Antoni Olszewski (minister)

Antoni Olszewski
Data i miejsce urodzenia	1879 ; Sankt-Petersburg, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	grudzień 1942 ; Pustków, Polska pod okupacją, III Rzeszy
	Minister przemysłu i handlu
Okres	od 13 grudnia 1919; do 9 czerwca 1920
Poprzednik	Ignacy Szczeniowski
Następca	Wiesław Chrzanowski
	Prezes delegacji polskich w Komisji Mieszanej Reewakuacyjnej i Komisji Mieszanej Specjalnej w Moskwie
Okres	od 1921; do 1922
Następca	Edward Kuntze
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Antoni Olszewski (ur. 1879 w Sankt Petersburgu^[a], zm. w grudniu 1942 w Pustkowie) – polski inżynier, minister przemysłu i handlu, dyplomata.

Życiorys edytuj

Urodził się w polskiej rodzinie inteligenckiej. Ukończył Petersburski Instytut Technologiczny^[1]. W czasie studiów działał w Zecie, później związany z Ligą Narodową. Przed I wojną światową członek Rady Stowarzyszenia Techników (m.in. w 1913 członek tzw. Delegacji Informacyjnej, sprawdzającej kwalifikacje kandydatów na członków Stowarzyszenia)^[2]. W 1914 krótko więziony w Cytadeli w Warszawie. Członek Zarządu Głównego Komitetu Ratunkowego (1918).

Minister przemysłu i handlu w rządzie Leopolda Skulskiego (13 grudnia 1919 – 9 czerwca 1920) i kierownik tego ministerstwa w pierwszym rządzie Władysława Grabskiego (od 23 czerwca 1920 do chwili powołania ministra Wiesława Chrzanowskiego 26 czerwca 1920).

W latach 1921–1922 prezes delegacji polskich w Komisji Mieszanej Reewakuacyjnej i Specjalnej Komisji Mieszanej, utworzonych w Moskwie na podstawie art. XII, XIV i następnych traktatu ryskiego, w randze posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego. Znawca problematyki odszkodowań i międzynarodowych rewindykacji. W latach 1932–1939 kierował warszawską delegaturą Unii Polskiego Przemysłu Górniczo-Hutniczego. Członek Zarządu Centralnego Związku Przemysłu Polskiego „Lewiatan” (1932)^[3].

Inicjator utworzenia początku listopada 1939 konspiracyjnej komisji^[b] dokumentującej poniesione w wyniku działań wojennych przez państwo polskie strat. Komisja spotykała się w mieszkaniu Olszewskiego^[c] przy al. Szucha 8/12. Komisja ta stała się później (na początku 1941) częścią tajnego Departamentu Likwidacji Skutków Wojny (pod kierownictwem Olszewskiego) w ramach Delegatury Rządu na Kraj i raportowała do Londynu wszelkie udokumentowane doniesienia o zniszczeniach i rabunkach okupanta na terenach polskich.

W 1942 wyjechał do Krakowa, by podjąć starania o uwolnienie aresztowanego przez Niemców brata; sam został aresztowany i osadzony w obozie w Pustkowie k. Dębicy, gdzie zmarł. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 50-1-15,16)^[4]^[d].

Grób Antoniego Olszewskiego przed renowacją
Grób Antoniego Olszewskiego po renowacji^[d]

Ordery i odznaczenia edytuj

Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (7 listopada 1925)^[5]

Uwagi edytuj

↑ Był synem przedstawiciela firmy Lilpop, Rau i Loewenstein w Petersburgu.
↑ Działem kultury w tej komisji kierował prof. Stanisław Lorentz, przed wojną dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie; dział piśmiennictwa i sprawy kościelne Olszewski powierzył prof. Wacławowi Borowemu, a temat przemysłu i finansów – byłemu ministrowi skarbu Czesławowi Klarnerowi.
↑ W Wielkanoc 1940 r. Olszewski urządził przyjęcie ze "święconem”, na które zaprosił ponad dwudziestu członków i współpracowników tej komisji; wzajemna dekonspiracja tych osób nie spowodowała jednak rozpadu tajnej struktury komisji.
↑ ^a ^b W 2022 r. Fundacja Stare Powązki we współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów zrealizowała przedsięwzięcie, polegające na renowacji i konserwacji nagrobków ministrów II Rzeczypospolitej; w ramach tego zadania odrestaurowano również grób Antoniego Olszewskiego^[6].

Przypisy edytuj

↑ Księga pamiątkowa inżynierów technologów Polaków wychowańców Instytutu Technologicznego w Petersburgu: (w rocznicę stulecia uczelni), Warszawa, 1933, s. 94.
↑ „Przegląd Techniczny” nr 21/LII z 20 maja 1914, Warszawa, s. 274.
↑ „Przegląd Gospodarczy”, 1932, z. 11, s. 429.
↑ Cmentarz Stare Powązki: OLSZEWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31] .
↑ M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1081 „za wybitne zasługi, położone na polu reewakuacji mienia polskiego z Rosji”.
↑ Trwają prace konserwatorskie przy nagrobkach Ministrów II RP – Fundacja Stare Powązki [online] [dostęp 2023-03-26] (pol.).

Bibliografia edytuj

Polski słownik biograficzny, tom XXIV.
Jacek Majchrowski (red.): Kto był kim w II Rzeczypospolitej, Warszawa 1994.

Linki zewnętrzne edytuj

Publikacje Antoniego Olszewskiego w bibliotece Polona

[SP-1] Był synem przedstawiciela firmy Lilpop, Rau i Loewenstein w Petersburgu.

[SL-5] Działem kultury w tej komisji kierował prof. Stanisław Lorentz, przed wojną dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie; dział piśmiennictwa i sprawy kościelne Olszewski powierzył prof. Wacławowi Borowemu, a temat przemysłu i finansów – byłemu ministrowi skarbu Czesławowi Klarnerowi.

[W-6] W Wielkanoc 1940 r. Olszewski urządził przyjęcie ze "święconem”, na które zaprosił ponad dwudziestu członków i współpracowników tej komisji; wzajemna dekonspiracja tych osób nie spowodowała jednak rozpadu tajnej struktury komisji.

[r-8] W 2022 r. Fundacja Stare Powązki we współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów zrealizowała przedsięwzięcie, polegające na renowacji i konserwacji nagrobków ministrów II Rzeczypospolitej; w ramach tego zadania odrestaurowano również grób Antoniego Olszewskiego^[6].

[Księga-2] Księga pamiątkowa inżynierów technologów Polaków wychowańców Instytutu Technologicznego w Petersburgu: (w rocznicę stulecia uczelni), Warszawa, 1933, s. 94.

[PT-3] „Przegląd Techniczny” nr 21/LII z 20 maja 1914, Warszawa, s. 274.

[PG-4] „Przegląd Gospodarczy”, 1932, z. 11, s. 429.

[Cm-7] Cmentarz Stare Powązki: OLSZEWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31] .

[dz-9] M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1081 „za wybitne zasługi, położone na polu reewakuacji mienia polskiego z Rosji”.

[fSP-10] Trwają prace konserwatorskie przy nagrobkach Ministrów II RP – Fundacja Stare Powązki [online] [dostęp 2023-03-26] (pol.).

[a]

[1]

[2]

[3]

[b]

[c]

[4]

[d]

[5]

[6]