Archaeotherium
Archaeotherium – wymarły rodzaj ssaka z rodziny Entelodontidae, przedstawiciel megafauny, żyjący we wczesnym oligocenie.
| Archaeotherium | |||
| Leidy, 1850[1] | |||
| Okres istnienia: wczesny oligocen | |||
 Archaeotherium mortoni | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Archaeotherium | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Archaeotherium Mortoni Leidy, 1850 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Występowanie edytuj
Odnaleziony został w USA w takich stanach jak: Dakota Północna, Dakota Południowa, Wyoming, Nebraska. Był krewnym dzisiejszych pekari i innych kopytnych.
Morfologia edytuj
Przypominał prawdopodobnie wielką pekari o groźnych kłach i guzach na głowie. Rozmiary to wysokość 1,2 m w kłębie i 2m na długość[7].
Pożywienie edytuj
Największy gatunek, A. mortoni, mógł być agresywnym drapieżnikiem wielkości dzisiejszej krowy, na ostatniej pozycji w łańcuchu pokarmowym. Szczęki nosorożców i kości innych zwierząt odnajdywane były ze śladami kłów tego drapieżnika. Utrwalone ślady w Toadstool Park ukazują, jak idący naprzód nosorożec Subhyracodon zatrzymał się, prawdopodobnie ujrzawszy bestię, po czym rzucił się do ucieczki, a morderczy napastnik gonił mu po piętach.
Nowsze jednak postulują, że stworzenie to, jak współcześni krewni świni, raczej grzebało w ziemi w poszukiwaniu korzeni i bulw.
Dowody z Wyoming Dinosaur Center mówiące, że A. posiadał schowki, w którym magazynował swą zdobycz na cięższe dni, nie uzyskały powszechnej aprobaty. Kości były znajdowane obok wielbłąda Poebrotherium.
Systematyka edytuj
Etymologia edytuj
- Archaeotherium: gr. αρχαιος arkhaios „prymitywny, antyczny”; θηριον thērion „dzike zwierzę”, od θηρ thēr, θηρος thēros „zwierzę”[8].
- Arctodon: gr. αρκτος arktos „niedźwiedź”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”[9]. Gatunek typowy: gatunek nienazwany.
- Pelonax: gr. πηλος pēlos „błoto”; ονυξ onux, ονυχος onukhos „pazur, paznokieć”[10]. Gatunek typowy: Elotherium ramosum Cope, 1874.
- Megachoerus: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”[11]; χοιρος khoiros „świnia”[12]. Gatunek typowy: Megachoerus zygomaticus Troxell, 1920.
- Choerodon: gr. χοιρος khoiros „świnia”[12]; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”[13]. Gatunek typowy: Choerodon caninus Troxell, 1920.
- Scaptohyus: gr. σκαπτω skaptō „kopać”[14]; ὑς hus, ὑος huos „świnia, wieprz”[15]. Gatunek typowy: Scaptohyus altidens Sinclair, 1921.
Podział systematyczny edytuj
Do rodzaju należały następujące gatunki[16]:
- Archaeotherium altidens (Sinclair, 1921)[6]
- Archaeotherium caninum (Troxell, 1920)[5]
- Archaeotherium coarctatum (Cope, 1889)[17]
- Archaeotherium crassum (Marsch, 1873)[18]
- Archaeotherium ingens (Leidy, 1856)[19]
- Archaeotherium latidens (Troxell, 1920)[20]
- Archaeotherium lemleyi Macdonald, 1956[21]
- Archaeotherium marshi Troxell, 1920[22]
- Archaeotherium minimum (Schlaikjer, 1935)[23]
- Archaeotherium mortoni Leidy, 1850[1]
- Archaeotherium palustre Schlaikjer, 1935[24]
- Archaeotherium potens (Marsh, 1893)[25]
- Archaeotherium praecursor (Scott, 1940)[26]
- Archaeotherium ramosum (Cope, 1874)[27]
- Archaeotherium scotti Sinclair, 1921[28]
- Archaeotherium superbus (Leidy, 1868)[29]
- Archaeotherium trippense M.F. Skinner, S.M. Skinner & Gooris, 1968[30]
- Archaeotherium wanlessi Sinclair, 1921[31]
- Archaeotherium zygomaticum (Troxell, 1920)[20]
Przypisy edytuj
- ↑ a b J.M. Leidy. [Bez tytułu]. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 5, s. 90, 1852. (ang.).
- ↑ J.M. Leidy. [Bez tytułu]. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 5, s. 278, 1852. (ang.).
- ↑ E.D. Cope: Report ou the vertebrate paleontology of Colorado. Chapter IV. The Miocene period. W: F.V. Hayden: Annual report of United States Geological and Geographical Survey of the Territories, embracing Colorado, being a report of progress of the exploration for the year 1873. Cz. 7. Washington: Government printing office, 1874, s. 504. (ang.).
- ↑ Troxell 1920 ↓, s. 433.
- ↑ a b Troxell 1920 ↓, s. 442.
- ↑ a b Sinclair 1921 ↓, s. 480.
- ↑ Archaeotherium. Prehistorc wildlife. [dostęp 2012-11-21]. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 115.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 118.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 520.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 133.
- ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 49.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 151.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 204.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 106.
- ↑ J.S. Zijlstra: Archaeotherium. Hesperomys project. [dostęp 2022-07-28]. (ang.).
- ↑ E.D. Cope. Vertebrata of the Swift Current River.—No. III. „The American naturalist”. 23 (271), s. 629, 1889. (ang.).
- ↑ O.Ch. Marsh. Notice of new Tertiary mammals. „The American journal of science and arts”. Third series. 5 (30), s. 487, 1873. (ang.).
- ↑ J.M. Leidy. Notice of some remains of extinct Vertebrated Animals. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 8, s. 164, 1857. (ang.).
- ↑ a b Troxell 1920 ↓, s. 433.
- ↑ J.R. Macdonald. Additions to the Whitneyan fauna of South Dakota. „Journal of Paleontology”. 25 (3), s. 260, 1951. DOI: 10.2307/1299921. (ang.).
- ↑ Troxell 1920 ↓, s. 379.
- ↑ Schlaikjer 1935 ↓, s. 157.
- ↑ Schlaikjer 1935 ↓, s. 155.
- ↑ O.Ch. Marsh. Description of Miocene Mammalia. „The American journal of science”. Third series. 46 (275), s. 410, 1893. (ang.).
- ↑ W.B. Scott. The mammalian fauna of the White River Oligocene: Part IV. Artiodactyla. „Transactions of the American Philosophical Society”. New series. 28 (4), s. 435, 1940. DOI: 10.2307/1005504. (ang.).
- ↑ E.D. Cope. Supplementary additions to the "Synopsis of new vertebrata, from the territory of Colorado, 1873". „Bulletin of the United States Geological and Geographical Survey of the Territories”. 1, s. 27, 1874. (ang.).
- ↑ Sinclair 1921 ↓, s. 468.
- ↑ J.M. Leidy. Indication of an Elotherium in California. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 20, s. 177, 1868. (ang.).
- ↑ M.F. Skinner, S.M. Skinner & R.J. Gooris. Cenozoic rocks and faunas of Turtle Butte, south-central South Dakota. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 138 (7), s. 419, 1968. (ang.).
- ↑ Sinclair 1921 ↓, s. 472.
Bibliografia edytuj
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- E.L. Troxell. Entelodonts in the Marsh Collection. „The American journal of science”. Fourth series. 50 (300), s. 243–255, 361–386, 431–445, 1920. (ang.).
- W.J. Sinclair. Entelodonts from the Big Badlands of South Dakota in the Geological Museum of Princeton University. „Proceedings of the American Philosophical Society”. 60 (4), s. 467–495, 1921. (ang.).
- E.M. Schlaikjer. Contributions to the stratigraphy and palaeontology of the Goshen Hole area, Wyoming. IV. New vertebrates and the stratigraphy of the Oligocene and Early Miocene. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 76 (4), s. 95–189, 1935. (ang.).
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).