Wikipedia

Astroturfing

pozornie spontaniczne akcje, inicjatywy

Astroturfing[a], kładzenie sztucznej trawy[1][2][3][4] – określenie służące do nazwania pozornie oddolnych[5] obywatelskich akcji lub inicjatyw podejmowanych w celu wyrażenia poparcia albo sprzeciwu dla idei, polityki, usługi, produktu, wydarzenia. Kampania tego typu ma sprawiać wrażenie niezależnej reakcji społecznej, podczas gdy rzeczywista tożsamość jej inicjatora i jego intencje pozostają ukryte[6].

Charakterystyka edytuj

Termin ten wywodzi się od nazwy AstroTurf – marki sztucznej trawy popularnej w Stanach Zjednoczonych. Jest grą słów wobec grassroots (movement)[7], tłumaczonego na polski jako oddolna demokracja i używanego na określenie obywatelskich inicjatyw społecznych (próbowano tłumaczyć astroturfing jako „sianie sztucznej trawy”[8]).

Działania nazywane astroturfingiem polegają zwykle na udawaniu przez niewielką grupę ludzi rzeszy aktywistów lub konsumentów. Zdarzały się zarówno przypadki prowadzenia ich przez pojedyncze osoby, jak i całe zorganizowane grupy specjalistów, za którymi stało potężne zaplecze finansowe korporacji albo organizacji pozarządowej. Celem astroturfingu[9] jest wywołanie określonego wrażenia, na przykład szerokiego poparcia dla danego polityka i jego programu albo dużego zainteresowania pewnym produktem. Zamiarem może być również zyskanie poparcia społecznego dla danej inicjatywy albo, przeciwnie, zdyskredytowanie jakiejś idei.

Gdy Internet nie był jeszcze powszechnie dostępny, działania tego typu sprowadzały się do wysyłania dziesiątków listów do redakcji, organizowania pikiet, inspirowania publikacji. W dobie Internetu astroturfing stał się łatwiejszy i tańszy. Obecnie, gdy każdy może stworzyć przekonująco wyglądającą stronę, blog lub podcast, astroturferom bardzo łatwo stworzyć wrażenie prawdziwej organizacji o szczerych intencjach, równocześnie ukrywając swój prawdziwy cel, a zwykle też tożsamość[10].

Astroturfing budzi kontrowersje. Uznawany jest za nieetyczny, gdyż poprzez sztucznie napędzany rozgłos pozwala astroturferom stworzyć wrażenie, że w sprawę angażuje się duża część społeczeństwa. Jest kuszącą metodą dla pragnących uzyskać szybkie efekty specjalistów od public relations i marketingu. W wielu krajach obowiązują przepisy zakazujące szczególnie szkodliwych rodzajów stosowania astroturfingu[11].

Kary edytuj

Przykłady edytuj

  • W 2008 ekspertka w sprawach chińskich, Rebecca MacKinnon, oszacowała, że w tym kraju do finansowanej przez rząd operacji astroturfingowej zatrudniono 280 tysięcy osób mających publikować propagandę prochińską i niwelować głosy sprzeciwu[12][13].
  • Grupa Working Families for Wal-Mart, utworzona przez przedsiębiorstwo Walmart i firmę PR-ową Edelman, pozorowała fakt, że oddolna organizacja udziela poparcia Walmartowi przeciwko związkom zawodowym. Składały się na to głównie fałszywe blogi (flogi), na przykład „Wal-Marting Across America”[14][15].
  • ExxonMobil opublikował film manipulujący przekazem filmu Ala Gore’a Niewygodna Prawda[16].
  • Firma lobbująca Bonner & Associates podszywała się pod NAACP w celu odrzucenia amerykańskiej ustawy o czystej energii i bezpieczeństwie[17].
  • McDonald’s opłacał ludzi, aby uzyskać kolejki po hamburgera Quarter Pounder w Japonii[18].

Astroturfing a wydarzenia z 22 lipca 2017 w Polsce edytuj

W lipcu 2017 pojawiły się oskarżenia o używanie astroturfingu w kontekście masowych protestów przeciwko reformie sądownictwa forsowanej przez Prawo i Sprawiedliwość[19][20][21][22]. Jacek Sasin, poseł PiS, oskarżył o jego stosowanie opozycję[19]. Zdaniem niektórych mediów, m.in. portalu wPolityce.pl, i programów informacyjnych stacji telewizyjnych należących do TVP protesty zostały wywołane przez firmy marketingowe i organizacje pozarządowe[23]. 23 lipca Wiadomości TVP wyemitowały materiał o tymże zjawisku, które, zdaniem dziennikarzy, miało wówczas miejsce[24]. O sprawie astroturfingu pisał też serwis internetowy politykawsieci.pl[25]. Według serwisu politykawsieci.pl dowodem na astroturfing miały być komentarze uruchomione/zainstalowane w jednym momencie z kont użytkowników mieszkających na terenie całej Ameryki Łacińskiej pod profilem tvn24.pl w serwisie społecznościowym Facebook oraz masowy wysyp nowych użytkowników obserwujących konta m.in. polityków PO w serwisie Twitter[25]. Organizatorami protestów w obronie sądów w Polsce była fundacja „Akcja Demokracja”[26].

Digital Forensic Research Lab zwraca uwagę na użycie astroturfingu w serwisie Twitter do ostrzegania przed astroturfingiem: 22 lipca za pomocą hashtagów #AstroTurfing, #StopAstroTurfing i #StopNGOSoros boty twierdziły, że protesty nie były oddolnym ruchem, ale astroturfingowymi protestami finansowanymi przez węgierskiego miliardera George Sorosa[27][28][29][30]. Wiele z tych tweetów zawierało ten sam tekst (Sprzeciwiam się wykorzystywaniu mechanizmu #AstroTurfing, aby manipulować Polską!) i zawierało ten sam obrazek. Takich tweetów zamieszczono prawie 16 tysięcy z 2408 kont (w ciągu niecałej godziny)[27]. Średnio każdy użytkownik, który podał dwa hashtagi, zrobił to 6,6 razy, co nawet czterokrotnie przekracza średnie zaangażowanie użytkowników Twittera przy rzeczywiście oddolnych akcjach[27]. Ujawniono, że 10 najaktywniejszych kont przesyłało jeden tweet co cztery sekundy przez okres dwóch godzin[27]. Z 15 000 analizowanych tweetów aż w 11 000 użyło tej samej frazy[27]. Digital Forensic Research Lab przedstawił kilka przykładów kont, które publikują po kilkaset tweetów po polsku dziennie od kilku lat[27].

Badacze zwracają uwagę na fakt, iż hashtagi zostały rozpowszechnione przez niewielką ilość użytkowników, przeważnie boty. W badaniu ujawniono, że pod hashtagiem #StopAstroTurfing publikowano nawet trzy tweety na sekundę (przy hashtagu #wolnesądy był to maksymalnie jeden tweet na sześć sekund)[30][31].

Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji sugeruje, że za astroturfingiem informującym o astroturfingu stała skoordynowana rosyjska operacja informacyjna połączona z działaniami w sferze cyber pod postacią kampanii na Twitterze[32].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ W odniesieniu do działań biznesowych używane jest też określenie „astroturf marketing”.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Porozmawiaj z prozakiem rp.pl, 15.12.2007 [dostęp 2017-07-26].
  2. ↑ a b c Astroturf marketing: na Zachodzie zakazany, w Polsce się rozwija, „forsal.pl”, 27 czerwca 2014 [dostęp 2017-07-27].
  3. ↑ a b Kupujesz pozytywne opinie? UOKiK nałoży karę na twoją firmę, „Gazeta Prawna. Biznes”, 26 maja 2017 [dostęp 2017-07-26].
  4. ↑ Wysokie kary za marketing szeptany. PRoto.pl, 21.07.2017 [dostęp 2017-07-26].
  5. ↑ Różnica między terminem "oddolny", a "spontaniczny" zob. dyskusja tego artykułu
  6. ↑ Arnold Pabian: Greenwashing i astroturfing. Zielona dezinformacja w działalności promocyjnej. „Marketing i Rynek”, 2014, nr 4, s. 101. [dostęp 2017-07-26].
  7. ↑ astroturfing (astroturf marketing) [dostęp 2017-07-26] (ang.).
  8. ↑ Antoni Leniek: Astroturfing lub sianie sztucznej trawy. i-slownik.pl, 6 sierpnia 2006 [dostęp 2017-06-22] (kopia z pamięci podręcznej Google).
  9. ↑ Maria Szruba, Astroturfing – czy jest wart ryzyka? [online], Blog Commplace.pl, 11 listopada 2020 [dostęp 2021-10-21] (pol.).
  10. ↑ Szymon Szymczyk: Astroturfing – malowana trawa. Edgerunner.pl [dostęp 2017-07-26].
  11. ↑ Justin Malbon. Taking Fake Online Consumer Reviews Seriously. „Journal of Consumer Policy”. 36 (2), s. 139–157, 2013. DOI: 10.1007/s10603-012-9216-7. ISSN 0168-7034. (ang.). 
  12. ↑ Nate Anderson: 280,000 pro-China astroturfers are running amok online. arstechnica.com, 26.03.2010 [dostęp 2017-07-26] (ang.).
  13. ↑ Cheng Chen i inni, Battling the Internet Water Army: Detection of Hidden Paid Posters, „arXiv”, 18 listopada 2011, arXiv:1111.4297 [dostęp 2017-07-22] (ang.).
  14. ↑ William, Ten Horrible Examples Of Astroturfing (In honor of all the teabagging lately) – PopCrunch [online], www.popcrunch.com, 15 kwietnia 2009 [dostęp 2017-07-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-28] (ang.).
  15. ↑ 10 Fake Grassroots Movements Started By Corporations To Sway Your Opinion, „Business Insider” [dostęp 2017-07-27] (ang.).
  16. ↑ 10 Fake Grassroots Movements Started By Corporations To Sway Your Opinion, „Business Insider” [dostęp 2017-07-27] (ang.).
  17. ↑ 10 Fake Grassroots Movements Started By Corporations To Sway Your Opinion, „Business Insider” [dostęp 2017-07-27] (ang.).
  18. ↑ 10 Fake Grassroots Movements Started By Corporations To Sway Your Opinion, „Business Insider” [dostęp 2017-07-27] (ang.).
  19. ↑ a b Astroturfing. Do Polski wszedł bardzo niebezpieczny przeciwnik, który nie zjawił się tu przypadkiem, „Informacje, publicystyka, wiadomości, opinie | niezalezna.pl” [dostęp 2017-07-27].
  20. ↑ Spontaniczne protesty? Nic z tego! To perfidnie realizowana manipulacja. Polacy dali się nabrać na astroturfing?! ZOBACZ KOMENTARZE [online] [dostęp 2017-07-27].
  21. ↑ #AstroTurfing – instrukcja jak sparaliżować Polskę i odsunąć Zjednoczoną Prawicę od władzy – RadioMaryja.pl, „RadioMaryja.pl”, 22 lipca 2017 [dostęp 2017-07-27].
  22. ↑ UJAWNIAMY. 16 kroków, które mają sparaliżować Polskę i odsunąć PiS. Inżynierowie zbiorowej histerii mają chytry plan: „Wyłączmy rząd!” [online] [dostęp 2017-07-27].
  23. ↑ Według wPolityce.pl i TVP protesty przeciw reformie sądownictwa to astroturfing wywołany przez firmy marketingowe i NGO-sy [online] [dostęp 2017-07-27].
  24. ↑ Astroturfing to atak zaplanowany [online] [dostęp 2017-07-27].
  25. ↑ a b ANALIZA: Czy polskim internecie pojawili się nowi gracze z zagranicy? – polityka w sieci, „polityka w sieci”, 22 lipca 2017 [dostęp 2017-11-10] (pol.).
  26. ↑ Igor T. Miecik, Akcja Demokracja: Jedno kliknięcie i wybuchło. Jak kilka młodych i nikomu nieznanych osób pociągnęło za sobą tłum pod Sąd Najwyższy i Sejm, „Gazeta Wyborcza”, 21 lipca 2017 [dostęp 2017-12-04] (pol.).
  27. ↑ a b c d e f Ben Nimmo, Polish Astroturfers Attack… Astroturfing [online], DFRLab, 24 lipca 2017 [dostęp 2017-07-27].
  28. ↑ Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji, Komentarz: Astroturfing. Nowa generacja operacji specjalnych przeciwko Polsce, „Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji” [dostęp 2017-07-27].
  29. ↑ Na Twitterze próbowano wygenerować trend #StopAstroTurfing [online], Press.pl [dostęp 2017-07-27].
  30. ↑ a b Prawica używała tego słowa, żeby wytknąć opozycji manipulacje. I wpadła w sidła, „gazetapl” [dostęp 2017-07-27].
  31. ↑ Kto manipuluje Twitterem, „Liberte!” [dostęp 2017-07-27].
  32. ↑ Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji, KOMENTARZ: Astroturfing. Nowa generacja operacji specjalnych przeciwko Polsce, „Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji” [dostęp 2017-07-27].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Astroturfing&oldid=72332986”