Antoni Rybarski

polski historyk

Antoni Rybarski (ur. 24 października 1886 w Kielcach, zm. 3 grudnia 1962 w Warszawie) – polski archiwista, historyk, wydawca źródeł.

Antoni Rybarski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

24 października 1886
Kielce

Data i miejsce śmierci

3 grudnia 1962
Warszawa

Miejsce spoczynku

Cmentarz Powązkowski w Warszawie

Zawód, zajęcie

archiwista

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Życiorys edytuj

 
Grób Antoniego Rybarskiego na cmentarzu Powązkowskim

Urodził się jako syn Feliksa, nauczyciela gimnazjalnego i Antoniny z Zamojskich[1]. Uczęszczał do Męskiego Gimnazjum Rządowego w Kielcach, angażując się w wystąpienia skierowane przeciwko rusyfikacji[2]; maturę zdał w 1904. W 1912 ukończył studia historyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Tytuł doktora uzyskał w 1913 na podstawie rozprawy pt. Pochodzenie i początek rodu Odrowążów, w 1954 został docentem[1].

W 1913 rozpoczął pracę w Gabinecie Nauk Historycznych przy Towarzystwie Naukowym Warszawskim[1].

Od kwietnia do sierpnia 1917 r. był członkiem Komisji Archiwalnej Tymczasowej Rady Stanu[3], a po jej rozwiązaniu od z dniem 1 marca 1918 został zatrudniony w Wydziale Archiwów Państwowych Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[4], w którym początkowo był referentem, radcą, potem starszym radcą. Zajmował się sprawami organizacyjno-prawnymi, nadzorował prace archiwów terenowych, analizował ich sprawozdania z działalności[1]. W dniu 11 listopada 1918 r. (wraz ze swoim przełożonym Stefanem Ehrenkreutzem i przedstawicielem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Kazimierzem Konarskim) przejął archiwa warszawskie od instytucji niemieckich[5]. Brał udział w misjach rewindykacyjnych polskich archiwaliów w Moskwie[6].

Był także rzeczoznawcą w dziedzinie heraldyki[1].

W czasie okupacji hitlerowskiej z nominacji władz niemieckich został dyrektorem Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, współpracując ściśle z poprzednim dyrektorem placówki, Adamem Stebelskim. Po powstaniu warszawskim został wysiedlony do Kielc, gdzie do stycznia 1945 pracował w Archiwum Państwowym w Kielcach. Po powrocie do Warszawy wrócił do pracy w Wydziale Archiwów Państwowych. W 1949 przeszedł do pracy w AGAD, gdzie zajmował się przede wszystkim opracowaniem zasobu staropolskiego, m.in. sumaryzował Metrykę Koronną. W 1957 przeszedł na emeryturę[7].

Był autorem m.in. licznych opracowań dot. sprawozdań z działalności w archiwach państwowych na łamach Archeionu oraz współautorem tłumaczenia radzieckiego podręcznika K. G. Mitiajewa Teoria i praktyka pracy archiwalnej (1954)[7].

Odznaczony został m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1948) i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1930 i 1957) oraz Medalem 10-lecia Polski Ludowej[7].

Żonaty z Zofią Ligowską, miał 2 córki: Annę i Izabelę[7].

Zmarł w Warszawie 3 grudnia 1962 i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim[7] (kwatera 80-5-22/23)[8].

Przypisy edytuj

  1. a b c d e M. Wąsowicz, Rybarski Antoni, [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. I: 1918–1984, Warszawa–Łódź 1988, s. 190.
  2. B. Szabat, Ku niepodległości, [w:] Kielce przez stulecia, red. nacz. J. Główka, Kielce 2014, s. 293.
  3. A. Rybarski, Centralny zarząd archiwalny w odrodzonej Rzeczypospolitej polskiej, „Archeion”, T. I (1927), s. 4.
  4. A. Rybarski, Centralny zarząd archiwalny w odrodzonej Rzeczypospolitej polskiej, „Archeion”, T. I (1927), s. 7.
  5. A. Rybarski, Centralny zarząd archiwalny w odrodzonej Rzeczypospolitej polskiej, „Archeion”, T. I (1927), s. 9.
  6. M. Wąsowicz, Rybarski Antoni, [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. I: 1918–1984, Warszawa–Łódź 1988, s. 190-191.
  7. a b c d e M. Wąsowicz, Rybarski Antoni, [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. I: 1918–1984, Warszawa–Łódź 1988, s. 191.
  8. Cmentarz Stare Powązki: JAN GURBSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-03-07].

Bibliografia edytuj

  • Rybarski A., Centralny zarząd archiwalny w odrodzonej Rzeczypospolitej polskiej, „Archeion”, T. I (1927), s. 1-14.
  • Szabat B., Ku niepodległości, [w:] Kielce przez stulecia, red. nacz. J. Główka, Kielce 2014, s. 291-300.
  • Wąsowicz M., Rybarski Antoni, [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. I: 1918–1984, Warszawa–Łódź 1988, s. 190-191.