Arsenij Jaceniuk
Arsenij Petrowycz Jaceniuk, ukr. Арсеній Петрович Яценюк (ur. 22 maja 1974 w Czerniowcach) – ukraiński polityk, ekonomista i przedsiębiorca. Były minister spraw zagranicznych i były przewodniczący Rady Najwyższej, od 27 lutego 2014 do 14 kwietnia 2016 premier Ukrainy.
| ||
![]() | ||
Pełne imię i nazwisko | Arsenij Petrowycz Jaceniuk | |
Data i miejsce urodzenia | 22 maja 1974 Czerniowce | |
Premier Ukrainy | ||
Okres | od 27 lutego 2014 do 14 kwietnia 2016 | |
Przynależność polityczna | Batkiwszczyna / Front Ludowy | |
Poprzednik | Serhij Arbuzow (p.o.) | |
Następca | Wołodymyr Hrojsman | |
Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy | ||
Okres | od 4 grudnia 2007 do 12 listopada 2008 | |
Przynależność polityczna | Nasza Ukraina – Ludowa Samoobrona | |
Poprzednik | Ołeksandr Moroz | |
Następca | Ołeksandr Ławrynowycz (p.o.) | |
![]() | ||
Odznaczenia | ||
![]() |
Nagranie z czerwca 2011 w rozgłośni Echo Moskwy |
Problem z odtwarzaniem pliku? Zobacz Pomoc. |

ŻyciorysEdytuj
Wykształcenie i praca zawodowaEdytuj
W 1996 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Czerniowcach, a w 2001 w Instytucie Handlowo-Ekonomicznym w Czerniowcach.
W latach 1992–1997 był właścicielem firmy prawniczej „JurEk”, zajmującej się m.in. obsługą prawną prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Od stycznia 1998 pracował w kijowskim banku „Awal”, początkowo jako doradca w departamencie kredytowym, od grudnia 1998 jako doradca prezesa zarządu, a w sierpniu 2001 jako wiceprezes zarządu.
Działalność polityczna i społecznaEdytuj
Od września 2001 do stycznia 2003 pełnił funkcję ministra gospodarki Republiki Autonomicznej Krymu, następnie był wiceprezesem Narodowego Banku Ukrainy. Przed wyborami prezydenckimi w 2004 faktycznie kierował pracami NBU pod nieobecność prezesa Serhija Tihipki, który pełnił równolegle funkcję szefa sztabu wyborczego kandydata na prezydenta Wiktora Janukowycza.
Od 9 marca 2005 przez kilka miesięcy sprawował urząd pierwszego zastępcy szefa administracji obwodu odeskiego. 27 września tego samego roku został powołany na stanowisko ministra gospodarki w rządzie Jurija Jechanurowa. Funkcję tę pełnił do 4 sierpnia 2006. 20 września 2006 został pierwszym zastępcą szefa sekretariatu prezydenta Wiktora Juszczenki i jego przedstawicielem przy Gabinecie Ministrów.
20 marca 2007 prezydent zgłosił jego kandydaturę na urząd ministra spraw zagranicznych. Dzień później został zatwierdzony na tym stanowisku przez Radę Najwyższą. Został współzałożycielem i prezesem Fundacji Otwarta Ukraina[1].
W przedterminowych wyborach parlamentarnych we wrześniu 2007 był jednym z liderów bloku Nasza Ukraina-Ludowa Samoobrona. Kandydował do Rady Najwyższej z 3. miejsca na liście wyborczej. 4 grudnia tego samego roku został wybrany na przewodniczącego Rady Najwyższej jako kandydat „pomarańczowej koalicji” Bloku Julii Tymoszenko i Naszej Ukrainy-Ludowej Samoobrony. 17 września 2008 po rozpadzie koalicji rządowej podał się do dymisji[2], a 12 listopada odwołano go z zajmowanej funkcji[3].
W 2009 utworzył ruch społeczno-polityczny Inicjatywa Obywatelska Arsenija Jaceniuka „Front Zmian”. W wyborach w 2010 wystartował jako kandydat bezpartyjny. Zajął 4. pozycję pod względem głosów z poparciem wynoszącym 6,96%, zdobywając 1 711 749 głosów[4]. Został również przewodniczącym jednej z partii politycznych przekształconej w ugrupowanie Front Zmian. W 2012 obronił mandat poselski jako lider listy wyborczej Batkiwszczyny, a w 2013 został jednym z liderów tej partii.
Premier UkrainyEdytuj
Kilka dni po odsunięciu od faktycznej władzy Wiktora Janukowycza w wyniku fali protestów Arsenij Jaceniuk 26 lutego 2014 został przedstawiony jako kandydat na stanowisko premiera[5]. 27 lutego 2014 powołany na to stanowisko przez Radę Najwyższą (za zagłosowało 371 posłów w 450-osobowym parlamencie)[6].
24 lipca 2014 Arsenij Jaceniuk ogłosił, iż wraz ze swoim gabinetem podał się do dymisji. Powodem decyzji premiera był formalny rozpad koalicji rządowej. Partie Udar, Swoboda i Batkiwszczyna opowiedziały się za przedterminowymi wyborami parlamentarnymi. Obowiązki premiera miał objąć wicepremier Wołodymyr Hrojsman, ostatecznie Rada Najwyższa 29 lipca 2014 nie przyjęła rezygnacji premiera[7].
Niespełna miesiąc później, wraz z grupą innych działaczy, wystąpił z Batkiwszczyny[8]. We wrześniu tego samego roku stanął na czele partii Front Ludowy[9], uzyskując z jego ramienia w październiku 2014 mandat poselski na kolejną kadencję.
27 listopada 2014 Rada Najwyższa ponownie wybrała go na premiera[10]. 2 grudnia jego gabinet został zatwierdzony przez parlament, rozpoczynając urzędowanie[11]. W lutym 2016 doszło do rozpadu koalicji rządowej, prezydent Petro Poroszenko zawnioskował o dymisję premiera, parlament nie przyjął jednak wniosku o wotum nieufności. Wydarzenia te doprowadziły jednak do kryzysu politycznego na Ukrainie[12]. Ostatecznie 10 kwietnia 2016 ogłosił swoją dymisję[13]. 14 kwietnia został zastąpiony na stanowisku premiera Ukrainy przez Wołodymyra Hrojsmana, dotychczasowego przewodniczącego Rady Najwyższej.
Stosunek do OUN i UPAEdytuj
W ramach współtworzonej i kierowanej przez siebie Fundacji „Otwarta Ukraina”[1] Arsenij Jaceniuk realizował[14] program „Wspólna historia – wspólna przyszłość”, będący kampanią informacyjną, promującej we wschodniej Ukrainie działalność OUN i UPA. W lutym 2009 wypowiadał się jednak przeciw projektowi ustawy dotyczącej rehabilitacji członków OUN i UPA, utrzymując, że podobny akt może dzielić ukraińskie społeczeństwo. Twierdził, że większość ukraińskiego społeczeństwa przyjmuje wciąż sowieckie pojęcia, które określił jako „sowiecką propagandę”, i nie jest gotowa na przyjęcie ustawy. Wskazywał, że problem powinien być rozwiązany na poziomie regionalnym[15].
W kwietniu 2015 Rada Najwyższa przyjęła projekt ustawy autorstwa premiera Arsenija Jaceniuka[16] (współtworzony przez deputowanego Jurija Szuchewycza) O statusie prawnym i uszanowaniu pamięci uczestników walki o niepodległość Ukrainy w XX wieku. Zgodnie z nią członkom OUN oraz UPA przyznano prawny status „bojowników o niezależność Ukrainy”[17], a za zaprzeczanie zasadności uczestnictwa OUN i UPA w walce o niepodległość państwa przewidziano sankcje prawne[18][19].
Ordery i odznaczeniaEdytuj
- Order Księcia Jarosława Mądrego V klasy (2008)[20]
- Odznaka ministerstwa obrony Ukrainy „Broń palna” – pistolet maszynowy Thompson kal. 11,43 mm wz. 1928 razem z 203 szt. amunicji (2015)[21]
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Засновники (ukr.). openukraine.org. [dostęp 5 września 2015].
- ↑ Jaceniuk odchodzi, Tymoszenko krytykuje prezydenta. rp.pl, 17 września 2008. [dostęp 19 stycznia 2010].
- ↑ Deputowani usunęli przewodniczącego Jaceniuka. rp.pl, 12 listopada 2008. [dostęp 19 stycznia 2010].
- ↑ Чергові вибори Президента України 17.01.2010 (ukr.). cvk.gov.ua. [dostęp 19 stycznia 2010].
- ↑ Ukraine crisis: New government revealed at Kiev’s protest camp (ang.). bbc.co.uk, 26 lutego 2014. [dostęp 26 lutego 2014].
- ↑ Рада призначила Яценюка прем'єром (ukr.). pravda.com.ua, 27 lutego 2014. [dostęp 27 lutego 2014].
- ↑ Rada expresses confidence in PM Yatseniuk (ang.). interfax.com.ua, 29 lipca 2014. [dostęp 11 sierpnia 2014].
- ↑ Arsenij Jaceniuk, Ołeksandr Turczynow, Andrij Parubij i Arsen Awakow odchodzą z partii Tymoszenko. wp.pl, 27 sierpnia 2014. [dostęp 28 sierpnia 2014].
- ↑ Ukrainian PM, Parliament Speaker to Head Newly Formed Popular Front Party (ang.). ria.ru, 10 września 2014. [dostęp 14 września 2014].
- ↑ Яценюк знову став прем'єр-міністром (ukr.). pravda.com.ua, 27 listopada 2014. [dostęp 3 grudnia 2014].
- ↑ Рада проголосувала новий Кабмін (ukr.). pravda.com.ua, 2 grudnia 2014. [dostęp 3 grudnia 2014].
- ↑ Ukraine crisis: PM Yatsenyuk survives no-confidence vote (ang.). bbc.com, 16 lutego 2016. [dostęp 10 kwietnia 2016].
- ↑ Яценюк оголосив про відставку (ukr.). pravda.com.ua, 10 kwietnia 2016. [dostęp 10 kwietnia 2016].
- ↑ Jaceniuk zrobi wszystko możliwe, aby wschód dowiedział się prawdę o UPA. zaxid.net, 23 kwietnia 2009. [dostęp 25 lutego 2019].
- ↑ Яценюк с сожалением признал, что закон о признании ОУН-УПА пока невозможен (ros.). segodnya.ua, 24 lutego 2009. [dostęp 25 lutego 2019].
- ↑ Проект Закону про правовий статус та вшанування пам'яті учасників боротьби за незалежність України у ХХ столітті (ukr.). rada.gov.ua. [dostęp 25 lutego 2019].
- ↑ Рада признала правовой статус бойцов УПА (ros.). 112.ua, 9 kwietnia 2015. [dostęp 25 lutego 2019].
- ↑ Ukraina będzie karać za lekceważenie UPA. rp.pl, 16 maja 2015. [dostęp 25 lutego 2019].
- ↑ Laws 2558 and 2538-1: On Critical Inquiry, the Holocaust, and Academic Freedom in Ukraine (ang.). politicalcritique.org, 29 kwietnia 2015. [dostęp 25 lutego 2019].
- ↑ Указ Президента України № 108/2008 від 7 лютого 2008 року «Про відзначення державними нагородами України» (ukr.). rada.gov.ua, 14 lutego 2008. [dostęp 28 kwietnia 2016].
- ↑ Полторак подарував Яценюку „улюблену зброю гангстерів” (ukr.). pravda.com.ua, 22 lutego 2016. [dostęp 28 kwietnia 2016].
BibliografiaEdytuj
- Nota biograficzna na stronie prywatnej (ukr.). [dostęp 19 stycznia 2010].
Linki zewnętrzneEdytuj
- Arsenij Jaceniuk – strona prywatna (ukr.). [dostęp 15 sierpnia 2014].