Wikipedia

Armia Polska na Wschodzie

polskie wojsko w ZSRR w czasie II wojny światowej (1941–1942)

Armia Polska na Wschodzie – związek operacyjny Polskich Sił Zbrojnych w latach 1942–1947.

Armia Polska na Wschodzie
Ilustracja
Pierwsza oznaka Armii
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

12 września 1942

Dowódcy
Pierwszy

gen. Władysław Anders

Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

Wojska lądowe

Skład

patrz niżej

Gen. Gustaw Paszkiewicz i gen. Bronisław Rakowski, Armia Polska na Wschodzie 1942
Tadeusz Romer, Władysław Sikorski, Władysław Anders i Tadeusz Klimecki podczas podróży inspekcyjnej Naczelnego Wodza na Bliskim Wschodzie 1943. Wizytacja jednostek Armii Polskiej na Wschodzie
Gen. Tadeusz Klimecki i gen. Władysław Anders 1943
Armia Polska w Iranie

Historia AP na Wschodzie edytuj

Armia Polska na Wschodzie została utworzona na podstawie rozkazu Naczelnego Wodza PSZ, gen. broni Władysława Sikorskiego z 12 września 1942, w Iraku, Iranie i Palestynie z połączenia Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie i Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR.

Tym samym rozkazem anulowano nazwy: Polskie Siły Zbrojne w ZSRR, Dowództwo Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie i II Korpus Strzelców oraz wyznaczono obsadę personalną dowództwa armii.

Zgodnie z etatem armia miała liczyć 71 491 ludzi zorganizowanych w dwie dywizje strzelców (każda w składzie dwóch brygad), dywizję mieszaną złożoną z brygady czołgów i brygady strzelców, dywizji zapasowej oraz wojsk i służb armii. Rzeczywisty stan na dzień 1 grudnia 1942 roku wynosił 62 082 żołnierzy[1].

W ramach organizacji armii (wrzesień – październik 1942 r.) rozformowano Dowództwo II KS, zalążki kadrowe 4 Dywizji Strzelców i 3 Brygadę Strzelców Karpackich. Nadwyżki 3 DSK włączono do 5 Dywizji Strzelców. Ponadto rozformowano 8, 9 i 10 DP, a pozostałe jednostki PSZ w ZSRR przeformowano na etaty brytyjskie. 6 Dywizję Piechoty przeformowano w 6 Samodzielną Brygadę Strzelców, a dywizjon rozpoznawczy 6 DP przekształcono w 6 Batalion Czołgów i włączono w skład 2 BCz. Obie brygady połączono w 6 Dywizję Strzelców. Sformowano tzw. Artylerię Ciężką Armii w składzie dwóch pułków. Poza artylerią ciężką, w bezpośrednim podporządkowaniu dowódcy artylerii armii pozostawały dwa pułki artylerii lekkiej i dwa pułki artylerii przeciwlotniczej (ciężki i lekki) oraz pułk artylerii przeciwpancernej i pułk pomiarów artylerii.

Pewnym problemem były masowe dezercje żołnierzy polskich wyznania mojżeszowego. W okresie od września 1941 do maja 1944 zdezerterowało 2972 żołnierzy – Żydów[2].

Osobny artykuł: Menachem Begin.

Wyposażenie edytuj

Umundurowanie edytuj

Żołnierze posiadali dwa rodzaje mundurów – tropikalne i sukienne. oficerowie dodatkowo posiadali mundury wyjściowe. Mundury tropikalne pochodziły z dostaw z USA i magazynów brytyjskich. Występowały pewne różnice w kroju. Mundury sukienne oraz wyjściowe oficerskie szyte były na miarę i według jednolitego wzoru. Regulamin przewidywał dwa kolory umundurowania, piaskowy i khaki.

Zestaw umundurowania tropikalnego zawierał: koszule lub kurtki oficerskie (bush jacket), spodnie drelichowe oraz szorty, pończochy bez stóp, owijki lub spinacze, buty zamszowe lub skórzane. W nakryciach głowy panowała pewna różnorodność. Żołnierze nosili: hełmy korkowe, australijskie kapelusze khaki oraz płócienne furażerki. Rękawy koszul podwijano. Dystynkcje i oznaki naszywane były na podszycie w kolorze munduru i zapinane na zatrzaski lub przypinane guzikiem wsuwki[a].

Zestaw umundurowania sukiennego zawierał: battle dressy, swetry khaki, serdaki skórzane, płaszcze sukienne i buty. Oficerowie posiadali także płaszcze przeciwdeszczowe. Nakrycie głowy stanowiła czapka typu angielskiego lub beret. Kolory beretów określały formacje. Czarny stosowany był w broni pancernej, a zielony w pozostałych jednostkach.

Mundur wyjściowy oficerski wzorowany był na mundurze brytyjskim. Nakryciem głowy oficerów była jednak rogatywka zbliżona do wzoru przedwojennego.

Uzbrojenie edytuj

Żołnierze Armii Polskiej na Wschodzie uzbrojenie z magazynów brytyjskich otrzymali we wrześniu 1942[b]. Uzbrojenie było niejednorodne, głównie angielskie i amerykańskie, ale także francuskie, włoskie, radzieckie i niemieckie.

Broń strzelecka:

Działa i moździerze:

 
Przykładowe oznakowanie pojazdów broni pancernej

Czołgi, transportery, motocykle i samochody:

Pojazdy pomalowane były na barwy ochronne – kolor piaskowy oraz plamy czerwonobrunatne na piaskowym tle. Każdy pojazd posiadał tablice z oznaczeniem macierzystej jednostki.

Garnizony armii edytuj

 
 

Rozmieszczenie jednostek na terenie Iraku na przełomie 1942 -1943

  • Kizil Rabat

Dowództwo Armii Polskiej na Wschodzie, Dowództwo 6 Dywizji Piechoty, 2 Batalion Czołgów, 6 Batalion Strzelców, 6 Pułk Artylerii Lekkiej, Batalion Saperów Armii, Batalion Łączności Armii, 12 Pułk Kawalerii Pancernej, 15 Pułk Kawalerii Pancernej, 3 Pułk Ułanów Karpackich, III Szpital Wojskowy, 21 kompania transportowa, 27 kompania transportowa, część jednostek transportowych i sanitarnych armii.

  • Chanakin

Dowództwo Artylerii Armii, 6 Pułk Artylerii Lekkiej, 7 Pułk Artylerii Lekkiej, 10 Pułk Artylerii Lekkiej, 11 Pułk Artylerii Ciężkiej, 7 Pułk Artylerii Pomiarowej, 7 Batalion Pancerny, II Szpital Wojskowy, Dowództwo 5 Kresowej Dywizji Piechoty, 3 Batalion Strzelców, 4 Batalion Strzelców, 5 Batalion Saperów, 5 Batalion Łączności, 4 Pułk Artylerii Lekkiej, 5 Pułk Artylerii Lekkiej, 6 Pułk Artylerii Lekkiej, 5 Pułk Pancerny, 5 Pułk Artylerii Polowej, Dowództwo 7 Dywizji Piechoty, 7 Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych, 7 Batalion Łączności, Centrum Wyszkolenia Artylerii, jednostki zaopatrzenia, warsztaty i samochody dywizyjne.

  • Mosul

Dowództwo 3 Dywizji Strzelców Karpackich, 2 Batalion Strzelców, 3 Batalion Strzelców, 3 Batalion Łączności, 2 Pułk Artylerii Lekkiej, 3 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej, IV Szpital Wojskowy, jednostki zaopatrzenia, warsztaty i samochody dywizji.

  • Al-Habbanijja

8 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej, 7 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej Ciężkiej.

  • Al-Kajjara

1 Batalion Strzelecki, 3 Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych, 3 Pułk Pancerny, 1 Pułk Artylerii Lekkiej, 3 Pułk Artylerii Lekkiej.

  • Dżalaula

Dowództwo Etapów, 11 Brygada Saperów Kolejowych, 2 Etapowy Batalion Łączności, Batalion Wartowniczy, 312 kompania transportowa, 320 kompania transportowa, część jednostek materiałowo-warsztatowych, zaopatrzenia i ewakuacji armii.

Struktura organizacyjna AP na Wschodzie edytuj

Obsada personalna AP na Wschodzie edytuj

 
Władysław Anders dowódca armii
 
Gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz
 
Dowódca broni pancernych i szef motoryzacji gen. Tadeusz Kossakowski

Uwagi edytuj

  1. ↑ Było to podyktowane koniecznością częstego prania mundurów tropikalnych.
  2. ↑ Wyjątek stanowi Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich, która brytyjskie uzbrojenie otrzymała w 1940.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. s. 27.
  2. ↑ Witold Biegański: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. s. 57-63.
  3. ↑ Występowała na uzbrojeniu 10 i 11 pułku artylerii ciężkiej.
  4. ↑ Kronika Gł.P.P.104 1945 ↓, s. 11.
  5. ↑ Kronika Gł.P.P.104 1945 ↓, s. 95.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Armia_Polska_na_Wschodzie&oldid=71180693”