Artakserkses I Długoręki (staropers. 𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂) – król perski z dynastii Achemenidów, syn Kserksesa I, panował w latach 465 p.n.e. – 424 p.n.e. Z uwagi na wyznawanie świętej Arta, Kserkses nadał swemu synowi imię Artachszatra (Artakserkses – Królestwo Arta)[1]. Znany z łagodnej polityki wewnętrznej oraz ugodowej polityki wobec krajów sąsiednich.

Artakserkses I Długoręki
𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂
Ilustracja
Król Persji
Okres

od 465 p.n.e.
do 424 p.n.e.

Poprzednik

Kserkses I

Następca

Kserkses II

Dane biograficzne
Dynastia

Achemenidzi

Data śmierci

424 p.n.e.

Ojciec

Kserkses I

Matka

Amestris

Żona

Damaspia

Dzieci

Kserkses II
Parysatis
Sogdianos
Dariusz II
Arsites

Artakserkses I w czasie swoich długich rządów[a] stłumił bunty: satrapy Syrii Megabazosa oraz powstanie Inarosa w Egipcie, któremu wsparcia udzielili Ateńczycy. Egipcjanie i jego sojusznicy ponieśli klęskę, jednak samo przeniesienie działań wojennych na terytorium perskie świadczy o postępującym słabnięciu achemenidzkiej monarchii. Dopełnieniem niepowodzeń była klęska floty perskiej na ogarniętym powstaniem Cyprze. W bitwie pod Salaminą cypryjską (449–448 p.n.e.) Ateńczycy zniszczyli perską flotę, co zmusiło Persów do rokowań pokojowych. Napięta sytuacja w Grecji skłoniła też samych Ateńczyków do ugodowej postawy. Do Suzy udał się poseł ateński Kallias, który w 448 p.n.e. zawarł pokój z Atenami (zwany pokojem Kaliasza). Zakończył on wieloletnie wojny grecko-perskie.

Po jego śmierci z przyczyn naturalnych w 424 roku p.n.e.[2] następcą został jedyny syn jego i królowej Damasapii – Kserkses II. Miał także inne dzieci, które rządziły Persją po jego śmierci:

Artakserkses I w Biblii edytuj

W Biblii król pojawia się głównie w Księdze Ezdrasza. Wedle tejże, za panowania Artakserksesa I odbudowa Jerozolimy została wstrzymana na skutek napisanego przez Samarytan listu oskarżającego Izraelitów o bycie ludem buntowniczym[3]:

7. Za panowania Artakserksesa, króla Persji, list do niego napisali Biszelam, Mitredat, Tabeel i pozostali ich towarzysze. List był napisany w języku aramejskim i pismem aramejskim.[...] 15. Wydaj polecenie, żeby zbadano kroniki twoich przodków, a przekonasz się, że to miasto zawsze się buntowało, przyprawiając o wielkie straty królów i całe prowincje. Buntowało się od najdawniejszych czasów i dlatego zostało w końcu zburzone. 16. Chcemy cię więc ostrzec, o królu, że jeśli to miasto zostanie odbudowane, jeśli wokół niego na nowo zostaną wzniesione mury, to tym samym nic już nie będziesz posiadał po drugiej stronie Rzeki.

Po odczytaniu tegoż listu, Artakserkses miał napisać własny list do Izraelitów, w wyniku którego zakazał odbudowy miasta (Ezd 4, 18-24). Jakiś czas później Artakserkses przysłał do Jerozolimy Ezdrasza, na podstawie pamiętników którego napisana została Księga Ezdrasza. Ten był uczonym w Prawie Mojżeszowym i nauczał go Izraelitów. Król przekazał mu także dostęp do swojego skarbca, by brał z niego, aby przywrócić kult świątynny (Ezd 7,11-26)[4].

Uwagi edytuj

  1. Według Ktezjasza, Artakserkses panował 42 lata (Focjusz, Biblioteka, Kodeks 72.[41b]).

Przypisy edytuj

  1. Olmstead A. T., Dzieje imperium perskiego, PIW, Warszawa 1974, s. 226.
  2. Marsha E. Ackermann, Michael J. Schroeder, Janice J. Terry, Jiu-Hwa Lo Upshur, Mark F. Whitters: Encyclopedia of World History. T. 1. Nowy Jork: Facts on File Inc., 2008, s. 31. ISBN 978-0-8160-6386-4.
  3. Cytat z tłumaczenia: Biblia Warszawsko-Praska.
  4. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem. Częstochowa 2008, przypisy w Księdze Ezdrasza.

Bibliografia edytuj

  • Wolski J., Iran – siedziba imperiów w starożytności. I. Achemenidzi, Polska Akademia Nauk Kraków 1986.