Wikipedia

Armia „Modlin”

(Przekierowano z Armia Modlin)

Armia „Modlin” – związek operacyjny Wojska Polskiego w kampanii wrześniowej 1939 roku[1].

Armia „Modlin”
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

23 marca 1939

Rozformowanie

27 września 1939

Nazwa wyróżniająca

Modlin

Tradycje
Kontynuacja

Armia gen. Przedrzymirskiego

Dowódcy
Pierwszy

gen. bryg. Emil Krukowicz-Przedrzymirski

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
bitwa pod Mławą
Organizacja
Dyslokacja

Warszawa
Jabłonna
Rembertów
Jeruzal

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Podległość

Naczelne Dowództwo

W czasie kampanii wrześniowej armia dowodzona przez gen. bryg. Emila Przedrzymirskiego walczyła w składzie dwóch dywizji (8. i 20.), Nowogrodzkiej i Mazowieckiej Brygady kawalerii oraz Warszawskiej Brygady ON. Broniła pozycji mławskiej w kierunku na Warszawę. W toku działań została zasilona oddziałami Grupy Operacyjnej „Wyszków” i 33 Dywizji Piechoty. Po walkach nad granicą i na Bugo-Narwi jej dwie dywizje pozostały w obronie Modlina i Warszawy, a pozostałe siły wycofały się na południe i weszły w skład armii gen. Przedrzymirskiego. W jej składzie walczyły w II bitwie tomaszowskiej. GO Kawalerii gen. Andersa stanowiła odwód Naczelnego Dowództwa[2].

Geneza i zadania edytuj

Armia została utworzona 23 marca 1939[3].

Pas działania Armii: granica wschodnia – jak zachodnia SGO „Narew“, granica zachodnia: Lidzbark – Sierpc – Dobrzyń nad Wisłą. Zadaniem armii było osłonić kierunki na Warszawę i Płock, w ostateczności bronić linii rzek Narew – Bug – Wisła. Winna utrzymać przedmościa w Modlinie i Pułtusku, a gros sił użyć do osłony kierunku na Warszawę[4][5].

Wskazówki wykonawcze określały, że głównym zadaniem Armii miała być osłona kierunku na Warszawę. Tam też powinny były znaleźć się obydwie dywizje piechoty i jedna brygada kawalerii;. Na kierunku płockim jedna brygada kawalerii. Armia miała wysunąć się jak najdalej do przodu, trzymając dywizje piechoty razem, by nie zostały pobite oddzielnie. Wytyczne informowały też, że Odwód „Wyszków” w sile dwóch dywizji piechoty, jest przewidziany do użycia na obszarze odpowiedzialności Armii. Pas działania Armii miał w pobliżu granicy szerokość 90 km, na pozycji zasadniczej 170 km. Głębokość pasa działania do Wisły wynosiła 90 km[6]. Początkowo dowódcy Armii podlegało bezpośrednio dziewięć jednostek bądź zgrupowań. Były to przedmościa: „Różan”, „Pułtusk”, „Zegrze”, „Modlin” i „Płock”, Mazowiecka Brygada Kawalerii, 20 Dywizja Piechoty, Nowogródzka Brygada Kawalerii i 8 Dywizja Piechoty. Dwa pierwsze przedmościa przeszły faktycznie pod rozkazy dowódcy Odwodu „Wyszków”[7].

Zamiar dowódcy armii

Celem zyskania przestrzeni, dowódca armii zdecydował się wysunąć obronę jak najdalej na północ i przyjąć rozstrzygającą bitwę nie na linii Narwi, Bugu i Wisły, lecz tuż przy granicy z Prusami Wschodnimi na linii Lidzbark – Mława – Krzynowłogi. Trzon obrony stanowiła 20 Dywizja Piechoty rozmieszczona na zawczasu przygotowanych i silnie umocnionych stanowiskach w rejonie Mławy. Lewe skrzydło dywizji osłaniać miała Nowogrodzka Brygada Kawalerii. Winna też dozorować kierunek Lidzbark – Sierpc – Płock. Mazowiecka Brygada Kawalerii osłaniała prawe skrzydło i dozorowała kierunki z Janowa i Chorzel na Krzynowłogi – Przasnysz i Krzynowłogi – Grodzisk – Ciechanów. Odwodowa 8 Dywizja Piechoty miała być rozmieszczona w rejonie Ciechanowa i być w gotowości do działań pod Mławą[4]. W razie konieczności odejścia z pozycji mławskiej gen. Przedrzymirski zamierzał stawić przejściowy opór na dwu kolejnych liniach po Ciechanów, a następnie odskoczyć na linię Wisły[6]. W przypadku wyraźnego głównego uderzenia na kierunku Modlina dowódca armii spodziewał się, że Odwód „Wyszków” będzie uderzał z przedmości na Narwi, a w przypadku zaś zwrotu głównego uderzenia na Narew, Odwód „Wyszków” przejdzie do obrony na Narwi, Armia „Modlin” zaś wykona przeciwnatarcie wychodząc z Zegrza, Modlina i Wyszogrodu[7].

Działania edytuj

W oparciu o pozycję mławską Armia miała bronić północnego podejścia do Warszawy od strony Prus Wschodnich. Linię fortyfikacji mławsko-rzęgnowskich obsadziła 20 DP. Pozycji „mławskiej” broniły 78 pp i 80 pp. Szerokość bronionego odcinka przez te pułki wynosiła około 15 km, zaś 79 pp zajmował 10. km odcinek pozycji „rzęgnowskiej”. Między tymi pozycjami był odcinek „martwy” o szerokości około 6 km. W Działdowie rozlokowany był batalion strzelców (III/32 pp) Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. Większość sił brygady zajmowała pozycje w rejonie Lidzbarka, gdzie były pobudowane stałe fortyfikacje. Między brygadą a 20 DP była luka o szerokości około 12 – 15 km. Wschodnią „granicę” obrony armii, o szerokości około 22 km, obsadzała Mazowiecka Brygada Kawalerii rozlokowana pomiędzy miejscowościami Krzynowłogą Małą i Ulatowo, praktycznie do rzeki Orzyc. Odwód armii stanowiła 8 DP skoncentrowana w okolicach Ościsłowa, pomiędzy Ciechanowem a Glinojeckiem. Przedmościa w Pułtusku, Zegrzu i Płocku obsadzały bataliony ON.

Bitwa graniczna
1 września

Nieprzyjaciel w sile około czterech wielkich jednostek uderzył z Prus Wschodnich w rejonie Mławy na odcinek 20 Dywizji Piechoty, a w rejonie Krzynowłogi Małej na Mazowiecką Brygadę Kawalerii[8]. W ciężkich walkach 20 DP odparła natarcie, ale Mazowiecka Brygada Kawalerii zmuszona została do opuszczenia Krzynowłogów i cofała się na Przasnysz. W związku z tym dowódca Armii „Modlin” przesunął odwodową 8 Dywizje Piechoty w lukę pomiędzy 20 DP, a Maz. BK[9]. W związku z niemieckim natarciem na prawe skrzydło Armii „Modlin” i jego postępami w rejonie Krzynowłogi w kierunku na Przasnysz, odwód SGO „Narew” przesunięty został za jej lewe skrzydło[9].

Obsada personalna Kwatery Głównej Armii „Modlin” edytuj

Obsada personalna Kwatery Głównej Armii „Modlin”[10]

Dowództwo

Adiutantura

  • oficer do zleceń – mjr dypl. Jerzy Zaleski
  • oficer ordynansowy dowódcy – kpt. Antoni Krzysztoporski

Samodzielny Referat Personalny

  • kierownik referatu – mjr piech. rez. Tadeusz II Mierzejewski
  • referent – kpt. Władysław Karbowski
  • referent – kpt. Franciszek Kurbiel
  • referent – por. Jan Leszczyński

Dowódcy broni, etapów i służb podlegli bezpośrednio dowódcy armii edytuj

Dowództwo Artylerii

  • dowódca artylerii – płk Michał Gałązka
  • oficer sztabu – mjr Stanisław Bojanowski
  • oficer sztabu – mjr Konrad Rowiński
  • oficer sztabu – kpt. Eustachy Misiewicz

Dowództwo Broni Pancernych

  • dowódca broni pancernych – ppłk br. panc. Michał Piwoszczuk
  • oficer sztabu – mjr br. panc. inż. Romuald Prewysz-Kwinto
  • oficer sztabu – mjr Jan Marian Peters
  • oficer sztabu – kpt. Henryk Drabikowski
Dowództwo Lotnictwa i Obrony Przeciwlotniczej
  • dowódca lotnictwa i OPL armii – płk pil. Tadeusz Prauss
  • szef sztabu – ppłk pil. Bernard Adamecki
  • referent operacyjny – mjr dypl. pil. Bohdan Kleczyński
  • referent wywiadowczy – kpt. dypl. pil. Władysław Polesiński
  • referent łączności obwodowej – por. łącz. Adam Julian Zawiliński
  • referent służby dozorowania – kpt. łącz. rez. Jan Kralik
  • referent techniczny i zaopatrzenia – mjr pil. Kazimierz Benz
  • referent techniczny – ppor. lot. Jan Aleksander Domański
  • referent zaopatrzenia – por. lotn. Mieczysław Galicki
  • referent OPL czynnej – mjr art. Witold Kitkiewicz
  • referent – kpt. art. Feliks Bohdanowicz

Dowództwo Saperów

  • dowódca saperów – ppłk sap. inż. Leon Schmidt-Borudzki
  • oficer sztabu – kpt. Władysław Horoszkiewicz
  • oficer sztabu – kpt. Wiktor Kątkowski
  • oficer sztabu – kpt. Roman Rolnik

Dowództwo Etapów

  • dowódca etapów armii – płk dypl. Henryk Pomazański
  • oficer sztabu – mjr dypl. Witold Grzembo
  • oficer sztabu – kpt. Marek Winter

Szefostwo Służby Sprawiedliwości

Sztab edytuj

Oddział I Organizacyjno-Mobilizacyjny

Oddział II Wywiadu

  • szef Oddziału II – ppłk dypl. Włodzimierz Bronisław Peucker
  • oficer sztabu – mjr dypl. Władysław Harland
  • oficer sztabu – mjr dypl. Władysław Mierzyński
  • oficer sztabu – mjr Mieczysław Niemiec
  • oficer sztabu – mjr Kazimierz Tomasik
  • oficer sztabu – kpt. Jan Ludwig
  • oficer sztabu – kpt. Edward Hermann

Oddział III Operacyjny

  • szef Oddziału III – ppłk dypl. Ignacy Wądołkowski
  • oficer sztabu – mjr dypl. Stanisław Mayer
  • oficer sztabu – mjr dypl. Bohdan Olechowski
  • oficer sztabu – mjr dypl. Mieczysław Jurkiewicz
  • oficer sztabu – mjr dypl. Aleksander Mudry
Dowództwo Łączności[11]
  • dowódca Łączności – ppłk dypl. Stanisław Jamka
  • oficer sztabu – mjr Władysław Synoś
  • oficer sztabu – mjr dypl. Jerzy Kurpisz
  • oficer sztabu – kpt. Zygmunt Zubalewicz
  • oficer sztabu – kpt. Tadeusz Lenczowski

Szefostwo Służby Kolejnictwa

Służba Geograficzna

  • szef Służby Geograficznej – ?

Służba Broni Chemicznej

  • szef Służby Broni Chemicznej – ?

Kancelaria

  • kierownik kancelarii – kpt. Stanisław Jackowski
  • zastępca kierownika – kpt. Marian Wondraczek

Kwatermistrzostwo edytuj

Oddział IV Zaopatrzenia

  • szef Oddziału IV – mjr dypl. Ernest Buchta
  • oficer sztabu – mjr dypl. Franciszek Buczek
  • oficer sztabu – kpt. dypl. Stanisław Niewiarowski
  • oficer sztabu – kpt. dypl. Kazimierz Braliński

Szefostwo Służby Intendentury

  • szef służby intendentury – ppłk int. z wsw Adam Gwido Langner
  • oficer sztabu – ppłk Tadeusz Dąbrowski
  • oficer sztabu – mjr Stefan Głowacz
  • oficer sztabu – kpt. dypl. Arkadiusz Matkowski
  • oficer sztabu – kpt. dypl. Karol Czekaj
  • oficer sztabu – kpt. Stanisław Bigo

Szefostwo Służby Uzbrojenia

  • szef służby uzbrojenia – mjr Karol Józef Modrany
  • oficer sztabu – kpt. Stanisław Misiewicz

Szefostwo Służby Zdrowia

  • szef służby zdrowia – płk dr Jan Pióro
  • oficer sztabu – ppłk dr Kazimierz Łukasiewicz
  • oficer sztabu – mjr rez. dr Jan Woźniakowski
  • oficer sztabu – kpt. dr Cyryl Mockało

Dowództwo Żandarmerii

Dowództwo Taborów

  • dowódca taborów armii – mjr Józef Zając
  • oficer sztabu – kpt. Alojzy Litwora
  • oficer sztabu – rtm. Jan Brzeżański
  • oficer sztabu – rtm. Jan Zawadzki
  • szef Służby Duszpasterstwa Wyznania Rzymskokatolickiego – starszy kapelan ks. Stanisław Małek
  • kapelan greckokatolicki – ?
  • szef Służby Duszpasterstwa Wyznań Niekatolickich – mjr Leon Mackiewicz
  • rabin – ?
  • kapelan prawosławny – ?
  • kapelan ewangelicki – ?
  • szef Służby Poczt Polowych – Bolesław Szczurek

Komenda Kwatery Głównej Armii edytuj

  • komendant Kwatery Głównej Armii – ppłk Witold Rosołowski
  • zastępca komendanta – kpt. Kozicki
  • zastępca komendanta – kpt. Walter
  • adiutant komendanta – ppor. Zaborowski
  • lekarz – por. dr Kaczyński
  • oficer żywnościowy – ppor. rez. Olszewski
  • oficer płatnik – ppor. rez. Czarnecki
  • oficer kurier – por. Roman Jaworski
  • oficer kurier – por. rez. Srocki
  • oficer kurier – ppor. rez. Włodarkiewicz

Ordre de Bataille Armii „Modlin” 1 września 1939 edytuj

Obszar Warowny „Modlin”
  • III batalion 32 pułku piechoty
  • IV batalion 32 pułku piechoty
  • V batalion 32 pułku piechoty
  • VI batalion 32 pułku piechoty
  • VII batalion 32 pułku piechoty
  • batalion marszowy 56 pułku piechoty
Przedmoście „Płock”
Przedmoście „Wyszogród”
  • dowódca załogi – kpt. Kuźmiński
  • 1 kompania
Przedmoście „Zegrze”
Przedmoście „Pułtusk”
Przedmoście „Różan”
Artyleria
Bronie pancerne
Osobny artykuł: Polskie oddziały pancerne w kampanii wrześniowej.
Lotnictwo i Obrona Przeciwlotnicza Armii „Modlin”
 
 
 
Saperzy
  • 60 batalion saperów typ I (bez kompletu środków minersko-zaporowych i przeprawowych) mob. w CWSap. w Modlinie
  • kompania mostów ciężkich typ II (konna) nr 17 mob. batalion mostowy w Modlinie
    • dowódca kompanii – por. Maciej Szonert
  • kompania Mostów Ciężkich typ II (konna) nr 19 mob. batalion mostowy w Modlinie
    • dowódca kompanii – por. Wiesław Stepanoff
  • ciężka kolumna pontonowa typ I (motorowa) nr 11 mob. batalion mostowy w Modlinie
  • pluton przepraw rzecznych typ I nr 12 mob. batalion mostowy w Modlinie
    • dowódca plutonu – por. Michał Jankiewicz
  • pluton przepraw rzecznych typ II nr 14 mob. batalion mostowy w Modlinie
    • dowódca plutonu – por. Tadeusz Łochowski
  • lekka kolumna pontonowa typ II nr
  • lekka kolumna pontonowa typ II nr
  • rezerwowa kompania saperów nr 111
  • rezerwowa kompania saperów nr 112
  • rezerwowa kompania saperów nr 113
  • rezerwowa kompania saperów nr 138
  • rezerwowa kompania saperów nr 115 na Przedmościu „Różan”
  • rezerwowa kompania saperów nr
  • rezerwowa kompania saperów nr
  • pluton mostowy 4-tonowy nr 60 mob. w CWSap. w Modlinie
  • pluton mostowy 4-tonowy nr
  • szefostwo fortyfikacji typ I Modlin mob. w CWSap. w Modlinie
  • dowództwo grupy fortyfikacyjnej nr mob. w CWSap. w Modlinie
  • dowództwo grupy fortyfikacyjnej nr mob. w CWSap. w Modlinie
  • samodzielny pluton elektrotechniczny nr mob. batalion elektrotechniczny w Modlinie
  • samodzielny pluton elektrotechniczny nr mob. batalion elektrotechniczny w Modlinie
  • pluton elektrotechniczny specjalny nr mob. batalion elektrotechniczny w Modlinie
  • grupa Wojsk Kolejowych nr 53 sformowana 31 VIII 1939 przez 1 batalion mostów kolejowych w Krakowie
    • dowódca grupy – kpt. Włodzimierz Wojciechowski
    • kompania mostów kolejowych nr 22 mob. w 2 batalionie mostów kolejowych w Legionowie, w I rzucie mob. powszechnej, -5-
      • dowódca kompanii – kpt. Filip Krajewski
  • pociąg elektrogeneratorowy normalnotorowy nr 12 mob. w batalionie silnikowym w Modlinie, w II rzucie mob. powszechnej, X+3
  • pociąg elektrogeneratorowy normalnotorowy nr 19 mob. w batalionie silnikowym w Modlinie, w II rzucie mob. powszechnej, X+5
Łączność[11][13][14][a]
  • kompania radio nr 2[b] – por. łącz. Platonoff[17] (?)
  • kompania stacyjna nr 2 – por. łącz. Konrad Bogacki
    • dowódca I plutonu – ppor. łącz. Tadeusz Stanisław Bugaj
    • zastępca dowódcy I plutonu – plut. pchor. / ppor. łącz. Zdzisław Lipniacki
    • dowódca II plutonu – ppor. łącz. rez. Matecki, a po kilku dniach ppor. łącz. rez. Świętosławski (?)
    • dowódca III plutonu – plut. pchor. Jan Woronowicz
    • dowódca IV plutonu – plut. pchor. Kazimierz Woicki
  • kompania telefoniczno-budowlana nr 2 – por. łącz. rez. inż. Lech Bohdan Sierzpowski
  • kompania telefoniczno-kablowa nr 2 – ppor. łącz. Paweł Franciszek Józef Wilhelm Zimny
  • kompania telefoniczno-kablowa nr 3 – por. łącz. rez. Karol Wójcik[c][d]
  • kompania telefoniczno-kablowa nr 6[e] – por. Becker[17] (?)
  • samodzielna drużyna gołębi pocztowych nr 2[f]
  • samodzielna drużyna gołębi pocztowych nr 5
  • park łączności nr 2[g] – por. łącz. rez. inż. Stanisław Jan Teichfeld[h]
Kwatera Główna Armii nr 31 mobilizowana przez DOK I
  • kompania asystencyjna nr 204
  • kompania gospodarcza
  • kolumna samochodów osobowych nr 11 mob. przez 3 batalion pancerny
  • pluton pieszy żandarmerii nr 139
  • sąd polowy nr 74 mobilizowany przez DOK I
  • sąd polowy nr 75 mobilizowany przez DOK I
Służby
  • Dowództwo Grupy Marszowej Służb typ I nr 11[i]
    • dowódca grupy – kpt. Ziembiński[27]
    • adiutant – ppor. tab. rez. Jerzy Edward Bormann
    • lekarz weterynarii – por. rez. lek. wet. Roman Kurowiecki
  • park intendentury nr 161

Łącznie armia liczyła:

  • 28 batalionów piechoty
  • 37 szwadronów kawalerii
  • 180 dział
  • 12 dział przeciwlotniczych
  • 26 czołgów różnych typów
  • 1 pociąg pancerny
  • 31 samolotów różnych typów

Uwagi edytuj

  1. ↑ Wg T. Jurgi i W. Karbowskiego w składzie armii miał być także samodzielny pluton radio nr 9[15], lecz oddział o tej nazwie nie figurował w planie mobilizacyjnym „W”.
  2. ↑ Kompania radio nr 2 była mobilizowana przez Pułk Radiotelegraficzny w Warszawie, w mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym[16].
  3. ↑ Por. łącz. rez. Karol Wójcik ur. 25 sierpnia 1896. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 13. lokatą w korpusie oficerów rezerwy łączności[18].Zmarł 22 września 1939 we wsi Sołotwyno (węg. Aknaszlatina). Został pochowany na cmentarzu w Máramarossziget[19].
  4. ↑ Wg T. Jurgi i W. Karbowskiego dowódcą 3. kompanii łączności do 6 września 1939 był kpt. Lau[17]. Prawdopodobnie autorzy wymienili kpt. łącz. rez. Marka Lau ur. 18 kwietnia 1891[20]. Marek Lau s. Maksymiliana r. 1892 zmarł 2 listopada 1939 w Obozie NKWD w Putywlu.
  5. ↑ Wg T. Jurgi i W. Karbowskiego miała być „8 kompania telefoniczna kablowa”[17], lecz mobilizacja kompanii telefoniczno-kablowej nr 8 została przeniesiona z Zegrza do Kadry 2 Batalionu Telegraficznego w Krasnymstawie z równoczesną zmianą grupy i terminu mobilizacji (do maja 1939 w I rzucie mobilizacji powszechnej, a później w grupie jednostek oznaczonych kolorem czarnym)[21]. Generał Stanisław Mayer ówczesny oficer Oddziału III Sztabu Armii „Modlin” z jednostek łączności armii zapamiętał jedynie kompanię „nr 6”[22].
  6. ↑ Samodzielna drużyna gołębi pocztowych nr 2 (bez 2. gołębnika) była mobilizowana przez kompanię łączności Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, natomiast 2. gołębnik mobilizowała kompania łączności 30 DP w Brześciu nad Bugiem[23].
  7. ↑ Park łączności nr 2 był mobilizowany (bez działu radiotechnicznego) przez Centrum Wyszkolenia Łączności z 1 Batalionem Telegraficzny w Zegrzu, w II rzucie mobilizacji powszechnej, natomiast dział radiotechniczny parku łączności nr 2 mobilizował Pułk Radiotelegraficzny w Warszawie, w I rzucie mobilizacji powszechnej[24].
  8. ↑ Por. łącz. rez. inż. Stanisław Jan Teichfeld ur. 8 lutego 1898[25]. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu VII A Murnau[19]. Wg T. Jurgi i W. Karbowskiego por. Teichfeld miał być dowódcą 2. kompanii łączności[17].
  9. ↑ Dowództwo Grupy Marszowej Służb typ I nr 11 było mobilizowane przez 1 Dywizjon Taborów w Małkini, w I rzucie mobilizacji powszechnej[26].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Porwit 1983 ↓, s. I/88.
  2. ↑ Zawilski 2019 ↓, s. 786.
  3. ↑ Sobczak 1975 ↓, s. 23.
  4. ↑ a b Kirchmayer 1946 ↓, s. 38.
  5. ↑ Kozłowski (red.) 1979 ↓, s. 260.
  6. ↑ a b Porwit 1983 ↓, s. 88.
  7. ↑ a b Porwit 1983 ↓, s. 89.
  8. ↑ Stachiewicz 1998 ↓, s. 466.
  9. ↑ a b Stachiewicz 1998 ↓, s. 468.
  10. ↑ Jurga i Karbowski 1987 ↓, s. 438-440.
  11. ↑ a b Leonard 1991 ↓, s. 223.
  12. ↑ Tadeusz Kurzeja, Sprawozdanie z kampanii wrześniowej 1939 roku, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, sygn. B.I.19b, s. 197-201.
  13. ↑ Jurga i Karbowski 1987 ↓, s. 42-43, 441.
  14. ↑ Bogacki 1945 ↓, s. 45.
  15. ↑ Jurga i Karbowski 1987 ↓, s. 43.
  16. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 485.
  17. ↑ a b c d e Jurga i Karbowski 1987 ↓, s. 441.
  18. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 740.
  19. ↑ a b Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2023-10-20].
  20. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 175, 695.
  21. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 477-478.
  22. ↑ Mayer 1945 ↓, s. 5.
  23. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 503-504.
  24. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 477, 486.
  25. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 176, 695.
  26. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 528.
  27. ↑ Bormann 1945 ↓, s. 59.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Armia_„Modlin”&oldid=73454254”