Aswa
Aswa (biał. Асва) – białoruskojęzyczne czasopismo humorystyczno-satyryczne ukazujące się legalnie w Wilnie od 25 marca do 25 sierpnia 1934 roku. Redagował i wydawał je student Uniwersytetu im. Stefana Batorego P. Radziuk na polecenie Komitetu Centralnego nielegalnej w Polsce Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi (KPZB)[1][2]. Periodyk stanowił nieoficjalny organ partii[3].
| Częstotliwość | |
|---|---|
| Państwo | |
| Adres | |
| Wydawca |
P. Radziuk |
| Organ prasowy | |
| Pierwszy numer |
25 marca 1934 |
| Ostatni numer |
25 sierpnia 1934 |
| Redaktor naczelny |
P. Radziuk |
| Stali współpracownicy |
Czasopismo kontynuowało tradycję zamkniętego wcześniej przez polskie władze białoruskojęzycznego czasopisma „Małanka” oraz gazet „Biełaruskaja Hazieta” i „Litaraturnaja Staronka”[1][2]. Na jego łamach wyrażane były poglądy radykalnie nastawionej części białoruskiej mniejszości narodowej w Polsce, przede wszystkim nizin społecznych, identyfikującej się z postulatami inteligencji i młodzieży związanej z KPZB[1]. Jako swój cel deklarowało „pogłębienie społecznej i narodowej świadomości mas pracujących”[4]. Poruszało problemy kryzysu gospodarczego lat 30., zubożenia wsi[4][2], komentowało kwestie polityki wewnętrznej i zagranicznej[4]. Wyrażało sprzeciw wobec rozwoju narodowego socjalizmu w Niemczech i „polskiego szowinizmu”[4][2]. Krytycznie odnosiło się do polityki rolnej polskiego rządu, przede wszystkim do chutoryzacji i „fetyszyzacji” kultury rolnej jako panaceum na wszystkie problemy wsi. Wchodziło w polemikę z częścią polskiej prasy[4]. Przeważającą formą obecną na łamach pisma była satyra[1] (np. rysunki o takim charakterze[2]), ale ukazywały się także: publicystyka obywatelska, wiersze, deklaracje w formie wierszowanej i prozą, grupowe pisma robotników[1][2]. Z czasopismem współpracowała grupa młodych pisarzy związanych ideologicznie z lewicowym ruchem robotniczym i wiejską biedotą[4] (m.in. Mikoła Zasim[5]).
Ogółem ukazało się 6 numerów[1][2]. Po ostatnim wydaniu pismo zostało zabronione przez polskie władze, a jego twórca skazany na 6 lat więzienia[4][2].
Oceny edytuj
Zdaniem dr Małgorzaty Moroz, „Aswa” nie była czasopismem reprezentatywnym dla białoruskojęzycznej prasy w II Rzeczypospolitej; stanowiła raczej jej margines[3].
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- У. А. Калеснік: «Асва». W: Рэдкал.: М. В. Біч і інш.: Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. T. 1: А — Беліца. Mińsk: „Biełaruskaja Encykłapiedyja” im. Piatrusia Brouki, 1993, s. 203–204. ISBN 5-85700-074-2. (biał.).
- «Асва». W: Рэдкал.: Г.П.Пашкоў і інш.: Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. T. 2: Аршыца — Беларусцы. Mińsk: Biełaruskaja Encykłapiedyja, 1996, s. 22. ISBN 985-11-0061-7. (biał.).
- Уладзімір Калеснік: Засім Мікола. W: Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.: Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. T. 3: Гімназіі — кадэнцыя. Mińsk: „Biełaruskaja Encykłapiedyja” im. Piatrusia Brouki, 1996, s. 409. ISBN 985-11-0041-2. (biał.).
- Małgorzata Moroz: „Krynica”. Ideologia i przywódcy białoruskiego katolicyzmu. Wyd. 1. Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 2001, s. 230. ISBN 83-915029-0-2.