Antoni Winnicki herbu Sas (zm. 26 listopada 1679) – prawosławny metropolita kijowski (1663–1679) z siedzibą w Czehryniu, halicki i Wszechruski (1676–1679), egzarcha Patriarchatu Konstantynopola, prawosławny biskup sanocko-przemyski z siedzibą w Sanoku i Przemyślu[1].

Antoni
Metropolita kijowski, halicki i Wszechrusi
Herb duchownego
Kraj działania

Polska

Data śmierci

26 listopada 1679

Miejsce pochówku ?
Metropolita kijowski
Okres sprawowania

1663–1676

Metropolita kijowski, halicki i Wszechrusi
Okres sprawowania

1676–1679

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Patriarchat Konstantynopolitański

Inkardynacja

Metropolia kijowska

Nominacja biskupia

27 września 1650

Chirotonia biskupia

1650

Życiorys

edytuj

Syn Teodora, brat Stefana[2]. Popierany przez Rzeczpospolitą Obojga Narodów, z zakresem władzy – Halicz, Wołyń i Podole. Zdobył zbrojnie władzę w Przemyślu na biskupie Terleckim[3]. Nie zyskał uznania przez lewobrzeżną starszyznę kozacką. Winnickiego cechował szczególnie wrogi stosunek do unii. Występował zbrojnie przeciwko władykom unickim, zajmował dobra ziemskie, i wszystko to czynił przy poparciu rodziny, stronników i Kozaków.

Jego bogaty w wydarzenia życiorys opisał bazylianin Pimen Staromiejski, ukazując go jako „człowieka chciwego, rabującego cerkwie, fałszerza monety oraz mordercę zarówno unitów, jak i wyznawców prawosławia”[4].

Był ostatnim metropolitą, który nosił tytuł metropolity Kijowa, Galicji i Wszechrusi.

Po śmierci bp. Antoniego następcą w Przemyślu został Innocenty Winnicki (1691–1700) zmuszony przyjąć unię.

Przypisy

edytuj
  1. Na biskupstwo przemyskie 15 lipca 1650 r. Antoniego Winnickiego polecił metropolita Sylwester Kossow. Król Jan Kazimierz przyznał mu dekret nominacyjny 27 września 1650 r. [w:] M. Bendza, Prawosławna diecezja przemyska, s. 162.
  2. Kazimierz Przyboś. Reprezentacja sejmowa ziemi przemyskiej w latach 1573-1695, w: Rocznik Przemyski Tom 34 (1998), Nr 4, s. 34.
  3. „Widzimy ciągle stary obyczaj w cerkwi nieunickiej, świeccy ludzie po różnych zawodach w życiu, pospolicie żołnierki zażywszy, wstępują do stanu duchownego i od razu wyświęcają się na biskupów. ... Żeliborski siadł niżej od Chmielnickiego, wyżej od swojego współzawodnika Winnickiego, lecz obaj ciemni, jak to pospolicie z władykami bywało, w teologii i w dogmatach.” [w:] Samuel Orgelbrand, Encyklopedyja powszechna, t. 28, s. 965.
  4. T. Gromnicki, Przemyskie Biskupstwo obrządku wschodniego, [w:] Encyklopedia kościelna, t. 22, ss. 162–164.