Atalante (1930)
Atalante (Q162) – francuski okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z pięciu jednostek typu Argonaute. Okręt został zwodowany 5 sierpnia 1930 roku w stoczni Schneidera w Chalon-sur-Saône, a w skład Marine nationale wszedł 18 września 1934 roku. Jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. Po lądowaniu Aliantów w Afryce Północnej „Atalante” wszedł w skład marynarki Wolnych Francuzów. W 1944 roku okręt odstawiono do rezerwy, a w marcu 1946 roku został sprzedany na złom.
 Sylwetka okrętu typu Argonaute | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
17 sierpnia 1928 |
| Wodowanie |
5 sierpnia 1930 |
 Marine nationale
| |
| Wejście do służby |
18 września 1934 |
| Los okrętu |
sprzedany na złom 23 marca 1946 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
63,4 m |
| Szerokość |
6,4 m |
| Zanurzenie |
4,24 m |
| Zanurzenie testowe |
80 m |
| Rodzaj kadłuba | |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1300 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
powierzchnia: 4000 Mm przy 10 w. |
| Sensory | |
| hydrofony | |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo kal. 75 mm, 1 wkm kal. 13,2 mm 9 torped | |
| Wyrzutnie torpedowe |
6 × 550 mm |
| Załoga |
41 |
Projekt i budowa edytuj
„Atalante” zamówiony został w ramach programu rozbudowy floty francuskiej z 1927 roku[1][2]. Okręt, zaprojektowany przez Eugène’a Schneidera i Maxime’a Laubeufa, należał do ulepszonej w stosunku do 600-tonowych typów Sirène, Ariane i Circé serii jednostek o wyporności 630 ton[3][4]. Usunięto większość wad poprzedników: okręty charakteryzowały się wysoką manewrowością i krótkim czasem zanurzenia; poprawiono też warunki bytowe załóg[3][5].
„Atalante” zbudowany został w stoczni Schneidera w Chalon-sur-Saône[4][6]. Stępkę okrętu położono 17 sierpnia 1928 roku[7][a], a zwodowany został 5 sierpnia 1930 roku[3][4].
Dane taktyczno-techniczne edytuj
„Atalante” był średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[3]. Długość między pionami wynosiła 63,4 metra, szerokość 6,4 metra i zanurzenie 4,24 metra[4][6][b]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 630 ton, a w zanurzeniu 798 ton[3][4][c]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa dwusuwowe silniki wysokoprężne Schneider-Carels o łącznej mocy 1300 KM[2][4]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM[3][4]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 14 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[4][8]. Zasięg wynosił 2300 Mm przy prędkości 13,5 węzła w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 10 węzłów) oraz 82 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu[6][9][d]. Zbiorniki paliwa mieściły 65 ton oleju napędowego[4][e]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów[6].
Okręt wyposażony był w osiem wyrzutni torped: trzy stałe kalibru 550 mm na dziobie, jedną zewnętrzną kalibru 550 mm na rufie, podwójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 550 mm oraz podwójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 400 mm[3][6]. Łącznie okręt przenosił dziewięć torped, w tym siedem kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[6]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 75 mm L/35 M1928 oraz pojedynczy wielkokalibrowy karabin maszynowy Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][f]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony[6].
Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 38 podoficerów i marynarzy[1][4][g].
Służba edytuj
„Atalante” wszedł do służby w Marine nationale 18 września 1934 roku[7]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q162[6]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 17. dywizjonu 6. eskadry 4. Flotylli okrętów podwodnych w Bizercie (wraz z siostrzanymi okrętami „Aréthuse”, „La Vestale” i „La Sultane”)[10]. Dowódcą okrętu był w tym okresie kpt. mar. E.R. Mine[10]. W czerwcu 1940 roku okręt nadal znajdował się w składzie 17. dywizjonu, przechodząc remont w La Ciotat (miał trwać do 7 lipca), a jego dowódcą był kpt. mar. F.Y.C. Conan[11][12]. 22 czerwca, w dniu zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami, okręt znajdował się w remoncie w Tulonie[13]. W listopadzie 1940 roku „Atalante” znajdował się pod kontrolą rządu Vichy w składzie 5. grupy okrętów podwodnych w Tulonie (wraz z „Galatée”, „Sirène”, „Naïade”, „Perle” i „Diamant”), gdzie został rozbrojony[14].
14 stycznia 1941 roku „Atalante” wypłynął z Tulonu i 17 stycznia osiągnął Oran, skąd nazajutrz udał się do Casablanki, docierając do portu przeznaczenia 20 stycznia[15].
Po lądowaniu Aliantów w Afryce Północnej, w grudniu 1942 roku „Atalante” wszedł w skład marynarki Wolnych Francuzów[6][16]. W 1943 roku okręt poddano modernizacji, w wyniku której zamiast wkm kal. 13,2 mm zamontowano pojedyncze działko przeciwlotnicze Oerlikon kal. 20 mm L/70[6]. W 1944 roku okręt odstawiono do rezerwy[6]. 23 marca 1946 roku jednostka została sprzedana na złom[6][7].
Uwagi edytuj
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że stępkę okrętu położono w styczniu 1928 roku, a Gogin 2020 ↓, że odbyło się to w styczniu 1929 roku.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 80 podaje, że szerokość okrętu wynosiła 5,18 metra, a zanurzenie 3,61 metra.
- ↑ Parkes 1934 ↓, s. 203 podaje wyporność nawodną od 558 do 571 ton, a podwodną 809 ton; Lipiński 1999 ↓, s. 540 podaje wyporność 565/787 ton, zaś McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podaje 565/800 ton.
- ↑ Parkes 1934 ↓, s. 203 i McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podają, że zasięg nawodny wynosił 3000 Mm przy prędkości 10 węzłów, zaś podwodny 78 Mm przy prędkości 5 węzłów.
- ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że okręt zabierał 39 ton paliwa.
- ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że na okręcie zainstalowano karabin maszynowy kalibru 8 mm.
- ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podaje, że załoga okrętu liczyła 48 osób.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82.
- ↑ a b Parkes 1934 ↓, s. 203.
- ↑ a b c d e f g h Fontenoy 2007 ↓, s. 191.
- ↑ a b c d e f g h i j Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 274.
- ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 275.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Gogin 2020 ↓.
- ↑ a b c Helgason 2020 ↓.
- ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 540.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 80.
- ↑ a b Kindell 1939 ↓.
- ↑ Kindell 1940a ↓.
- ↑ Franz 2016 ↓, s. 225.
- ↑ Kindell 1940b ↓.
- ↑ Kindell 1940c ↓.
- ↑ Kindell 1941 ↓.
- ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 403.
Bibliografia edytuj
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Wojna się rozpoczyna. T. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65495-67-9.
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: ARGONAUTE 2nd class submarines (1932-1935). Navypedia. [dostęp 2020-04-14]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: FR Atalante. Allied Warships. [dostęp 2020-04-14]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-14]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-14]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 4 of 4) Saturday 22nd - Sunday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-14]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-14]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, JANUARY 1941 (Part 2 of 2) Wednesday 15th - Friday 31st. Naval History Homepage. [dostęp 2020-04-14]. (ang.).
- Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
- Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
- Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
- Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
- Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789–1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.