Archidiecezja szczecińsko-kamieńska
Archidiecezja szczecińsko-kamieńska (łac. Archidioecesis Sedinensis-Caminensis) – jedna z czternastu archidiecezji Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce, utworzona 28 czerwca 1972 r, a podniesiona do godności archidiecezji przez Jana Pawła II 25 marca 1992 r. bullą Totus Tuus Poloniae populus.
 Archikatedra św. Jakuba w Szczecinie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Metropolia | |
| Katedra diecezjalna | |
| Biskup diecezjalny |
Andrzej Dzięga |
| Biskup pomocniczy | |
| Biskup senior | |
| Dane statystyczne (2017[1]) | |
| Liczba wiernych |
1 mln |
| Liczba kapłanów • w tym diecezjalnych • w tym zakonnych |
698 |
| Liczba osób zakonnych |
168 |
| Liczba dekanatów |
36 |
| Liczba parafii |
273 |
| Powierzchnia |
12.754 km² |
| |
| 53°25′28,8″N 14°33′21,3″E/53,424667 14,555917 | |
| Strona internetowa | |
| |
| Typ herbu |
diecezjalny |
|---|---|
Archidiecezja szczecińsko-kamieńska nawiązuje tradycją do istniejącej w latach 1140–1535 rzymskokatolickiej diecezji pomorskiej z siedzibą biskupią w Wolinie (do 1175[2] r.) i Kamieniu Pomorskim (do 1535 r.)
HistoriaEdytuj
Biskupstwo pomorskie (1140-1175)Edytuj
Biskupstwo pomorskie z siedzibą w Wolinie zostało potwierdzone przez papieża Innocentego II 14 października 1140. Obejmowało ówcześnie obszar do rzeki Łeby, gdzie graniczyło z diecezją włocławską.
Biskupstwo kamieńskie (1175-1534)Edytuj
W 1175 siedzibą biskupstwa została przeniesiona do Kamienia Pomorskiego[3]. Diecezja, zwana odtąd kamieńską, od początku swego istnienia miała przywilej wolności, co oznaczało, że biskupstwo to na zawsze (łac. perpetuis temporibus) podlegało bezpośrednio Stolicy Apostolskiej[4].
Biskupstwo kamieńskie sąsiadowało:
- od zachodu z diecezją w Schwerinie (granica prowadziła wzdłuż rzeki Ryck oraz przez miejscowości Widz, Wotenick i Nebel),
- od południowego zachodu z biskupstwami w Havelbergu (granica biegła na linii Landgraben–Tollense–Piana) i Brandenburgu (odddzielone pograniczem brandenbursko-rańskim),
- od południa z diecezją lubuską (diecezje rozgraniczała linia Warty; ziemia tuczeńska należała do biskupstwa kamieńskiego, a ziemia kostrzyńska – lubuskiego) i także z biskupstwem poznańskim (granica biegła Wartą, Notecią i Drawą),
- od południowego wschodu z arcybiskupstwem gnieźnieńskim (archidiakonat w Słupsku przynależny był biskupstwu kamieńskiemu)
- od wschodu z diecezją włocławską (granicę stanowiła rzeka Łeba; ziemia bytowska w diecezji kamieńskiej)[5]
Biskupi kamieńscy rezydowali na zamku w Golczewie (1304) a od 1370 na zamku w Karlinie.
Na sejmie trzebiatowskim (1534) zgromadzonym pod przewodnictwem Barnima IX, Filipa I i w obecności biskupa kamieńskiego Erazma Manteuffela książęta pomorscy podjęli decyzję o konwersji na protestantyzm i przyjęciu luteranizmu jako religii państwowej na Pomorzu. Przyjęto napisaną przez Jana Bugenhagena Ordynację Kościelną księstwa. Stworzono państwowy Pomorski Kościół Ewangelicki (niem. Pommersche Evangelische Kirche). Wprowadzono liturgię protestancką, utworzono konsystorz i urząd superintendenta oraz przeprowadzono sekularyzację dóbr kościelnych. W 1545 roku świeżo powołany biskup kamieński Bartłomiej Swawe opierając się na wytycznych Ordynacji Kościelnej zrzekł się praw do dominium i przekazał zwierzchnictwo nad diecezją książętom pomorskim, co było jednoznaczne z zerwaniem związków biskupstwa ze Stolicą Apostolską. Ta formalna schizma i przekazanie Gryfitom majątku diecezjalnego spotkały się z kontrreformacyjnym sprzeciwem będącego suwerenem Pomorza gorliwego katolika cesarza Karola V. W 1549 roku Swawe został zmuszony do rezygnacji a protestancka kamieńska kapituła katedralna działając pod presją cesarza wybrała na jego miejsce luteranina Marcina Wejhera, który – pomimo swego wyznania – otrzymał w 1551 roku bullę prekonizacyjną od papieża Juliusza III. Wobec postanowień kończącego drugą wojnę szmalkaldzką augsburskiego pokoju religijnego (1555) wprowadzającego w księstwach Rzeszy zasadę cuius regio, eius religio, po śmierci Wejhera (zm. 1556) urząd biskupa kamieńskiego stał się tytułem książąt pomorskich.
Po 1945Edytuj
Powstanie obecnej archidiecezji związane było z wydarzeniami po II wojnie światowej i organizacją życia Kościoła katolickiego w Polsce Ludowej. Z uwagi na sytuację polityczną tereny Pomorza Zachodniego wchodziły w skład administratury apostolskiej z siedzibą w Gorzowie Wielkopolskim.
Po nawiązaniu stosunków dyplomatycznych między Republiką Federalną Niemiec a Polską Rzecząpospolitą Ludową 28 czerwca 1972 r. Paweł VI bullą (łac.) Episcoporum Poloniae coetus na terenach administracji gorzowskiej utworzył trzy pełnoprawne diecezje, w tym diecezję szczecińsko-kamieńską z siedzibą biskupią w Szczecinie. Powołana w ten sposób jednostka kościelna była sufraganią metropolii gnieźnieńskiej. 25 marca 1992 r., w wyniku reformy administracyjnej Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej Szczecin stał się na mocy papieskiej bulli Totus Tuus Poloniae populus siedzibą metropolii szczecińsko-kamieńskiej (w skład której jako sufraganie wchodzą także diecezje: koszalińsko-kołobrzeska oraz zielonogórsko-gorzowska).
BiskupiEdytuj
- Biskup diecezjalny: abp Andrzej Dzięga, metropolita szczecińsko-kamieński (od 2009)
- Biskup pomocniczy: Henryk Wejman (od 2014)
- Biskup senior: Marian Błażej Kruszyłowicz OFMConv. (senior od 2013)
InstytucjeEdytuj
- Kuria Metropolitalna Szczecińsko-Kamieńska (ul. Papieża Pawła VI nr 4)[6]
- Trybunał Metropolitalny
- Arcybiskupie Wyższe Seminarium Duchowne w Szczecinie
- Caritas Archidiecezjalne
- Muzeum Archidiecezjalne
- Archiwum
- Radio Plus (Szczecin, Lipiany, Gryfice)
Główne świątynieEdytuj
Katedry:
- Bazylika archikatedralna św. Jakuba w Szczecinie,
- Konkatedra św. Jana Chrzciciela w Kamieniu Pomorskim.
Kolegiaty:
- Kolegiata św. Jana Chrzciciela w Myśliborzu,
- Kolegiata Najświętszej Marii Panny Królowej Świata w Stargardzie,
- Kolegiata św. Mikołaja w Wolinie.
Sanktuaria:
- Sanktuarium Matki Bożej Brzeskiej,
- Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Choszcznie,
- Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Myśliborzu,
- Sanktuarium Matki Bożej Niepokalanej w Resku,
- Sanktuarium Nadodrzańskiej Królowej Pokoju w Siekierkach,
- Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej w Szczecinie,
- Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Szczecinie,
- Sanktuarium Najświętszego Serca Pana Jezusa w Szczecinie,
- Sanktuarium Macierzyństwa Najświętszej Maryi Panny w Trzebiatowie,
- Sanktuarium św. Andrzeja Boboli w Szczecinie.
Miasta diecezjiEdytuj
_COA.svg){kind=small}
KapitułyEdytuj
- Kapituła szczecińska powołana 15 maja 1978 r.[7],
- Kapituła kamieńska powołana 8 września 1979 r.[7],
- Kapituła myśliborska powołana 1 listopada 1992 r.[7],
- Kapituła stargardzka powołana 15 sierpnia 1995 r.[7],
- Kapituła wolińska powołana 14 września 2008 r.[8]
ZakonyEdytuj
Zakony męskie:
|
|
Zakony żeńskie:
|
|
Świeckie Instytuty Życia Konsekrowanego:
|
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Konferencja Episkopatu Polski, Informator 2017, Biblos 2017, ISBN 978-83-7793-478-4
- ↑ dr Michał Bogacki: Historia Wolina. Wrota Wolina.
- ↑ R. Schmidt: Die Lande Lauenburg und Bütow in ihrer wechselnden Zugehörigheit zum Deutschen Orden, zu Pommern und Polen und zu Brandenburg-Preußen. W: Reiche und Territorien in Ostmitteleuropa. München: Oldenbourg, 2006, s. 94. ISBN 3-486-57-839-1.
- ↑ Klemens III, bulla Ex iniuncta nobis a Deo, 25 lutego 1188 roku
- ↑ Wiejak, Grzegorz Biskupi kamieńscy w Golczewie
- ↑ Kuria Metropolitalna Szczecińsko-Kamieńska. [w:] Strona internetowa Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej > Instytucje [on-line]. diecezja.szczecin.pl. [dostęp 2017-03-31].
- ↑ a b c d R. Kostynowicz: Od Administracji Apostolskiej Kamieńskiej, Lubuskiej i Prałatury Pilskiej do Metropolii Szczecińsko-Kamieńskiej (1945–1995). szczecin.kuria.pl, 2006-12-19. [dostęp 2021-04-13]. (pol.).
- ↑ D. Cywiński: Wolińska Kapituła Kolegiacka. niedziela.pl. [dostęp 2010-11-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-07)]. (pol.).
BibliografiaEdytuj
- Ks. Witold Zdaniewicz, ks. Sławomir H. Zaręba, Robert Stępisiewicz Wykaz parafii w Polsce 2006 (s. 623–642) Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC. Warszawa 2006 ISBN 83-85945-17-2