Archidiecezja zadarska

Archidiecezja zadarska (łac. Archidioecesis Iadrensis, chorw. Zadarska nadbiskupija) – rzymskokatolicka archidiecezja ze stolicą w Zadarze, w Chorwacji.

Archidiecezja zadarska

Katedra św. Anastazji w Zadarze
Państwo	Chorwacja
Siedziba	Zadar
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Metropolia	podlega bezpośrednio Stolicy Apostolskiej
Katedra diecezjalna	Katedra św. Anastazji w Zadarze
Biskup diecezjalny	abp Milan Zgrablić
Biskup senior	abp Želimir Puljić
Dane statystyczne
Liczba wiernych • odsetek wiernych	158 344 96,5%
Liczba kapłanów • w tym diecezjalnych • w tym zakonnych	103 76 27
Liczba dekanatów	34
Liczba parafii	117
Powierzchnia	3 009 km²
Położenie na mapie Chorwacji Katedra św. Anastazji w Zadarze
44°06′57,3″N 15°13′28,2″E
Strona internetowa

Mapa archidiecezji

Arcybiskup Zadaru nie jest metropolitą, ani archidiecezja nie wchodzi w skład żadnej metropolii. Podlega ona bezpośrednio Stolicy Apostolskiej.

Obecnie arcybiskupem Zadaru jest mianowany 15 marca 2010 Želimir Puljić. Archidiecezja nie ma biskupów pomocniczych.

Historia

Pierwsza wzmianka o biskupie Zadaru pochodzi z 381. Biskupstwo mogło istnieć dużo wcześniej, ponieważ Zadar był stolicą rzymskiej prowincji – Dalmacji. Zazwyczaj w miastach tej rangi na czele wspólnoty chrześcijańskiej stał biskup. Pierwszy znany biskup – Felix wziął udział w soborach w Akwilei w 381 i w Mediolanie. Około przełomu VI i VII w. na terenie diecezji urodził się przyszły papież Jan IV.

Bullą "Licet Universalis Ecclesiae Pastor" z 17 października 1154 papież Anastazy IV podniósł diecezje do godności archdiecezji i stolicy metropolii.

W latach 1922–1933 arcybiskupstwem zarządzał biskup Šibenika jako administrator apostolski. Bullą Pastorale munus z dnia 22 lipca 1932 Zadar stracił z dniem 1 sierpnia 1932 status metropolii. Spowodowane to było podziałem archidiecezji granicą państwową (Zadar znalazł się we Włoszech, podczas gdy większość archidiecezji w Królestwie Jugosławii).

Po wojnie i przyłączeniu Zadaru do Jugosławii powstała Administratura Apostolska Zadaru, która w 1948 powróciła do godności archidiecezji i swoich granic sprzed roku 1932.

Biskupi i arcybiskupi Zadaru

Większość arcybiskupów Zadaru było Włochami. Pierwszy arcybiskup innego pochodzenia – Chorwat Vicko Zmajević został mianowany 27 marca 1713. Kolejnym arcybiskupem nie-Włochem był Czech Josip Franjo di Paola Novak (1822–1843). Od 1891 arcybiskupami Zadaru są Chorwaci (wyjątkiem był Włoch Pietro Doimo Munzani rządzący w latach 1933–1948)

Biskupi Zadaru

• św. Feliks (od 381)
• Andreas (530–533)
• Sabinianus (VI wiek – VII wiek)
• św. Donat – (IX wiek)
• Firmin (925–928)

Arcybiskupi Zadaru

• Lampredius (1141/1154–1178)
• Teobaldo Balbi (1178–1181)
• Damjan (1183 – ok. 1186/1187)
• Petar (1187–1197)
• Nikola Manzavin (1198–1202)
• Leonard (1208–1218)
• Giovanni Venier (1218–1238)
• Toma (1238)
• Dominik Franko (1239–1245)
• Lovro Periandar (Perijander) (1245–1287)
• Andrea Gussoni (1287–1290)
• Giovanni da Anagni OFM (1291–1297)
• Enrico da Todi OFM (1297–1299)
• Jacopo da Foligno OFM (1299–1312)
• Alessandro OP (1312–1314)
• Niccolò da Sezze OP (1314–1322)
• Ivan Butovan (1322–1333)
• Nikola Matafari (1333–1367)
• Dominik (1368–1376)
• Petar Matafari (1376–1400)
• Luca Vagnozzi OSA (1400–1420)
• Biagio Molino (1420–1427)
• Lorenzo Venier (1428–1449)
• Polidoro Foscari (1449–1450)
• Maffeo Valaresso (1450–1494)
• Giovanni Robobella (1494–1503)
• Aleksandar (1503–1504)
• Ivan Cippicus (1504–1505)
• Francesco Pesaro (1505–1530)
• Egidio Canisio OSA (19 grudnia 1530 – 19 listopada 1532) (administrator apostolski)
• Cornelio Pesaro (1533–1554)
• Alvise Cornaro (25 czerwca 1554 – 17 lipca 1555)
• Muzio Callini (17 lipca 1555–1566)
• Alvise Cornaro (1566–1567) (po raz drugi)
• Andrea Minucci (1567–1572)
• Marco Loredan (1573–1577) (administrator apostolski)
• Natale Venier (1577–1588)
• Marcantonio Venier (1589–1592)
• Alvise Baroccia (1592)
• Alvise Molina (1592–1595)
• Minuccio Minucci (1596–1604)
• Vittorio Ragazzoni (1604–1615)
• Luca Stella (1615–1624)
• Ottaviano Garzadori (1624–1639)
• Benedetto Cappello (1639–1641)
• Bernardo Florio (1642–1656)
• Teodoro Balbo (1656–1669)
• Giovanni Evangelista Parzaghi (1669–1688)
• Vittorio Priuli (1688–1712)
• Vicko Zmajević (27 marca 1713–1745)
• Mate Karaman (22 listopada 1745–1771)
• Michele Triali (23 września 1771–1774)
• Giovanni Carsana (6 czerwca 1774–1801)
• Giuseppe Gregorio Scotti (1807–1817)
• Josip Franjo di Paola Novak (27 września 1822 – 1843)
• Giuseppe Godeassi (22 czerwca 1843 – 1861)
• Pietro Alessandro Doimo Maupas (21 maja 1862 – 1891)
• Georg Rajčević (1891–1899)
• Mate Dujam Dvornik (1901–1910)
• Vinko Pulišić (16 czerwca 1910 – 2 kwietnia 1922)
• Pietro Doimo Munzani (16 marca 1933 – 11 grudnia 1948)
• Mate Garković (24 grudnia 1960 – 26 maja 1968)
• Marijan Oblak (20 sierpnia 1969 – 2 lutego 1996)
• Ivan Prendja (2 lutego 1996 – 25 stycznia 2010)
• Želimir Puljić (15 marca 2010 – 14 stycznia 2023)
• Milan Zgrablić (od 14 stycznia 2023)

Bibliografia

• Annuario Pontificio 2005 opracowane na stronie www.catholic-hierarchy.org [1]
• Oficjalna strona archidiecezji. zadar.hbk.hr. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-13)].