Antykról

Antykról – kontrkandydat do władzy wobec legalnie panującego króla.

Opis

Antykrólowie pojawiali się w dziedzicznych monarchiach europejskich zwykle w okresie kryzysów dynastycznych, gdy po wymarciu bezpotomnym jednej dynastii o schedę po niej ubiegało się kilku równorzędnych kandydatów.

W monarchiach elekcyjnych wybór antykróla związany był przede wszystkim ze wzrostem siły opozycji możnowładczej wobec panującego lub kryzysem państwowym wywołanym walkami stronnictw. Zdarzało się też, że antykróla wybierano, gdy legalny król popadał w konflikt z papieżem i był ekskomunikowany.

Antykrólowie zazwyczaj przejmowali władzę jedynie na części terytorium państwa z pomocą popierającego ich stronnictwa lub wojska.

W historii Europy największa liczba antykrólów pojawia się na elekcyjnym tronie Niemiec. W historii Polski przykładem antykróla był Stanisław Leszczyński wybrany przeciwko Augustowi III Sasowi.

Antykrólowie w państwie wschodniofrankijskim

Arnulf († 937, przeciw Henrykowi Ptasznikowi)
Henryk II Kłótnik (984–985) przeciw Ottonowi III

Wybór króla niemieckiego (Zwierciadło saskie z Heidelbergu)

Antykrólowie w Niemczech

Rudolf Szwabski (1077–1080) przeciw Henrykowi Salickiemu
Herman z Salm (1081–1088) przeciw Henrykowi Salickiemu
Konrad III (1127–1135) przeciw Lotarowi III, jedynowładca 1138–1152
Fryderyk II (1212–1215) przeciw Ottonowi IV, jedynowładca/cesarz 1215/1220–1246
Henryk Raspe (1246–1247) przeciw Fryderykowi II
Wilhelm z Holandii (1248–1254) przeciw Fryderykowi II i Konradowi IV, jedynowładca 1254–1256
Albrecht I Habsburg (1298) przeciw Adolfowi z Nassau, jedynowładca 1298–1308
Karol IV (1346) przeciw Ludwikowi IV Bawarskiemu, jedynowładca/cesarz 1346–1349 i 1349/1355–1378
Gunter ze Schwarzburga (1349 przeciw Karolowi IV Luksemburskiemu

Podwójne elekcje w Niemczech

1198 Filip (1198–1208) i Otton IV (1198–1215)
1257 Ryszard z Kornwalii (1257–1272) i Alfons X Mądry (1257–1273)
1314 Fryderyk III Piękny (1314–1330) i Ludwik_IV_Bawarski (1314–1346)
1410 Zygmunt Luksemburski (1410–1437) i Jodok z Moraw (1410–1411)

Jan Matejko, Potęga Rzeczypospolitej u zenitu. Złota wolność. Elekcja

Podwójne elekcje w Polsce

1575 Stefan Batory (1575–1586) i Maksymilian II Habsburg (1575–1576)
1586 Zygmunt III Waza (1587–1632) i Maksymilian III Habsburg (1586–1598)
1696 August II Mocny (1697–1733) i Franciszek Ludwik Burbon-Conti (1696)
1733 August III Sas (1733–1763) i Stanisław Leszczyński (1733)

Antykrólowie w Czechach

Maciej Korwin (1469–1490) przeciw Jerzemu z Podiebradów i Władysławowi II
Fryderyk V (1619–1632) przeciw Ferdynandowi II; strącony w 1620, lecz dalej nazywany "Królem Zimowym".
Karol VII (1741–1745) przeciw Marii Teresie, od 1743 bez władzy.

Korona Świętego Stefana

Antykrólowie na Węgrzech

Władysław II (1162–1163) przeciw Stefanowi III
Stefan IV (1163–1165) przeciw Stefanowi III

Herb królów Francji

Antykrólowie we Francji

Gwido ze Spoleto (888) przeciw Odonowi
Robert I (922–923) przeciw Karolowi III Prostakowi
Henryk VI (1431) przeciw Karolowi VII
Karol X (1589–1590) przeciw Henrykowi IV

W latach 1340–1801 królowie Anglii tytułowali się również "Królami Francji", choć ostatnim koronowanym był Henryk VI.

Królewski herb Anglii

Antykrólowie w Anglii

Swen Widłobrody (1013–1014) przeciw Ethelredowi II Bezradnemu
Knut Wielki (1016) przeciw Edmundowi II, jedynowładca 1016–1035
Maria I (1553) przeciw Jane Grey), jedynowładczyni 1553–1558

Antykrólowie w Szkocji

Amlaib/Olaf (971?–977) przeciw Kenethowi II
Duncan II (1094) przeciw Donaldowi III
Edward Balliol (1333–1336) przeciw Dawidowi II

Zobacz też

Bibliografia

Tadeusz Manteuffel, Historia Powszechna. Średniowiecze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
Benedykt Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2015.