Anne Lister (ur. 1791, zm. 1840) – brytyjska posiadaczka ziemska i pamiętnikarka.

Anne Lister
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1791
Halifax

Data śmierci

1840

Życiorys edytuj

Urodzona w 1791 roku w rodzinie posiadaczy ziemskich w Halifaksie[1], w rodzinie kapitana Jeremy’ego Listera i jego żony Rebecki Battle. Kiedy miała dwa lata, Listerowie przenieśli się do posiadłości Skelfler House w pobliżu Market Weighton, którą jej ojciec kupił za posag matki. Po raz pierwszy odkryła swoją odmienną orientację seksualną w wieku 14 lub 15 lat, gdy zakochała się w Elizie Raine, koleżance z klasy w Manor House School w Jorku[2]. Wbrew ówczesnej tradycji ubierała się na czarno i nosiła męskie buty, przez co była wyśmiewana jako zbyt męska i nazywana Dżentelmenem Jackiem (ang. Gentleman Jack[1]). Od ok. 1815 roku mieszkała w rodzinnej rezydencji Shibden Hall z wujem i ciotką, którzy pozostawali wolnego stanu. Po śmierci innych krewnych[3] w 1836 roku odziedziczyła po ciotce rodzinną posiadłość, którą odnowiła dzięki swoim staraniom[1]. Oburzenie budziło, że sama prowadziła interesy i nadzorowała pracowników[2]. Lister wdawała się w romanse z kolejnymi kobietami[2]; wywołała również skandal, kiedy ogłosiła zamiar poślubienia dziedziczki Ann Walker[1]. Zmarła 22 września 1840 roku w Kutaisi, w trakcie podróży po Gruzji z Ann Walker[4].

Od okresu nastoletniego pisała częściowo szyfrowany dziennik, w którym opisywała swoje kontakty seksualne z kobietami, podróże i prowadzone interesy. Liczące 27 tomów pamiętniki znalazł na początku XX wieku w posiadłości Shibden Hall jeden z jej krewnych, ale ukrył je jako zbyt szokujące. Po ponownym odnalezieniu zostały w latach 80. odszyfrowane przez Helenę Whitbread. Na przełomie XX i XXI w. powstała jej biografia autorstwa Jill Liddington, a w 2019 roku serial Gentleman Jack. Lister była też bohaterką odcinka produkcji BBC A Skirt Through History[1].

Przypisy edytuj

  1. a b c d e Małgorzata Steciak: Największy skandal wywołała, biorąc ślub z kobietą. W XIX-wiecznym Yorkshire? Nie do pomyślenia! Nazywali ją „Gentleman Jack”. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2019-04-27. [dostęp 2019-05-02]. (pol.).
  2. a b c Angela Steidele, Gentleman Jack: A biography of Anne Lister, Regency Landowner, Seducer and Secret Diarist, Serpent’s Tail, 1 listopada 2018, ISBN 978-1-78816-100-8 [dostęp 2019-05-02] (ang.).
  3. Judith Halberstam, Jack Halberstam, Female Masculinity, Duke University Press, 1998, ISBN 978-0-8223-2243-6 [dostęp 2019-05-02] (ang.).
  4. The Secret Diaries of Miss Anne Lister. Queermedia.pl. [dostęp 2019-05-02]. (pol.).