Antonina Sokolicz
Antonina Sokolicz, właściwie Antonina Merkel (ur. 13 czerwca 1879 w Szczercowie, zm. 20 grudnia 1942 w Auschwitz-Birkenau) – pisarka, publicystka, tłumaczka[1][2][3], aktorka, działaczka kulturalna i społeczna, aktywistka ruchu socjalistycznego i komunistycznego.
 Lata 30. XX wieku | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
pisarka, aktorka, komunistka |
Życiorys edytuj
W pierwszym dziesięcioleciu XX wieku grała w prowincjonalnych kompaniach teatralnych, będąc jednocześnie aktywną działaczką najpierw PPS, potem PPS – Frakcji Rewolucyjnej. W 1908 wyemigrowała do Francji, skąd przyjechała w roku 1914 jako kurier legionowy. W czasie I wojny światowej odbyła podróż po Rosji i Syberii, gdzie odwiedziła kolonie polskie i obozy jeńców, wygłaszając odczyty patriotyczne[4].
Po zakończeniu wojny osiadła w Warszawie, gdzie oddała się pracy literackiej (m.in. napisała dramat poświęcony rewolucji październikowej zatytułowany Pięść[5] i broszurę O kulturze artystycznej proletariatu[6]) oraz kierowała zespołem Scena i Lutnia Robotnicza. Wraz z Janem Hemplem i Marią Orsetti była inicjatorką i współzałożycielką księgarni antykwarsko-wydawniczej, pod nazwą (od grudnia 1918) Stowarzyszenia Spółdzielczego „Książka”. Obok prac z zakresu spółdzielczości wydawnictwo to drukowało i kupowało nakłady literatury lewicowej, m.in. prace Marksa, Engelsa i Kropotkina. Od 1920 członkini PPS – Opozycji potem KPP. W kwietniu 1923 wyjechała z ramienia MOPR z akcją odczytową do USA odwiedzając tam ośrodki polonijne. W 1926 ponownie wyjechała do USA, aby pomóc emigrantom w redagowaniu wydawanego w Chicago przez Sekcję Polską Komunistycznej Partii USA tygodnika Trybuna Robotnicza. Po aresztowaniu Jana Hempla we wrześniu 1931 przejęła kierownictwo wydawnictwa „Tom” i sprawowała tę funkcję do czasu likwidacji wydawnictwa przez władze państwowe w lipcu 1937.
Podczas okupacji niemieckiej aresztowana, więziona na Pawiaku, zginęła w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Jej grób symboliczny znajduje się na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie (kwatera W-4-1)[7].
29 maja 1946 została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Grunwaldu III klasy[8].
Upamiętnienie edytuj
Od 24 listopada 1961 do 25 maja 1998 jedna z ulic w Warszawie na terenie dzielnicy Żoliborz nosiła nazwę ulicy Antoniny Sokolicz. Nowym patronem został ks. Teofil Bogucki[9].
Przypisy edytuj
- ↑ Upton Sinclair, Służba Państwowa (Federal Service), przekład autoryzowany Antoniny Sokolicz, Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, Warszawa 1932.
- ↑ Upton Sinclair, Boston, współczesna powieść historyczna, Nakładem Spółdzielni Księgarskiej „Książką” 1929.
- ↑ Upton Sinclair, Król Węgiel, Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, Warszawa 1931.
- ↑ Z dalekiego Wschodu, „Na posterunku”, 1918, nr 24, s. 192.
- ↑ W 1923 w Nowym Jorku ukazał się przekład tego dramatu na jidysz.
- ↑ Antonina Sokolicz, O kulturze artystycznej proletariatu [online], polona.pl [dostęp 2018-03-27].
- ↑ śp. Antonina Sokolicz
- ↑ Uchwała Prezydium Krajowej Rady Narodowej z dnia 29 maja 1946 r. o odznaczeniach za zasługi położone w walce z okupantem i udział w pracach konspiracyjnych w okresie okupacji (M.P. z 1947 r. nr 51, poz. 327).
- ↑ Uchwała nr 28 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 24 listopada 1961 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 20 grudnia 1961 r., nr 22, poz. 96, s. 1; Uchwała Nr LXX/600/98 Rady Miasta Stołecznego w Warszawy z dnia 25 maja 1998 roku w sprawie zmiany nazwy ulicy w Dzielnicy Żoliborz Gminy Warszawa-Centrum.
Linki zewnętrzne edytuj
- Publikacje Antoniny Sokolicz w bibliotece Polona