Arsenij Jaceniuk
Arsenij Petrowycz Jaceniuk (ukr. Арсеній Петрович Яценюк; ur. 22 maja 1974 w Czerniowcach) – ukraiński polityk, ekonomista i przedsiębiorca. Były minister spraw zagranicznych i były przewodniczący Rady Najwyższej, w latach 2014–2016 premier Ukrainy.
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Arsenij Petrowycz Jaceniuk |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
22 maja 1974 |
| Premier Ukrainy | |
| Okres |
od 27 lutego 2014 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik |
Serhij Arbuzow (p.o.) |
| Następca | |
| Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy | |
| Okres |
od 4 grudnia 2007 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca |
Ołeksandr Ławrynowycz (p.o.) |
| |
| Odznaczenia | |
| |
.png)
Życiorys Edytuj
Wykształcenie i praca zawodowa Edytuj
W 1996 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Czerniowcach, a w 2001 w Instytucie Handlowo-Ekonomicznym w Czerniowcach.
W latach 1992–1997 był właścicielem firmy prawniczej „JurEk”, zajmującej się m.in. obsługą prawną prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Od stycznia 1998 pracował w kijowskim banku „Awal”, początkowo jako doradca w departamencie kredytowym, od grudnia 1998 jako doradca prezesa zarządu, a w sierpniu 2001 jako wiceprezes zarządu.
Działalność polityczna i społeczna Edytuj
Od września 2001 do stycznia 2003 pełnił funkcję ministra gospodarki Autonomicznej Republiki Krymu, następnie był wiceprezesem Narodowego Banku Ukrainy. Przed wyborami prezydenckimi w 2004 faktycznie kierował pracami NBU pod nieobecność prezesa Serhija Tihipki, który pełnił równolegle funkcję szefa sztabu wyborczego kandydata na prezydenta Wiktora Janukowycza.
Od 9 marca 2005 przez kilka miesięcy sprawował urząd pierwszego zastępcy szefa administracji obwodu odeskiego. 27 września tego samego roku został powołany na stanowisko ministra gospodarki w rządzie Jurija Jechanurowa. Funkcję tę pełnił do 4 sierpnia 2006. 20 września 2006 został pierwszym zastępcą szefa sekretariatu prezydenta Wiktora Juszczenki i jego przedstawicielem przy Gabinecie Ministrów.
20 marca 2007 prezydent zgłosił jego kandydaturę na urząd ministra spraw zagranicznych. Dzień później został zatwierdzony na tym stanowisku przez Radę Najwyższą. Został współzałożycielem i prezesem Fundacji Otwarta Ukraina[1].
W przedterminowych wyborach parlamentarnych we wrześniu 2007 był jednym z liderów bloku Nasza Ukraina-Ludowa Samoobrona. Kandydował do Rady Najwyższej z 3. miejsca na liście wyborczej. 4 grudnia tego samego roku został wybrany na przewodniczącego Rady Najwyższej jako kandydat „pomarańczowej koalicji” Bloku Julii Tymoszenko i Naszej Ukrainy-Ludowej Samoobrony. 17 września 2008 po rozpadzie koalicji rządowej podał się do dymisji[2], a 12 listopada odwołano go z zajmowanej funkcji[3].
W 2009 utworzył ruch społeczno-polityczny Inicjatywa Obywatelska Arsenija Jaceniuka „Front Zmian”. W wyborach prezydenckich w 2010 wystartował jako kandydat niezależny, zajął 4. miejsce z poparciem wynoszącym 6,96%, zdobywając 1 711 749 głosów[4]. Został również przewodniczącym jednej z partii politycznych przekształconej w ugrupowanie Front Zmian. W 2012 obronił mandat poselski jako lider listy wyborczej Batkiwszczyny, a w 2013 został jednym z liderów tej partii.
Premier Ukrainy Edytuj
Kilka dni po odsunięciu od faktycznej władzy Wiktora Janukowycza w wyniku fali protestów Arsenij Jaceniuk 26 lutego 2014 został przedstawiony jako kandydat na stanowisko premiera[5]. 27 lutego 2014 powołany na to stanowisko przez Radę Najwyższą (za zagłosowało 371 posłów w 450-osobowym parlamencie)[6].
24 lipca 2014 Arsenij Jaceniuk ogłosił, iż wraz ze swoim gabinetem podał się do dymisji. Powodem decyzji premiera był formalny rozpad koalicji rządowej. Partie Udar, Swoboda i Batkiwszczyna opowiedziały się za przedterminowymi wyborami parlamentarnymi. Obowiązki premiera miał objąć wicepremier Wołodymyr Hrojsman, ostatecznie Rada Najwyższa 29 lipca 2014 nie przyjęła rezygnacji premiera[7].
Niespełna miesiąc później, wraz z grupą innych działaczy, wystąpił z Batkiwszczyny[8]. We wrześniu tego samego roku stanął na czele partii Front Ludowy[9], uzyskując z jego ramienia w październiku 2014 mandat poselski na kolejną kadencję.
27 listopada 2014 Rada Najwyższa ponownie wybrała go na premiera[10]. 2 grudnia jego gabinet został zatwierdzony przez parlament, rozpoczynając urzędowanie[11]. W lutym 2016 doszło do rozpadu koalicji rządowej, prezydent Petro Poroszenko zawnioskował o dymisję premiera, parlament nie przyjął jednak wniosku o wotum nieufności. Wydarzenia te doprowadziły jednak do kryzysu politycznego na Ukrainie[12]. Ostatecznie 10 kwietnia 2016 ogłosił swoją dymisję[13]. 14 kwietnia został zastąpiony na stanowisku premiera Ukrainy przez Wołodymyra Hrojsmana, dotychczasowego przewodniczącego Rady Najwyższej.
Stosunek do OUN i UPA Edytuj
W ramach współtworzonej i kierowanej przez siebie Fundacji Otwarta Ukraina[1] Arsenij Jaceniuk realizował[14] program będący kampanią informacyjną promującą we wschodniej Ukrainie działalność OUN i UPA. W 2009 wypowiadał się jednak przeciw projektowi ustawy dotyczącej rehabilitacji członków OUN i UPA, utrzymując, że podobny akt może dzielić ukraińskie społeczeństwo. Twierdził, że większość ukraińskiego społeczeństwa przyjmuje wciąż „sowiecką propagandę” i nie jest gotowa na przyjęcie takiej ustawy, a problem powinien być rozwiązany na poziomie regionalnym[15].
W 2015 Rada Najwyższa przyjęła projekt ustawy autorstwa premiera Arsenija Jaceniuka[16] (współtworzony przez deputowanego Jurija Szuchewycza) O statusie prawnym i uszanowaniu pamięci uczestników walki o niepodległość Ukrainy w XX wieku. Zgodnie z nią członkom OUN oraz UPA przyznano prawny status „bojowników o niezależność Ukrainy”[17], a za zaprzeczanie zasadności uczestnictwa OUN i UPA w walce o niepodległość państwa przewidziano sankcje prawne[18][19].
Odznaczenia Edytuj
- Order Księcia Jarosława Mądrego IV klasy (2017)[20]
- Order Księcia Jarosława Mądrego V klasy (2008)[21]
Przypisy Edytuj
- ↑ a b Засновники. openukraine.org. [dostęp 2015-09-05]. (ukr.).
- ↑ Jaceniuk odchodzi, Tymoszenko krytykuje prezydenta. rp.pl, 17 września 2008. [dostęp 2010-01-19].
- ↑ Deputowani usunęli przewodniczącego Jaceniuka. rp.pl, 12 listopada 2008. [dostęp 2010-01-19].
- ↑ Чергові вибори Президента України 17.01.2010. cvk.gov.ua. [dostęp 2010-01-19]. (ukr.).
- ↑ Ukraine crisis: New government revealed at Kiev’s protest camp. bbc.co.uk, 26 lutego 2014. [dostęp 2014-02-26]. (ang.).
- ↑ Рада призначила Яценюка прем'єром. pravda.com.ua, 27 lutego 2014. [dostęp 2014-02-27]. (ukr.).
- ↑ Rada expresses confidence in PM Yatseniuk. interfax.com.ua, 29 lipca 2014. [dostęp 2014-08-11]. (ang.).
- ↑ Arsenij Jaceniuk, Ołeksandr Turczynow, Andrij Parubij i Arsen Awakow odchodzą z partii Tymoszenko. wp.pl, 27 sierpnia 2014. [dostęp 2014-08-28].
- ↑ Ukrainian PM, Parliament Speaker to Head Newly Formed Popular Front Party. ria.ru, 10 września 2014. [dostęp 2014-09-14]. (ang.).
- ↑ Яценюк знову став прем'єр-міністром. pravda.com.ua, 27 listopada 2014. [dostęp 2014-12-03]. (ukr.).
- ↑ Рада проголосувала новий Кабмін. pravda.com.ua, 2 grudnia 2014. [dostęp 2014-12-03]. (ukr.).
- ↑ Ukraine crisis: PM Yatsenyuk survives no-confidence vote. bbc.com, 16 lutego 2016. [dostęp 2016-04-10]. (ang.).
- ↑ Яценюк оголосив про відставку. pravda.com.ua, 10 kwietnia 2016. [dostęp 2016-04-10]. (ukr.).
- ↑ Jaceniuk zrobi wszystko możliwe, aby wschód dowiedział się prawdę o UPA. zaxid.net, 23 kwietnia 2009. [dostęp 2019-02-25].
- ↑ Яценюк с сожалением признал, что закон о признании ОУН-УПА пока невозможен. segodnya.ua, 24 lutego 2009. [dostęp 2019-02-25]. (ros.).
- ↑ Проект Закону про правовий статус та вшанування пам'яті учасників боротьби за незалежність України у ХХ столітті. rada.gov.ua. [dostęp 2019-02-25]. (ukr.).
- ↑ Рада признала правовой статус бойцов УПА. 112.ua, 9 kwietnia 2015. [dostęp 2019-04-15]. (ros.).
- ↑ Ukraina będzie karać za lekceważenie UPA. rp.pl, 16 maja 2015. [dostęp 2019-02-25].
- ↑ Laws 2558 and 2538-1: On Critical Inquiry, the Holocaust, and Academic Freedom in Ukraine. politicalcritique.org, 29 kwietnia 2015. [dostęp 2019-02-25]. (ang.).
- ↑ Указ Президента України № 165/2017 «Про відзначення державними нагородами України». president.gov.ua, 19 czerwca 2017. [dostęp 2016-04-28]. (ukr.).
- ↑ Указ Президента України № 108/2008 від 7 лютого 2008 року «Про відзначення державними нагородами України». rada.gov.ua, 14 lutego 2008. [dostęp 2016-04-28]. (ukr.).
Bibliografia Edytuj
- Nota biograficzna na stronie prywatnej. [dostęp 2010-01-19]. (ukr.).
Linki zewnętrzne Edytuj
- Arsenij Jaceniuk – strona prywatna. [dostęp 2014-08-15]. (ukr.).