Antyfilos
Antyfilos (ur. ok. 310 p.n.e. w Naukratis w Egipcie, zm. 280 p.n.e.) – malarz grecki pracujący w Aleksandrii, prekursor gatunku karykatury o nazwie grylloi.
Antyfilos był uczniem Ktezydemosa. Działał na dworze faraona Ptolemeusza I Sotera jako malarz nadworny i portrecista władcy. Antyfilos miał być rywalem Apellesa, którego oczerniał przed faraonem. Apelles obronił się jednak przed uknutą przeciwko niemu intrygą, udowodniając przed władcą swoją niewinność. Stworzył wtedy obraz Kalumnia. Na podstawie opisu całej historii, podanego przez Lukiana, Sandro Botticelli namalował obraz Oszczerstwo według Apellesa.
Antyfilos zapoczątkował grylloi, malując żartobliwy portret niejakiego Gryllosa (imię oznaczające również wieprza) w śmiesznym stroju (stąd nazwa całego gatunku). Według opisów Antyfilos miał celować w pomysłowości, łatwości malowania i był mistrzem światłocienia. Co do tego ostatniego powoływano się na obraz przedstawiający dziecko dmuchające na ogień, w którym światło rozjaśniało piękne wnętrze oraz twarz dziecka.
Wiele dzieł Antyfilosa znalazło się w Rzymie. Wśród nich były takie obrazy, jak: Hezjone, Aleksander i Filip z Minerwą, Ojciec Liber (Dionizos), Młodociany Aleksander, Hipolit, Kadmos z Europą (ten ostatni obraz umieszczony był w Portyku Pompejusza i cieszył się taką popularnością, że Rzymianie zamiast mówić „iść do Portyku Pompejusza” mówili „iść do Europy”). Wielu badaczy sądzi, że fresk pompejański przedstawiający Peronę karmiącą ojca, wzorowany jest na obrazie Antyfilosa. Również karykatury znalezione w Pompejach (np. ucieczka Eneasza, Anchizesa i Askaniusza z Troi, w której bohaterowie przedstawieni są w postaci psów) wydają się inspirowane twórczością Antyfilosa.
Bibliografia edytuj
- Ostrowski J.A., Słownik artystów starożytności, Wydawnictwo „Książnica”, Katowice 2006, s. 26, ISBN 83-7132-931-8.
- Praca zbiorowa pod redakcją Aleksandra Krawczuka, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych, Oficyna Wydawnicza Fogra, Warszawa 2005, s. 275, ISBN 83-85719-84-9.
- Papuci – Władyka E., Sztuka starożytnej Grecji, PWN Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Kraków 2001, ISBN 83-01-13525-5.
- Encyklopedia sztuki starożytnej, praca zbiorowa, WAiF i Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 269, ISBN 83-01-12466-0 (PWN), ISBN 83-221-0684-X (WAiF)
- Guy Rachet, Słownik cywilizacji greckiej, Ewdoksia Papuci-Władyka (tłum.), Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 2006, s. 41, ISBN 83-7132-919-9, ISBN 978-83-7132-919-7, OCLC 749560502.