Antoni Kwiatkowski (nauczyciel)
Antoni Kwiatkowski (ur. 22 listopada 1844 w Krzeczkowej, zm. 11 sierpnia 1907 w Sanoku) – polski nauczyciel, działacz oświatowy, społeczny i polityczny.
![]() Antoni Kwiatkowski (1898) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Zawód, zajęcie |
nauczyciel |
Narodowość |
polska |
Edukacja | |
Alma Mater | |
Stanowisko |
c. k. profesor |
![]() | |
Odznaczenia | |
![]() |
Życiorys
edytujAntoni Kwiatkowski urodził się 22 listopada 1844 w Krzeczkowej koło Przemyśla[1][2][3][4]. W 1866 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Przemyślu[5][1][4]. Od 1866 do 1870 odbył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego o specjalności historii i geografii pod opieką naukową prof. Heinricha von Zeißberga i prof. Eduarda Roberta Röslera[4].
Podjął pracę w zawodzie nauczycielskim[2]. Jako zastępca nauczyciela (suplent) był zatrudniony kolejno: 23 lutego 1871 w C. K. II Gimnazjum we Lwowie z językiem niemieckim wykładowym, od 23 sierpnia 1872 w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, od 23 sierpnia 1873 w C. K. Gimnazjum w Stanisławowie[2][4]. W 1874 złożył egzamin nauczycielski podstawowy w zakresie filologii klasycznej[4]. Od 19 września 1874 w charakterze nauczyciela rzeczywistego pracował w C. K. Realnym Gimnazjum im. Franciszka Józefa w Drohobyczu[4]. Uczył tam języka łacińskiego, języka greckiego, języka polskiego[6][7][8][2]. Pod koniec lat 70. pracował w Drohobyczu jako nauczyciel rzeczywisty[7][2], a na początku lat 80. jako c. k. profesor[8][9]. Dekretem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 12 sierpnia 1882 wskutek przyzwolenia C. K. Ministra Wyznań i Oświaty został przydzielony z C. K. Gimnazjum w Drohobyczu na czas potrzeby do C. K. Gimnazjum w Stryju[9][10][4]. W tej szkole uczył języka łacińskiego, języka greckiego, a także języka polskiego, propedeutyki filozofii[11][12][13][14][15][16][17][2]. Dekretem C. K. Ministerstwa Wyznań i Oświaty z 22 kwietnia 1890 otrzymał ósmą rangę służbową[16]. W roku szkolnym był jednym z 40 nauczycieli w Galicji, mających ósmą rangę służbową[18]. Był autorem kilku rozpraw naukowych[2]. Uwagi i spostrzeżenia zawarte w rozprawie pt. O nauce języka ojczystego zostały wykorzystane przez C. K. Radę Szkolną Krajową i C. K. Ministerstwo Wyznań i Oświaty w wydanej publikacji pt. Instrukcye do nauczania języka polskiego[2]. Podczas służby w Stryju był zastępcą przewodniczącego tamtejszej rady szkolnej[16][17], członkiem rady miejskiej w Stryju[16][17], około 1891 członkiem Rady C. K. powiatu stryjskiego[17][19][20].
Na mocy rozporządzenia C. K. Ministra Wyznań i Oświaty z 21 sierpnia 1891 dekretem z 30 sierpnia 1891 został przeniesiony z C. K. Gimnazjum w Stryju do C. K. Gimnazjum w Sanoku (wraz z nim został przeniesiony prof. Leon Lemoch, a z Sanoka do Stryja podążył nauczyciel Seweryn Sokalski; od 1890 dyrektorem gimnazjum stryjskiego był Karol Petelenz, wcześniej dyrektor sanockiego gimnazjum)[21][2][4]. W szkole uczył filologii starożytnej tj. języka łacińskiego i języka greckiego, propedeutyki filozofii, a ponadto historii kraju rodzinnego, psychologii, był także zawiadowcą gabinetu archeologicznego[22][20][23][24][25][26][2]. Po odejściu ze stanowiska dyrektora sanockiego gimnazjum Tomasza Tokarskiego w połowie 1895 tymczasowo pełnił kierownictwo tego zakładu, po czym od września wzgl. października 1895 został zastąpiony przez Włodzimierza Bańkowskiego[27]. W drugiej połowie 1895 był zastępcą dyrektora sanockiego gimnazjum[28]. Reskryptem ministra z 13 grudnia 1900 otrzymał VII rangę służbową[29]. Na mocy rozporządzenia C. K. Ministra Wyznań i Oświaty z 31 sierpnia 1904 został przeniesiony reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 4 września 1904 w stały stan spoczynku i z tej okazji przekazano mu w imieniu ministra uznanie i podziękowanie za jego długotrwałą i pożyteczną działalność służbową[2][30]. Był wówczas określany w Sanoku jako wybitny pedagog i przyjaciel młodzieży[31].
Prócz pracy zawodowej profesora gimnazjalnego w Sanoku działał na polu światowym i udzielał się w innych sferach społecznych[2]. Był działaczem Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych we Lwowie[32], 17 listopada 1894 został wybrany zastępcą przewodniczącego wydziału na rok 1895 koła jasielsko-sanockiego TNSW z siedzibą w Sanoku, z zastępstwem w Sanoku[33]. Był jednym z inicjatorów i współzałożycieli Towarzystwa Pomocy Naukowej w Sanoku, w którym był skarbnikiem[34], przewodniczącym[24][25][26] (prezesem)[2]. Był wiceprezesem Towarzystwa Korpusów Wakacyjnych w Sanoku[35]. Był także współzałożycielem Bursy Jubileuszowej im. Cesarza Franciszka Józefa w Sanoku, w której pełnił funkcję skarbnika[2]. 25 sierpnia 1904 został wybrany do wydziału szkolnego szkoły przemysłowej uzupełniającej w Sanoku[36]. Był członkiem rady szkolnej w Sanoku do lutego 1905[37]. Podczas sypania kopca Adama Mickiewicza w Sanoku na Górze Parkowej posadził dąb w miejscu planowanego kopca, wobec czego zaistniało zagrożenie stoczenia się kopca w przepaść[38]. Ponadto przez kilka lat był prezesem Kasyna w Sanoku[2]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[39], w którym pełnił funkcję członka sądu honorowego[40].
W Sanoku działał w życiu politycznym[41]. Od 1895 był członkiem Rady Miejskiej w Sanoku[42] (pod koniec 1906 był przewodniczącym komisji nadzorującej czynności burmistrza i magistratu[43])[44], w której działał będąc radnym)[45][2]. 4 czerwca 1905 był przewodniczącym zebrania sprawozdawczego ówczesnego posła do Rady Państwa Wincentego Jabłońskiego[46]. Był także wieloletnim członkiem Rady C. K. powiatu sanockiego[2][24][25][26]; jako członek z grupy gmin miejskich: od około 1899 (w kadencji trwającej od 1896) do 1903 (od około 1902 był zastępcą członka wydziału)[47], potem w nowo ukonstytuowanej radzie 21 czerwca 1904 został członkiem komisji lustracyjnej[48], na początku 1907 został wybrany do komisji dla sprawdzenia rachunków za rok 1906 i do komisji asenterunkowej dla Bukowska[49] [50]. Podczas posiedzenia rady latem 1907 wyrażono mu jednogłośne podziękowanie i uznanie za jego pracę dla dobra powiatu[2]. Wyrokiem apelacyjnego C. K. Sądu Obwodowego w Sanoku z 21 września 1906 wygrał proces, wskutek czego osoby związane z „Gazetą Sanocką”, redaktor odpowiedzialny Aleksander Piech i wydawca Wojciech Ślączka, byli zmuszeni do wydrukowania na dodatkowej stronie swojego tygodnika sprostowania w myśl § 19 ustawy z dnia 17 grudnia 1862 (sprawa dotyczyła wiecu ludowego Jana Stapińskiego, zwołanego 23 lutego 1906 w sali Rady Miejskiej w Sanoku)[51].
Był właścicielem gruntu ziemskiego[3]. Przed 1904 został odznaczony austro-węgierskim Medalem Jubileuszowym Pamiątkowym dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych[52].
Do końca życia był kawalerem[3]. Zmarł 11 sierpnia 1907 w Sanoku w wieku 64 lat na zapalenie płuc[2][3]. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 14 sierpnia 1907 po pogrzebie pod przewodnictwem ks. proboszcza Bronisława Stasickiego[3].
Publikacje
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1894. Przemyśl: 1894, s. 129.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t † Antoni Kwiatkowski. „Gazeta Sanocka”. Nr 190, s. 2-3, 18 sierpnia 1907.
- ↑ a b c d e Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 46 (poz. 99).
- ↑ a b c d e f g h Alicja Puszka: Nauczyciele historii i geografii państwowych szkół średnich w Galicji w okresie autonomii (1868-1914). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1999, s. 307. ISBN 83-87703-59-1.
- ↑ b) Wykaz. W: Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1894. Przemyśl: 1894, s. 129.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Realnego Gimnazyum im. Franciszka Józefa w Drohobyczu za rok szkolny 1876. Lwów: 1876, s. 17.
- ↑ a b Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Realnego Gimnazyum im. Franciszka Józefa w Drohobyczu za rok szkolny 1877. Lwów: 1877, s. 17.
- ↑ a b Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum Realnego im. Franciszka Jóżefa w Drohobyczu za rok 1880. Sambor: 1880, s. 27.
- ↑ a b Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum Realnego im. Franciszka Józefa w Drohobyczu za rok 1883. Sambor: 1883, s. 60.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazjum w Stryju za rok szkolny 1882/83. Stryj: 1883, s. 37.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazjum w Stryju za rok szkolny 1882/83. Stryj: 1883, s. 41.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazjum w Stryju za rok szkolny 1883/84. Stryj: 1884, s. 38.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazjum w Stryju za rok szkolny 1884/85. Stryj: 1885, s. 17.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazjum Realnego w Stryju za rok szkolny 1887. Stryj: 1887, s. 1.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazjum Realnego w Stryju za rok szkolny 1888. Stryj: 1888, s. 1.
- ↑ a b c d Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum Realnego w Stryju za rok szkolny 1890. Stryj: 1890, s. 1.
- ↑ a b c d Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Stryju za rok szkolny 1891. Stryj: 1891, s. 73.
- ↑ IV. Nauczyciele. W: Sprawozdanie c. k. Rady szkolnej krajowej o stanie szkół średnich galicyjskich w roku szkolnym 1890/91. Lwów: 1891, s. 17.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1892. Lwów: 1892, s. 278.
- ↑ a b Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1893. Sanok: Fundusz Naukowy, 1893, s. 15.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Stryju za rok szkolny 1892. Stryj: 1892, s. 39.
•Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1892. Sanok: Fundusz Naukowy, 1892, s. 25. - ↑ Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1892. Sanok: Fundusz Naukowy, 1892, s. 23.
- ↑ Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1894. Sanok: Fundusz Naukowy, 1894, s. 33, 34.
•XIV. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1895. Sanok: Fundusz Naukowy, 1895, s. 43, 44.
•XVI. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1897. Sanok: Fundusz Naukowy, 1897, s. 33.
•XVII. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1898. Sanok: Fundusz Naukowy, 1898, s. 65.
•18. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1898/9. Sanok: Fundusz Naukowy, 1899, s. 1.
•19. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1899/1900. Sanok: Fundusz Naukowy, 1900, s. 1.
•20. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1900/1901. Sanok: 1901, s. 2. - ↑ a b c 21. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1901/1902. Sanok: 1902, s. 2.
- ↑ a b c 22. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1902/1903. Sanok: 1903, s. 2.
- ↑ a b c 23. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1903/1904. Sanok: 1904, s. 2.
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 14 (okazowy), s. 4, 7 lipca 1895.
•Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 29, s. 3, 20 października 1895.
•Józef Hukiewicz: Rzut oka na 50-letnią historię sanockiego gimnazjum. W: XLIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1929/30. Sanok: 1930, s. 2.
•Józef Hukiewicz: Zarys historii Państwowego Gimnazjum w Sanoku. W: Sprawozdanie Jubileuszowe z działalności Państwowego Gimnazjum w Sanoku w latach 1888-1938 wydane z okazji Wielkiego Zjazdu wychowawców i wychowanków Zakładu w 50 rocznicę pierwszego egzaminu dojrzałości. Sanok: 1938, s. 25.
•Józef Stachowicz: Gimnazjum Męskie w latach 1880–1958. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 47-48. - ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 24, s. 4, 15 września 1895.
- ↑ 20. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1900/1901. Sanok: 1901, s. 4.
- ↑ 24. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1904/1905. Sanok: 1905, s. 5.
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 41, s. 4, 9 października 1904.
- ↑ Spis członków Towarzystwa nauczycieli szkół wyższych we Lwowie. „Muzeum”. Z. 12, s. 60, 1892.
•Sprawy Towarz. nauczycieli szkół wyższych. Koło jasielsko-sanockie. „Muzeum”. Z. 7/8, s. 580, 1894. - ↑ Sprawy Towarz. nauczycieli szkół wyższych. Koło jasielsko-sanockie. „Muzeum”. Z. 1, s. 48, 1895.
•Sprawozdanie z czynności Towarzystwa nauczycieli szkół wyższych za czas od 15. lipca 1894 do 1. czerwca 1895. Koło jasielsko-sanockie. „Muzeum”. Z. 6/7, s. 5, 6, 1895. - ↑ XVI. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1897. Sanok: Fundusz Naukowy, 1897, s. 21 (53).
- ↑ Zgromadzenie przedwyborcze. „Gazeta Sanocka”. Nr 93, s. 4, 10 stycznia 1897.
- ↑ Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 35, s. 3, 28 sierpnia 1904.
- ↑ Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 60, s. 3, 19 lutego 1905.
- ↑ Wojciech Ślączka. Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 152, s. 3, 25 listopada 1906.
- ↑ Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok administracyjny 1898. Sanok: 1899, s. 9.
- ↑ Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok administracyjny 1899. Sanok: 1900, s. 14, 16.
•Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok administracyjny 1900. Sanok: 1901, s. 14.
•Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok administracyjny 1901. Sanok: 1901, s. 12, 15.
•Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-03-15].
•Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 142, 144, 145. ISBN 978-83-939031-1-5. - ↑ Kronika. Prawybory w Sanoku. „Gazeta Sanocka”. Nr 25, s. 4, 23 września 1895.
•Zgromadzenie przedwyborcze. „Gazeta Sanocka”. Nr 99, s. 3, 4, 21 lutego 1897. - ↑ Z Rady Miejskiej / „Poufna” komika. „Gazeta Sanocka”. Nr 6, s. 1, 2, 7 lutego 1904.
•Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 23, s. 2, 5 czerwca 1904.
•Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 28, s. 2, 10 lipca 1904.
•Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 32, s. 3, 7 sierpnia 1904.
•Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 41, s. 3, 9 października 1904.
•Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 45, s. 2, 6 listopada 1904.
•Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 48, s. 2, 27 listopada 1904.
•Z Izby sądowej / Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 60, s. 2, 19 lutego 1905.
•Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 63, s. 2, 12 marca 1905.
•Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 77, s. 3, 18 czerwca 1905.
•Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 94, s. 2, 15 października 1905.
•Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 104, s. 3, 24 grudnia 1905.
•Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 127, s. 2, 3 czerwca 1906.
•Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 129, s. 2, 17 czerwca 1906.
•Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 71. ISBN 83-909787-8-4. - ↑ Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 156, s. 2, 23 grudnia 1906.
- ↑ Z Rady Miejskiej. „Gazeta Sanocka”. Nr 157, s. 2, 30 grudnia 1906.
- ↑ Antoni Kwiatkowski. Opłaty gminne od wprowadzanych do gminy napojów spiritus (Zbiór ust. adm. Kasparka, Piwockiego i ust. gminna). „Gazeta Sanocka”. Nr 33, s. 2-3, 14 sierpnia 1904.
- ↑ Sprawozdanie poselskie p. Wincentego Jabłońskiego. „Gazeta Sanocka”. Nr 76, s. 1, 11 czerwca 1905.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1898. Lwów: 1898, s. 330.
•Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1899. Lwów: 1899, s. 330.
•Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1900. Lwów: 1900, s. 330.
•Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1901. Lwów: 1901, s. 330.
•Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1902. Lwów: 1902, s. 352-353.
•Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1903. Lwów: 1903, s. 352-353. - ↑ Z Rady Powiatowej. „Gazeta Sanocka”. Nr 26, s. 2, 26 czerwca 1904.
•Komisya zdrowotna z ramienia rady powiatowej. „Gazeta Sanocka”. Nr 92, s. 2, 1 października 1905. - ↑ Budżet Rady Powiatowej. „Gazeta Sanocka”. Nr 162, s. 1, 3 lutego 1907.
- ↑ Z Rady Powiatowej. „Gazeta Sanocka”. Nr 41, s. 1, 9 października 1904.
•Z Rady powiatowej. „Gazeta Sanocka”. Nr 185, s. 2, 14 lipca 1907.
•Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1904. Lwów: 1904, s. 352-353.
•Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1905. Lwów: 1905, s. 352-353.
•Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1906. Lwów: 1906, s. 366.
•Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów: 1907, s. 366. - ↑ § 19. „Gazeta Sanocka”. Nr 147, s. 3, 21 października 1906.
•Dodatek do „Gazety Sanockiej” z dnia 21 października 1906. Pan Antoni Kwiatkowski zwyciężył. „Gazeta Sanocka”. Nr 147, s. 5, 21 października 1906. - ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1904. Wiedeń: 1904, s. 768.
- ↑ XVI. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1897. Sanok: Fundusz Naukowy, 1897, s. 11.
•O sposobie traktowania lektury utworów piśmiennych w języku ojczystym ze wzgledu na cel wychowania. worldcat.org. [dostęp 2019-11-11].