Antoni Szperlich
Antoni Szperlich (ps. „Wróblewski”, ur. 1908, zm. 1992) – polonista, dziennikarz, członek ONR, Związku Jaszczurczego i NSZ, współpracownik UB i SB.
| Data urodzenia |
1908 |
|---|---|
| Data śmierci |
1992 |
| Zawód, zajęcie |
polonista, dziennikarz |
Życiorys edytuj
Wykształcenie edytuj
Uczęszczał do Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Warszawie, gdzie uzyskał maturę w 1926. Rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie przeniósł się na Wydział Humanistyczny. Był członkiem korporacji „Aquilonia”. Wchodził w skład zarządu Związku Akademickich Kół Prawników i Ekonomistów (1928-1930). Był również prezesem Sądu Ogólnoakademickiego (1932–1934).
Działalność w ONR edytuj
W latach 1935-1936 odpowiadał w ONR za tzw. Teren/Wydział Prowincjonalny (utrzymywanie kontaktów pomiędzy kierownictwem organizacji w Warszawie i na prowincji)[1][2].
W 1938 był jednym z sygnatariuszy memoriału pod nazwą: „Likwidujemy Żydów”, który dotyczył nie eksterminacji fizycznej, a eliminacji Żydów z życia gospodarczego i wreszcie opuszczenia przez nich Polski[3].
Był redaktorem odpowiedzialnym pisma „Podbipięta”. Wspóredagował „Nowy Ład” oraz „ABC”.
Okupacja edytuj
W czasie II wojny światowej był członkiem Zakonu Narodowego[4] Organizacji Polskiej oraz należał do Związku Jaszczurczego. W OP wchodził w skład Komitetu Politycznego[5]. Współtworzył wywiad NSZ. W ramach OP stał na czele wywiadu (Referat IV C, nazywanego Żydowsko-Komunistycznym)[6], którego celem był werbunek agentów w środowiskach komunistycznych i lewicowych, aby posiadać informacje na temat czołowych działaczy komunistycznych[7][8]. Udzielał pomocy żywnościowej Zofii Krajtenkraft, która przebywała w getcie[9].
Okres powojenny edytuj
Po wojnie został aresztowany przez UB i podjął współpracę jako współpracownik o pseudonimie „Witold”. Przekazał bezpiece wszystko, co wiedział na temat struktur i obsady personalnej Organizacji Polskiej. Z więzienia został wypuszczony w latach 50. XX w. Od 1964 ponownie podjął współpracę, tym razem z SB jako TW „Antoni”. W l. 70. XX w. wyjechał do RFN[10].
Przypisy edytuj
- ↑ W.J. Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, IPN, Warszawa 2011, s. 117.
- ↑ J. Żaryn, „Taniec na linie nad przepaścią”. Organizacja Polska na wychodźstwie i jej łączność z krajem w latach 1945-1955, IPN, Warszawa 2011, s. 19.
- ↑ W.J. Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, IPN, Warszawa 2011, s. 198.
- ↑ W.J. Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, IPN, Warszawa 2011, s. 247.
- ↑ R. Sierchuła, Wizja Polski w koncepcjach ideologów Organizacji Polskiej w latach 1944-1947, [w:] Narodowcy. Myśl polityczna i społeczna obozu narodowego w Polsce w latach 1944-1947, red. L. Kulińska, Warszawa-Kraków 2001, s. 136.
- ↑ B. Szyprowski, S. Bojemski, Rola komórek likwidacyjnych i sądownictwa w zwalczaniu komunistów przez Narodowe Siły Zbrojne, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach”, seria: Administracja i Zarządzanie, 103, 2014, s. 145.
- ↑ J. Żaryn, Irena Morzycka-Iłłakowicz, [w:] Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939-1955, red. W.J. Muszyński, J. Mysiakowska-Muszyńska, t. 1, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2010, s. 222.
- ↑ K. Komorowski, Polityka i walka. Konspiracja zbrojna ruchu narodowego 1939-1945, Warszawa 2000, s. 445.
- ↑ S. Bojemski, Polscy narodowcy a Żydzi: praktyka dnia codziennego w czasie okupacji niemieckiej na przykładzie żołnierzy NSZ, [w:] Złote serca czy złote żniwa? Studia nad wojennymi losami Polaków i Żydów, red. M.J. Chodakiewicz, W.J. Muszyński, Warszawa 2011, s. 361.
- ↑ W.J. Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, IPN, Warszawa 2011, s. 165, przypis nr 298 (biogram).
Bibliografia edytuj
- W.J. Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, IPN, Warszawa 2011, s. 165, przypis nr 298 (biogram).