Artemiusz (Radosavljević)

Artemiusz, imię świeckie: Marko Radosavljević (ur. 15 stycznia 1935 w Leliciu k. Valjeva, zm. 21 listopada 2020 w Valjevie[1]) – serbski biskup prawosławny, w latach 1995–2010 biskup raszko-prizreński, w 2010 pozbawiony urzędu, zaś w 2015 usunięty z Cerkwi.

Artemiusz
Artemije
Marko Radosavljević
Ilustracja
Kraj działania

Serbia

Data i miejsce urodzenia

15 stycznia 1935
Lelić

Data i miejsce śmierci

21 listopada 2020
Valjevo

Biskup raszko-prizreński
Okres sprawowania

1991–2010

Wyznanie

prawosławie

Kościół

Serbski Kościół Prawosławny

Śluby zakonne

20 listopada 1960

Prezbiterat

1960

Chirotonia biskupia

maj 1991

Sukcesja apostolska
Data konsekracji

maj 1991

Konsekrator

Paweł

Życiorys edytuj

Nauka i działalność w monasterze Crna Reka edytuj

Po ukończeniu gimnazjum w Valjevie wstąpił do seminarium duchownego w Belgradzie. W czasie nauki został uczniem duchowym archimandryty Justyna (Popovicia), którego wielokrotnie odwiedzał w monasterze Ćelije. Archimandryta Justyn przyjął od niego wieczyste śluby zakonne w tymże klasztorze, 20 listopada 1960.

Z błogosławieństwem archimandryty Justyna, mnich Artemiusz kontynuował studia teologiczne na Uniwersytecie Belgradzkim. W czasie nauki przyjmował kolejno święcenia diakońskie i kapłańskie. Po ukończeniu studiów w 1964 przez cztery kolejne lata był wykładowcą seminarium duchownego przy monasterze Krka. Następnie wyjechał do Aten, gdzie obronił pracę doktorską poświęconą nauce św. Maksyma Wyznawcy o zbawieniu. Po powrocie został wykładowcą seminarium duchownego w Prizrenie, jednak już po roku, z błogosławieństwa archimandryty Justyna oraz biskupa raszko-prizreńskiego Pawła objął funkcję przełożonego monasteru Crna Reka, którym pozostawał przez 13 lat. Doprowadził do odrodzenia życia klasztornego w tymże monasterze, opuszczonym od kilkuset lat[2].

Biskup edytuj

W maju 1991 objął godność biskupa raszko-prizreńskiego (obejmując eparchię położoną na terenie Kosowa i Metochii), w której podjął aktywną działalność wydawniczą, tłumaczeniową oraz popularyzatorską. Doprowadził do odnowienia wspólnoty mniszej w monasterze Świętych Archaniołów w Prizrenie, zburzonym w 1455 i od tego czasu pozostającym w ruinie[3].

W miarę zaostrzania się konfliktu serbsko-albańskiego w Kosowie wielokrotnie wyjeżdżał za granicę, występując publicznie z odczytami na temat sytuacji w swojej eparchii, nagłaśniał również przypadki ataków Armii Wyzwolenia Kosowa na serbską ludność cywilną. W tej sprawie spotykał się m.in. z Billem Clintonem. W czasie trwania konferencji w Rambouillet, chociaż nie był członkiem delegacji serbskiej, udał się na miejsce obrad. Niedopuszczony do rozmów, zorganizował na miejscu konferencję prasową, w czasie której poruszał ten sam temat[4].

Obok biskupów Amfilochiusza (Radovicia) i Atanazego (Jevticia), również uczniów duchowych archimandryty Justyna (Popovicia) zaliczany był do najbardziej konserwatywnego, nacjonalistycznego skrzydła Serbskiego Kościoła Prawosławnego[5]. Biskup Artemiusz w zdecydowany sposób wypowiadał się przeciwko zaangażowaniu swojego Kościoła w ruch ekumeniczny, który określał jako herezję[6]. Jest autorem żywota św. Mikołaja (Velimirovicia) zatytułowanego Novi Zlatoust (serb. Nowy Złotousty)[7].

W lutym 2010 Święty Synod Serbskiego Kościoła Prawosławnego zawiesił go w czynnościach biskupich z powodu stawianych mu zarzutów defraudacji majątku Cerkwi oraz funduszy państwowych. W maju tego roku duchowny został ostatecznie pozbawiony katedry[8] i skierowany do monasteru Šišatovac jako biskup w stanie spoczynku[9]. Jego odsunięcie z katedry stało się przyczyną protestów części duchowieństwa i świeckich eparchii[10].

1 grudnia 2010 eparchia raszko-prizreńska opublikowała na swojej oficjalnej stronie dokumenty, w których ujawniono, iż Artemiusz – wbrew statutowi Kościoła – sprzedał należącą do Serbskiej Cerkwi nieruchomość w Đakovicy, udzielając pełnomocnictwa na przeprowadzenie transakcji, w tym posługiwanie się pieczęcią eparchii, Albańczykowi Dede Ndrece Komani. Biskupowi zarzucono przejęcie sumy uzyskanej drogą tej transakcji (150 tys. euro) oraz niezgodne z oficjalnym stanowiskiem Kościoła dopuszczenie pełnomocnika do rozmów z władzami Kosowa (co jest traktowane jako uznanie jego niepodległości, wbrew stanowisku Serbii)[11].

Pozbawienie godności edytuj

19 listopada 2010 biskup Artemiusz opuścił klasztor Šišatovac i udał się na terytorium północnego Kosowa razem z grupą zwolenników (w której był m.in. przełożony monasteru Šišatovac hieromnich Warsonofiusz), mnichów i świeckich. Wbrew zakazowi sprawowania nabożeństw i mimo odmowy przełożonego klasztoru, odprawił Świętą Liturgię w monasterze Duboki Potok, na terenie eparchii raszko-prizreńskiej. Następnie hierarcha udał się do monasteru Devine Vode, w którym pozostawił grupę popierających siebie mniszek i wydał kilka listów, które podpisał jako „biskup raszko-prizreński”. Zwolennicy Artemiusza usiłowali bez powodzenia przejąć również monaster Crna Reka. Ostatecznie wystąpienie biskupa nie zyskało poparcia wiernych z Kosowa, a on sam został zmuszony do opuszczenia monasteru Duboki Potok[12]. W związku z tymi wydarzeniami Święty Sobór Biskupów Serbskiego Kościoła Prawosławnego ogłosił, iż duchowny „wstąpił na drogę otwartego rozłamu”; Artemiusz został pozbawiony wszystkich posiadanych godności kościelnych, zachowując jedynie śluby mnisze[13]. Mimo powyższej decyzji oraz utrzymania w mocy zakazu odprawiania nabożeństw, duchowny w końcu listopada odprawił Świętą Liturgię we wsi Leljak, przedstawiając się jako inna osoba[14]. W nabożeństwie wzięło udział ok. tysiąca wiernych, którym były biskup oznajmił, iż zamierza budować „prawdziwie świętosawską Cerkiew”[15].

6 marca 2011 Artemiusz i jego zwolennicy otworzyli w Belgradzie domową cerkiew św. Justyna (Popovicia). Były hierarcha nadal posługuje się tytułem biskupa raszko-prizreńskiego[16]. 18 czerwca 2011 razem ze zbuntowanymi mnichami i mniszkami, z którymi w listopadzie 2010 usiłował przejąć klasztor Crna Reka, zorganizował obchody monasterskiej slavy w parku etnograficznym k. Čačaku[17].

Przeciwko byłemu biskupowi rozpoczęto śledztwo w sprawie możliwego narażenia przez niego Serbskiego Kościoła Prawosławnego na stratę materialną w wysokości półtora miliona dinarów[18].

W 2015 były biskup został odłączony od Serbskiego Kościoła Prawosławnego[19].

Przypisy edytuj

  1. Preminuo raščinjeni vladika Artemije [online], B92.net [dostęp 2020-11-21] (serb.).
  2. Кратки историјат манастира Црна Река. [dostęp 2010-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-31)].
  3. Holy Archangels. www.kosovo.net. [dostęp 2015-11-16].
  4. T. Judah: Kosovo. War and Revenge. New Haven-London: Yale University Press, 2002, s. 200–201. ISBN 0-300-09725-5.
  5. D. Gil, Prawosławie..., s. 212
  6. D. Gil, Prawosławie..., s. 219
  7. D. Gil, Prawosławie..., s. 170–171
  8. Prawosławny arcybiskup Kosowa Artemij odwołany. [dostęp 2010-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  9. Artemije ide u Šišatovac
  10. A. Matreńczyk, Prawosławie na świecie, „Przegląd Prawosławny”, nr 8 (302), sierpień 2010, ISSN 1230-1078, s. 42
  11. СЛУЧАЈ ПРОДАЈЕ ЦРКВЕНЕ ИМОВИНЕ У ЂАКОВИЦИ
  12. Покушај стварања "расколничке цркве" и узурпације манастира на северу Косова доживео потпуни фијаско – Сачувано јединство СПЦ
  13. Св. Архијерејски Сабор СПЦ – Епископ Артемије ступио на пут отвореног раскола и устао на саборно јединство Српске Православне Цркве
  14. Džomić: Nema raskola u SPC. [dostęp 2010-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-02)].
  15. Ipak raskol: Šumadijska SPC?
  16. Последователи бывшего епископа Рашско-Призренского Артемия (Радосавлевича) основали катакомбный храм в Белграде
  17. Artemije obeležio slavu
  18. Širi se istraga protiv Artemija
  19. Artemije o isključenju iz Crkve: Nisam iznenađen odlukom Sabora [online], www.novosti.rs [dostęp 2015-11-30].

Bibliografia edytuj