriecza (Последняя встреча) LP
  • 1996 Niezabytyj motiw (Незабытый мотив) CD
  • 1996 Łuczszyje piesni (Лучшие песни) CD
  • 1998 Kogda cwieli sady (Когда цвели сады) CD
  • 1999 Antołogija sowietskogo szlagiera (Антология советского шлягера) MC
  • 2000 Posledniaja wstriecza (Последняя встреча) CD
  • 2000 Rossijskaja estradnaja muzykalnaja encykłopiedija (Российская эстрадная музыкальная энциклопедия) CD
  • 2001 Lubwi niegromkije słowa (Любви негромкие слова) CD
  • 2001 Waszy lubimyje piesni (Ваши любимые песни) CD
  • 2003 Naszy lubimyje piesni (Наши любимые песни) CD
  • 2003 Zołotoj wiek russkoj estrady (Золотой век русской эстрады) CD
  • 2003 Posidim, pomołczim (Посидим, помолчим) vol. 1 CD
  • 2003 Spasibo tiebie, mojo sierdce (Спасибо тебе, моё сердце) vol. 2 CD
  • 2008 Nadezhda (Надежда) CD[80]
  • 2019 Anna German. Izbrannoye (Анна Герман. Избранное) LP[81]

Albumy we Włoszech edytuj

  • 1967 I classici della musica neapolitana
Single
  • 1967 „Te faie desiderà”
  • 1967 „Gi” / „Prima tu”
  • 1967 „Chi sei tu” / „Meglio dire di no”

Filmografia edytuj

Filmografia[42]:

  • 1966: Marynarka to męska przygoda (film dokumentalny) – obsada aktorska
  • 1967: Nim zabłyśnie gwiazda (Reportaż z Mediolanu o początkach włoskiej kariery Anny German.)
  • 1970: Krajobraz po bitwie – jako Amerykanka
  • 1970: Prom – wykonanie muzyki (śpiew)
  • 1970: Balladyna (spektakl telewizyjny) – wykonanie muzyki (śpiew)
  • 1970: Wyspy szczęśliwe. Śpiewa Anna German (film krótkometrażowy) – bohater filmu
  • 1970: Powrót Eurydyki (film dokumentalny)
  • 1977: Sudba (film) – wykonanie piosenki Echo Miłości
  • 1988: Eurydyki płaczące (film poświęcony pamięci Anny German)
  • 2012: Anna German (serial biograficzny) – śpiew (w serialu zostały wykorzystane jej piosenki)

Przypisy edytuj

  1. Marcin Dąbrowski: Anna German. Kronika życia i pracy artystycznej. W: Anna German: Wróć do Sorrento?. Michałów-Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2012, s. 236. ISBN 978-83-60000-96-0.
  2. Z okładki płyty „Anna German – Z archiwum polskiego radia, vol. 13”.
  3. Anna German. fakt.pl. [dostęp 2018-03-02].
  4. a b Hörmann 2003 ↓.
  5. a b c d Alan Jakman: 80 lat temu urodziła się Anna German [wywód przodków]. More Maiorum – miesięcznik genealogiczny, 2016-02-14. [dostęp 2018-03-02].
  6. a b c d e Jarosław Wróblewski: Mąż Anny German: Po dwóch tygodniach czytania Biblii powiedziała, że dostała od Boga znak. fronda.pl, 2013-05-04. [dostęp 2018-03-02].
  7. „Czyja jest Anna German?” Aleksandra Chomicka. Głos Wielkopolski 7 kwietnia 2013. Imię babki zaczerpnięte z kalendarium z książki „Wróć do Sorrento” wydanie z 2012.
  8. ANNA GERMAN. Irma MARTENS-BERNER po śmierci Anny GERMAN. MATKA Anny GERMAN zmarła w wieku 97 lat. superseriale.se.pl, 2013-05-04. [dostęp 2018-03-02].
  9. Anna German. geotag.pl. [dostęp 2013-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
  10. Jacek Marczyński: Matka piosenkarki. rp.pl, 2014-01-21. [dostęp 2018-03-02].
  11. a b c Niezwykłe życie Anny German. wiatrak.nl, 2018-02-04. [dostęp 2018-03-02].
  12. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 5–8.
  13. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 8.
  14. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 9–10.
  15. a b c d e Zasiadczyk 2013 ↓, s. 10.
  16. Anna German – Kłamstwa w serialu o Annie German. Walentyn Lawriszyn nie istniał. Anna German nie znała ojca. [w:] Superseriale.pl [on-line]. 2013-05-05. [dostęp 2013-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-07)].
  17. Fakt ten został ujawniony przez Wojciecha Karpińskiego w biografii Hermana Gernera (Henryka Krzeczkowskiego): Wojciech Karpiński, Henryk. Wyd. II poszerzone, Warszawa, Zeszyty Literackie, 2016, s. 147–176. Por. wspomnienia Irmy Martens, Człowieczy los, Warszawa, Znaki Czasu, 2014, s. 111, 115; tamże dokładna data ślubu: 10 II 1942 (s. 306).
  18. Błędna informacja, że mąż Irmy Martens zginął pod Lenino, pojawia się często, zob. np.: Aleksandra Chomicka Czyja jest Anna German? Polsko-ruska awantura o Anię, „Polska. The Times” 7 IV 2013 oraz Edward Kabiesz, Wygnaniec z anielskich chórów, „Gość Niedzielny” 2013 nr 15; zostało to również utrwalone w popularnym serialu Anna German. Tajemnica białego anioła (2012).
  19. Anna German – biografia, emuzyka.pl. emuzyka.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-13)]..
  20. VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Krzywoustego.
  21. Migdał R. „Od geologa do gwiazdy”. Polska Gazeta Wrocławska, strona 5, 18–19 maja 2013 (artykuł omawia oryginał tej pracy o fragmencie Sudetów Zachodnich z archiwum Uniw. Wrocł.).
  22. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 12, 23.
  23. Janusz Fereński, W piwnicy i jeszcze głębiej, „Konfrontacje”, wydanie specjalne z okazji jubileuszu (1959–2003) Studenckiego Klubu Pałacyk we Wrocławiu, 31 maja 2003, s. 5, ISSN 2658-0063 [dostęp 2020-07-09].
  24. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 18–19.
  25. a b Zasiadczyk 2013 ↓, s. 21.
  26. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 22.
  27. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 22, 83.
  28. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 22, 85.
  29. a b Zasiadczyk 2013 ↓, s. 24.
  30. a b c Zasiadczyk 2013 ↓, s. 36.
  31. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 87.
  32. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 36–41.
  33. a b Zasiadczyk 2013 ↓, s. 40.
  34. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 43.
  35. m (ilustr.), About Anna German: Polish singer, popular in Poland and in the Soviet Union (1936 - 1982) | Biography, Facts, Career, Life, peoplepill.com [dostęp 2022-04-13] (ang.).
  36. Marcin Dąbrowski: Anna German. Kronika życia i pracy artystycznej. W: Anna German: Wróć do Sorrento?. Michałów-Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2012, s. 222. ISBN 978-83-60000-96-0.
  37. a b Tańczące Eurydyki. [w:] Sprawy nauki. Biuletyn Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (wydania archiwalne) [on-line]. 2005-05-02. [dostęp 2013-03-28].
  38. Anny German we Włoszech. Jakim samochodem jechała piosenkarka?, Marek Ponikowski, portal dziennikbaltycki.pl, 2013-04-02.
  39. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 44–47.
  40. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 45–52.
  41. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 48, 73.
  42. a b c Anna German, Filmpolski.pl.
  43. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 54–55.
  44. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 57.
  45. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 89.
  46. a b Zasiadczyk 2013 ↓, s. 73.
  47. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 92.
  48. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 93.
  49. РОК-шок: энциклопедия скандалов. Анна Герман. Жизнь взаймы. Статьи, samaratoday.ru [dostęp 2021-07-11] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-20].
  50. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 30.
  51. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2018-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-20)].
  52. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 95.
  53. a b c Zasiadczyk 2013 ↓, s. 76.
  54. a b c Zasiadczyk 2013 ↓, s. 74.
  55. Encyklopedia Warszawy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1994, ISBN 83-01-08836-2, s. 929.
  56. Odznaczenia dla wybitnych twórców i działaczy kultury. „Dziennik Polski”. Nr 175 (9456), s. 2, 26 lipca 1974. 
  57. Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979. 
  58. Zasiadczyk 2013 ↓, s. 64–73.
  59. Going Where The People Are: Hope Channel | Christian Television, web.archive.org, 19 kwietnia 2021 [dostęp 2023-10-26] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-19].
  60. ANNA GERMAN była adwentystką. Matka Anny GERMAN: Ania nauczyła się wiary w Boga i modlitwy od babci, www.se.pl [dostęp 2023-10-26].
  61. Chrzest święty Ani (23.05.1982 r.) – udzielił go pastor Konstanty Bulli. aniagerman.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-05)]. Śladami Anny German.
  62. a b 25 lat temu zmarła piosenkarka Anna German. wiadomosci.gazeta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-26)]., portal Gazeta.pl, 2007-08-24.
  63. Marta Panas-Goworska, Andrzej Goworski: Była uchodźcą, ofiarą represji, dzieckiem z niewłaściwych rodzin. Na walentynki – „Pieśń protestu” Anny German. tygodnik.tvp.pl, 2023-02-10. [dostęp 2023-08-15].
  64. Marcin Dąbrowski: Anna German. Kronika życia i pracy artystycznej. W: Anna German: Wróć do Sorrento?. Michałów-Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2012, s. 237. ISBN 978-83-60000-96-0.
  65. Zielona Góra: Festiwal Tańczące Eurydyki, Onet.pl, 14 maja 2007 r.
  66. Szkoła Estradowa im. Anny German w Białymstoku.
  67. Radio Wrocław, 16 lutego 2011 i Polska Gazeta Wrocławska 17 lutego 2012 strona 9.
  68. Anna German – film biograficzny. [w:] Głos Nadziei [on-line]. Ośrodek Radiowo-Telewizyjny „Głos Nadziei”. [dostęp 2013-05-12].
  69. Anna German patronem ulicy w Rzeszowie. [w:] nowiny 24 Rzeszów [on-line]. Media Regionalne sp. z o.o. [dostęp 2013-04-23].
  70. BIP Warszawa – oficjalny portal stolicy Polski, bip.warszawa.pl [dostęp 2017-03-18] (pol.).
  71. 19 września 2013 roku Rada Miejska Wrocławia nadała skrzyżowaniu ulic Jedności Narodowej, Kilińskiego i Niemcewicza nazwę „Rondo Anny German”.
  72. UCHWAŁA NR LI.436.2013 RADY MIASTA ZIELONA GÓRA z dnia 25 czerwca 2013 r. w sprawie nadania nazwy rondu w Zielonej Górze.
  73. Rondo im. Anny German w Nowej Rudzie.Maciej Maciejewski; 2013-05-06; wroclaw.tvp.pl.
  74. Stowarzyszenie Wspólnota Polska, STUDIO EM, STOWARZYSZENIE WSPÓLNOTA POLSKA POLECA: ANNA GERMAN w Sanremo – TABLICA PAMIĄTKOWA, wspolnotapolska.org.pl [dostęp 2023-02-17] (pol.).
  75. АННА ВЕЛИГЖАНИНА, Семью Анны Герман от гибели спасла одна буква, измененная в фамилии, sierpień 2017.
  76. a b c Złote płyty CD przyznane w 2013 roku, ZPAV [dostęp 2013-07-02].
  77. Поёт Анна Герман
  78. Анна Герман 1975
  79. Анна Герман 1977
  80. Надежда
  81. Анна Герман. Избранное (LP, 2019) на сайте «Каталог советских пластинок» RUS

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj