Aram Chaczaturian

kompozytor ormiański

Aram Chaczaturian (orm. Արամ Խաչատրյան, ur. 24 maja?/6 czerwca 1903 w Tyflisie, zm. 1 maja 1978 w Moskwie) – ormiański kompozytor muzyki poważnej, dyrygent i pedagog.

Aram Chaczaturian
Ilustracja
Chaczaturian w 1971
Data i miejsce urodzenia

6 czerwca 1903
Tyflis

Pochodzenie

Armenia

Data i miejsce śmierci

1 maja 1978
Moskwa

Instrumenty

wiolonczela

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor, dyrygent, pedagog

Odznaczenia
Nagroda Leninowska Nagroda Stalinowska Nagroda Stalinowska Nagroda Stalinowska Nagroda Stalinowska Nagroda Państwowa ZSRR Ludowy Artysta ZSRR Ludowy Artysta RFSRR Zasłużony Działacz Sztuk RFSRR
Order Lenina Order Rewolucji Październikowej Order Czerwonego Sztandaru Pracy Medal „Za obronę Moskwy” Medal „Za obronę Kaukazu” Medal „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal „W upamiętnieniu 800-lecia Moskwy” Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina” Order Cyryla i Metodego (1950-1991) Komandor Orderu Sztuki i Literatury (Francja)
podpis
Strona internetowa
Aram Chaczaturian na znaczku pocztowym Armenii

Życiorys edytuj

Urodził się w Tbilisi (ówcześnie Tyflis), stolicy Gruzji. W 1921 r. przeniósł się do Moskwy. Początkowo studiował biologię na Uniwersytecie w Moskwie, następnie rozpoczął naukę w Szkole Muzycznej im. Gniesinych w Moskwie: wiolonczelę u S.F. Byczkowa, a kompozycję u M.F. Gniesina. W 1929 wstąpił do Konserwatorium Moskiewskiego, gdzie studiował kompozycję u Nikołaja Miaskowskiego. Od 1950 był profesorem kompozycji w konserwatorium w Moskwie. Uważany za jednego z największych radzieckich kompozytorów i dyrygentów.

Po śmierci jego mózg badał Institut Mozga.

Twórczość edytuj

Stosował w swej muzyce oryginalne motywy ormiańskie; materiał folklorystyczny przenika wszystkie jej warstwy, wpływa na melodykę, harmonikę (o specyficznej, lecz zawsze tonalnej strukturze), żywą rytmikę (częstokroć motoryczną) i jaskrawą instrumentację.

Taniec z szablami z baletu Gajane oraz Adagio z baletu Spartakus należą do jego najbardziej znanych utworów. Adagio z Gajane posłużyło jako muzyka do początku trzeciej części filmu Stanleya Kubricka 2001: Odyseja kosmiczna.

Innymi bardziej znanymi utworami Chaczaturiana są: muzyka do sztuki Michaiła Lermontowa Maskarada (wykorzystana także w ekranizacji epopei Wojna i pokój), trzy symfonie i koncerty: skrzypcowy, wiolonczelowy i fortepianowy.

Ważniejsze kompozycje edytuj

  • 1932 – Toccata na fortepian
  • 1933 – Suita taneczna na orkiestrę
  • 1934, 1943, 1947 – 3 symfonie
  • 1936 – Koncert fortepianowy
  • 1938 – Kantata na chór i orkiestrę
  • 1940 – Koncert skrzypcowy
  • 1939 – balet Sczastie
  • 1942 – balet Gajane (I wersja 1942, II wersja 1952)
  • 1946 – Koncert wiolonczelowy
  • 1954 – balet Spartakus
  • 1961 – Sonata fortepianowa
  • 1961 – rapsodia na skrzypce i orkiestrę
  • 1963 – rapsodia na wiolonczelę i orkiestrę
  • 1965 – rapsodia na fortepian i orkiestrę
  • 1966 – utwór jazzowy na klarnet dla Benny Goodmana

Nagrody i odznaczenia edytuj

I inne.

Bibliografia edytuj