Aphandra natalia

*Aphandra natalia*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	arekowce
Rodzina	arekowate
Rodzaj	Aphandra
Gatunek	Aphandra natalia
	Nazwa systematyczna
	Aphandra natalia (Balslev & A.J.Hend.) Barfod; Opera Bot. 105: 46 1991
Synonimy
	Ammandra natalia Balslev & A.J.Hend.;
	Ammandra natalia Balslev & A.J.Hend.;
	Systematyka w Wikispecies

Aphandra natalia – gatunek rośliny z rodziny arekowatych (Arecaceae). Reprezentuje monotypowy rodzaj Aphandra A.S. Barfod, Opera Bot. 105: 44. 13 Feb 1991^[4]. Występuje w Ameryce Południowej w Ekwadorze na wschodnich stokach Andów (prowincja Tungurahua) i dalej schodzi na niziny Amazonii^[5], sięgając do zachodniej Brazylii (stany Amazonas i Acre)^[6]. W naturze nie przekracza rzędnej 800 m n.p.m., ale wyżej palma ta bywa uprawiana^[7]. Dostarcza jadalnych owoców, kwiatostany są zjadane przez bydło. Sztywne włókna z nasad liści (piasawa) służą do wyrobu mioteł i szczotek^[6], z włókien tych sporządzane są także strzałki (lotki) do dmuchawek^[7]. Same liście wykorzystywane są w plecionkarstwie. Twarde bielmo z nasion służy jako zamiennik kości słoniowej^[7].

Morfologia edytuj

Pokrój: Palma o pojedynczej kłodzinie, której wysokość nie przekracza 2 m. Pędy bez kolców^[5]^[7].
Liście: Pierzasto złożone, mocno włókniste na brzegach pochew liściowych, z włóknami długimi i sztywnymi. Listki regularnie ułożone wzdłuż osi liścia^[5]^[7], lancetowate, silnie i długo zwężone u nasady, z wyraźnym grzbietem^[7].
Kwiaty: Jednopłciowe (rośliny dwupienne), zebrane w różniące się od siebie kwiatostany męskie i żeńskie^[5], w czasie kwitnienia zwisające^[7]. Pochwa u nasady kwiatostanu zwykle pokryta łuseczkami. Kwiatostany męskie z krótkimi rozgałęzieniami, tylko I rzędu^[7], na których kwiaty tworzą skupienia po 4, rzadko 5 lub 6. Dno kwiatowe jest w nich wydłużone (tworzy nibyszypułkę), pręcików jest 450–650, a okwiat zredukowany. Kwiatostany żeńskie w postaci główek składających się z 30–50 kwiatów. Mają one wydłużone i mięsiste listki okwiatu. Słupkowie powstaje z 5–10 owocolistków, zwieńczone jest długimi szyjkami^[5].
Owoce: Kuliste^[7], sześcionasienne pestkowce rozwijające się w główkach. Na powierzchni brodawkowate i zwieńczone dzióbkiem na szczycie z pozostałości szyjek słupka^[7]. Mezokarp włóknisty. Bielmo w nasionach bardzo twarde^[5].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna

Rodzaj należy do rodziny arekowatych (Arecaceae), a w niej grupowany jest z dwoma innymi (Phytelephas i Ammandra) albo w podrodzinę Phytelephantoideae Drude, 1887^[5], albo w plemię Phytelepheae w obrębie podrodziny Ceroxyloideae^[8].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-10-30] (ang.).
↑ ^a ^b Aphandra natalia (Balslev & A.J.Hend.) Barfod. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2020-10-30].
↑ Aphandra. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-10-30].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g K.Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. IV. Flowering Plants. Monocotyledons. Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin, Heidelberg: Springer, 1998, s. 387. ISBN 978-3-642-08378-5.
↑ ^a ^b M.M. Grandtner, Julien Chevrette: Dictionary of trees. Volume 2. South America. Nomenclature, Taxonomy and Ecology. Amsterdam, Boston i in.: Elsevier, 2014, s. 41. ISBN 978-0-12-396490-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Aphandra Barfod, Opera Bot. 105: 44 (1991). [w:] PalmWeb [on-line]. [dostęp 2020-10-30].
↑ Taxon: Aphandra natalia (Balslev & A. J. Hend.) Barfod. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-10-30].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-10-30] (ang.).

[tpl-3] Aphandra natalia (Balslev & A.J.Hend.) Barfod. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2020-10-30].

[ing-4] Aphandra. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-10-30].

[kubitzki-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g K.Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. IV. Flowering Plants. Monocotyledons. Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin, Heidelberg: Springer, 1998, s. 387. ISBN 978-3-642-08378-5.

[grand-6] M.M. Grandtner, Julien Chevrette: Dictionary of trees. Volume 2. South America. Nomenclature, Taxonomy and Ecology. Amsterdam, Boston i in.: Elsevier, 2014, s. 41. ISBN 978-0-12-396490-8.

[palmweb-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Aphandra Barfod, Opera Bot. 105: 44 (1991). [w:] PalmWeb [on-line]. [dostęp 2020-10-30].

[grin-8] Taxon: Aphandra natalia (Balslev & A. J. Hend.) Barfod. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-10-30].

[4]

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[8]