Arseniusz (Maciejewicz)
Arseniusz, imię świeckie Aleksandr Iwanowicz Maciejewicz (ur. 1697 we Włodzimierzu Wołyńskim, zm. 28 lutego 1772 w Rewlu) – biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, pozbawiony godności za protest przeciwko sekularyzacji dóbr kościelnych przeprowadzony przez Katarzynę II.
| Aleksander Maciejewicz | |
| Metropolita rostowski | |
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1697 |
| Data i miejsce śmierci |
28 lutego 1772 |
| Miejsce pochówku | |
| Metropolita rostowski | |
| Okres sprawowania |
1742–1763 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Śluby zakonne |
1716 |
| Diakonat |
1716 |
| Prezbiterat |
1723 |
| Chirotonia biskupia |
26 marca 1741 |
Życiorys edytuj
Był z pochodzenia Polakiem[1]. W 1716 złożył wieczyste śluby mnisze w monasterze Przemienienia Pańskiego w Nowogrodzie Siewierskim, po czym został wyświęcony na hierodiakona[2]. W 1723 ukończył studia teologiczne w Kijowskiej Akademii Duchownej i przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1728–1729 żył w ławrze Peczerskiej i w monasterze św. Eliasza w Czernihowie. W 1730 wyjechał jako kaznodzieja do Tobolska[2].
W 1734 brał udział w ekspedycji floty rosyjskiej mającej na celu odkrycie drogi morskiej na Kamczatkę. W 1736 był sądzony przed kolegium admiralicji, z nieujawnionych powodów, uznano go jednak za niewinnego[2]. W roku następnym zakończył służbę we flocie rosyjskiej i rozpoczął pracę duszpasterską w eparchii wołogodzkiej[2].
26 marca 1741 przyjął chirotonię biskupią, otrzymując od razu godność metropolity z tytułem metropolity syberyjskiego i tobolskiego. W roku następnym został przeniesiony do eparchii rostowskiej i zaliczony do składu Świątobliwego Synodu Rządzącego[2]. Należał do najlepiej wykształconych hierarchów Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego swojej epoki[1].
Jeszcze w okresie rządów carycy Elżbiety protestował przeciwko zamiarom sekularyzacji dóbr kościelnych. W okresie panowania Katarzyny II poświęcił temu problemowi dwa listy pasterskie przesłane do Synodu. Protestował w nich w szczególności przeciwko planowanej inwentaryzacji majątku Cerkwi oraz przeciwko wprowadzeniu ksiąg wydatków i dochodów Kościoła[1]. Obawiając się konsekwencji pism, Synod przekazał je carycy, która nakazała surowo ukarać metropolitę Arseniusza. Hierarcha usiłował pogodzić się z carycą, odwołując krytykę jej planów i prosząc o skierowanie do monasteru Przemienienia Pańskiego w Nowogrodzie Siewierskim. Jednak sąd Synodu tworzony przez metropolitów moskiewskiego Tymoteusza i nowogrodzkiego Dymitra, arcybiskupów krutickiego Ambrożego i petersburskiego Gabriela, biskupów pskowskiego Gedeona i twerskiego Atanazego oraz archimandrytę Monasteru Nowospasskiego pozbawił go święceń kapłańskich, zabronił korzystać z atramentu i papieru oraz skazał na zesłanie do odległego monasteru. Katarzyna II, chcąc utrwalić swój wizerunek łaskawej władczyni, zrewidowała wyrok w zakresie pozbawienia święceń kapłańskich[1]. Arseniusz (Maciejewicz) został osadzony w Monasterze Terapontowski, następnie przeniesiony do monasteru św. Mikołaja w Korelii k. Archangielska[3], wreszcie do skitu Trójcy Świętej na wyspie Anzerskiej[2].
W 1767, po doniesieniu, iż uwięziony Arseniusz oskarża ją o bezprawne zajmowanie tronu (z racji cudzoziemskiego pochodzenia), Katarzyna II nakazała pozbawić go święceń kapłańskich i przewieźć do twierdzy w Rewlu jako Andrzeja Kłamcę[1]. Duchownego wyłączono także ze stanu mniszego[3]. Zmarł w więzieniu w 1772[1]. Prawdopodobnie został pochowany w cerkwi św. Mikołaja w Tallinnie[4].
Sobór Lokalny Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w 1918 przywrócił mu pośmiertnie godność metropolity z racji jej pozbawienia z powodów politycznych[2].
Nieformalny kult Arseniusza, jako świętego z racji bezpodstawnego uwięzienia i cierpień, funkcjonował jeszcze za jego życia i rozwijał się w XIX w. Rosyjski Kościół Prawosławny kanonizował go w 2000[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f W. Serczyk, Katarzyna II, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2010, ISBN 978-83-04-04715-0, ss.153-156
- ↑ a b c d e f g Арсений (Мацеевич). [dostęp 2012-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-21)].
- ↑ a b c АРСЕНИЙ
- ↑ metropolita Korneliusz, W. Siłowjew, W. Wołochonski, S. Glinkale, W. Iljaszewicz, I. Łapszyn, S. Miannik, J. Sieliwierstowa, F. Hirvoja, Prawosławnyje chramy Estonii-Eesti Oigeusu Kirikud-The Orthodox churches in Estonia, Tallinn-Moskwa 2007.