Architektura romańska w Europie Środkowo-Wschodniej

Europa Środkowo-Wschodnia to obszar, na który chrześcijaństwo docierało z dwóch kierunków. Wraz z misjonarzami z Bizancjum docierały wpływy architektury bizantyjskiej. Cyryl i Metody przybyli na Morawy w 864 r., ich uczniowie powędrowali w kierunku Chorwacji i Węgier. W 973 r. książę Gejza sprowadził na swoje ziemie duchowieństwo z Włoch i Niemiec. Wraz z ich przybyciem gruntują się wpływy architektury romańskiej. Po koronacji Stefana I na terenie państwa węgierskiego utrwaliły się wpływy kościoła rzymskiego i umocniła się pozycja sztuki romańskiej.

Zsámbék
Katedra w Pécs
Mánfa
Ócsa
Lebeny
Rotunda św. Marcina – Wyszehrad
Sivetice

Wśród najstarszych zabytków chrześcijańskich na terenie Europy Środkowo-Wschodniej dominują kościoły budowane na planie koła. Rotundy, jako typ świątyni budowanej na terenie grodu, budowano do końca XII wieku. Większość z nich ma dobudowaną niewielką, półokrągłą absydę, w której umieszczano ołtarz. Późniejsze budowle posiadają także wysoką, zazwyczaj kwadratową wieżę od zachodu. Po przybyciu duchownych ze świata łacińskiego pojawiają się trójnawowe bazyliki z trzema absydami na zakończeniu naw. Wpływy niemieckie owocują budowlami flankowanymi dwiema wieżami od strony wejścia.

Przykłady zabytków:

Przypisy

edytuj
  1. Teresa Rodzińska-Chorąży, Tetrakonchos w Zawichoście (pod wezwaniem św. Maurycego?): analiza reliktów, problem rekonstrukcji i genezy formy (The Tetraconch in Zawichost (St. Maurice?): analysis of the relics, the problem of the reconstruction, and the origins of the form), „Zawichost we wczesnym średniowieczu” [dostęp 2019-02-25] (ang.).
  2. Joannissjan Oleg, Hramy-rotondy w drevnej Rusi, [w:] W. Batalov, "Jerusalim w russkoj kulture", Moskva, 1994, s.100-147

Bibliografia

edytuj