Atlantis (wahadłowiec)

Prom kosmiczny NASA

Atlantis – czwarty wahadłowiec NASA, który odbył lot kosmiczny. Był on jednym z pięciu zbudowanych w USA orbiterów wielorazowego użytku przeznaczonych do transportu ludzi oraz sprzętu na orbitę oraz z powrotem.

Atlantis
Ilustracja
Wahadłowiec Atlantis
Nazwa

Atlantis

Oznaczenie

OV-104

Data pierwszego lotu

3 października 1985

Pierwsza misja

STS-51-J

Data ostatniego lotu

8 lipca 2011

Ostatnia misja

STS-135

Liczba zakończonych misji

33

Liczba orbit

4848

Pokonany dystans

202 673 974 km

Liczba dni w przestrzeni kosmicznej

306,59

Status

Nieczynny, w ekspozycji Centrum Kosmicznego imienia Johna F. Kennedy’ego

Startujący wahadłowiec Atlantis

Dzięki wcześniejszym doświadczeniom prace przy budowie promu trwały o połowę krócej niż w przypadku wahadłowca Columbia. Był to między innymi rezultat zastosowania w górnych partiach orbitera nowej osłony termicznej, w formie elementów materiału izolacyjnego o dużej powierzchni, którymi zastąpiono wykorzystywane wcześniej małe płytki, które wymagały żmudnego procesu montażowego[1].

Nazwa edytuj

Prom kosmiczny Atlantis został nazwany na cześć pierwszego amerykańskiego oceanograficznego okrętu badawczego, dwumasztowego żaglowca RV Atlantis pracującego w ramach Instytutu Oceanograficznego Woodsa Hole'a Woods Hole Oceanographic Institution w Massachusetts. W latach 1930–1966 Atlantis był wykorzystywany do różnorodnych badań; pływający nim naukowcy tworzyli między innymi mapy dna morskiego za pomocą pierwszych echosond[1][2].

Ważniejsze daty edytuj

Data Wydarzenie
29 stycznia 1979 Podpisanie kontraktu na konstrukcję
30 marca 1980 Rozpoczęcie montażu struktury modułu załogi
23 listopada 1981 Rozpoczęcie montażu struktury kadłuba
13 czerwca 1983 Do Palmdale docierają skrzydła wyprodukowane przez Grummana
2 grudnia 1983 Rozpoczęcie montażu całości
10 kwietnia 1984 Zakończenie montażu
6 marca 1985 Prezentacja w Palmdale
3 kwietnia 1985 Transport lądowy z Palmdale do bazy Edwards
9 kwietnia 1985 Dostarczenie do Kennedy Space Center
5 września 1985 Oznaczenie gotowości do lotu
3 października 1985 Pierwszy lot (STS-51-J)
8 lipca 2011 Ostatni lot promu (STS-135)

Po opuszczeniu hali montażowej orbiter miał masę 68 092 kg i był lżejszy o 3500 kg od Columbii. Prom został dostarczony do KSC 9 kwietnia 1985 roku i przez siedem miesięcy był przygotowywany do pierwszej misji[1].

Udoskonalenia edytuj

Do roku 2005 Atlantis przeszedł dwa remonty. Najbardziej znaczące zmiany to:

  • nowe instalacje hydrauliczne i elektryczne, pozwalające na wykonywanie dłuższych misji przez orbitery,
  • nowa izolacja głównych włazów podwozia,
  • poprawione systemy sterowania,
  • przygotowania dla systemu dokowania orbiterów w stacji Mir,
  • instalacja śluzy i systemu dokowania orbitera dla Międzynarodowej Stacji Kosmicznej,
  • instalacja wielofunkcyjnego systemu wyświetlaczy – „szklanego kokpitu”.

Misje edytuj

Wystrzelenie wahadłowca STS-132

Pierwsze misje nie miały wiele wspólnego z badaniami naukowymi. Pierwszy start promu Atlantis miał miejsce 3 października 1985 roku. Wahadłowiec dostarczył na orbitę objęty tajemnicą ładunek Departamentu Obrony (U.S. Departament of Defence, DOD)[1]. Była to jedna z pięciu tajnych misji związanych z programem wojen gwiezdnych. W roku 1989 Atlantis wyniósł na swoim pokładzie sondy kosmiczne Magellan oraz Galileo, a także w roku 1991 Teleskop kosmiczny Comptona, (CGRO) a w roku 2008 laboratorium kosmiczne Columbus – Moduł ISS skonstruowany przez ESA. W 2009 wykonał ostatnią misję serwisową do Teleskopu Hubble’a (STS-125), a w 2011 ostatni lot w programie wahadłowców (STS-135)[3].
Od misji STS-71 wahadłowiec rozpoczął loty do stacji orbitalnej Mir. Dostarczanie i odbieranie astronautów ze stacji było pierwszym amerykańskim doświadczeniem. Podczas misji STS-79 prom odebrał z Mira astronautkę Shannon Lucid, po jej rekordowym, 188-dniowym pobycie w kosmosie. Następnie Atlantis brał udział w budowie ISS i dostarczył wiele jej istotnych elementów[1].

Prom kosmiczny Atlantis wykonał 33 misje, spędził w przestrzeni 306 dni, zaliczył 4848 orbit, przeleciał łącznie 203 mln km, liczba astronautów na pokładzie: 191, liczba misji do stacji orbitalnej Mir: 7, liczba misji do ISS: 12[1].

Lp. Dzień Rok Misja Uwagi
1 3 października 1985 STS-51-J Misja Departamentu Obrony: Dowódca Karol Joseph Bobko
2 26 listopada 1985 STS-61-B Wyniesienie trzech satelitów komunikacyjnych: MORELOS-B, AUSSAT-2 i SATCOM KU-2.
3 2 grudnia 1988 STS-27 Misja Departamentu Obrony
4 4 maja 1989 STS-30 Wyniesienie satelity Magellan
5 18 października 1989 STS-34 Wyniesienie satelity Galileo
6 28 lutego 1990 STS-36 Misja Departamentu Obrony
7 15 listopada 1990 STS-38 Misja Departamentu Obrony
8 5 kwietnia 1991 STS-37 Wyniesienie Compton Gamma Ray Observatory
9 2 sierpnia 1991 STS-43 Wyniesienie TDRS-5
10 24 listopada 1991 STS-44 Misja Departamentu Obrony
11 24 marca 1992 STS-45 Pierwsza misja Atmosferycznego Laboratorium dla Zastosowań i Nauki (ang. Atmospheric Laboratory for Applications and Science – ATLAS)
12 31 lipca 1992 STS-46 Wyniesienie European Retrievable Carrier (ESA) i systemu satelitarnego Tethered (NASA)
13 3 listopada 1994 STS-66 Trzecia misja ATLAS
14 27 czerwca 1995 STS-71 Pierwsze dokowanie promu do stacji orbitalnej Mir
15 12 listopada 1995 STS-74 Wyniesienie modułu dokującego stacji Mir
16 22 marca 1996 STS-76 Połączenie ze stacją orbitalną Mir, wymiana załogi: Shannon Lucid
17 16 września 1996 STS-79 Połączenie ze stacją orbitalną Mir, wymiana załogi: Shannon Lucid, John Blaha
18 12 stycznia 1997 STS-81 Połączenie ze stacją orbitalną Mir, wymiana załogi: John Blaha, Jerry Linenger
19 15 maja 1997 STS-84 Połączenie ze stacją orbitalną Mir, wymiana załogi: Jerry Linenger, Michael Foale
20 25 września 1997 STS-86 Połączenie ze stacją orbitalną Mir, wymiana załogi: Michael Foale, David A. Wolf
21 19 maja 2000 STS-101 Konstrukcja Międzynarodowej Stacji Kosmicznej - zamontowanie manipulatora Strieła 2, przygotowanie stacji do przyjęcia Zwiezdy
22 8 września 2000 STS-106 Konstrukcja Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
23 7 lutego 2001 STS-98 Konstrukcja Międzynarodowej Stacji Kosmicznej - laboratorium Destiny
24 12 lipca 2001 STS-104 Konstrukcja Międzynarodowej Stacji Kosmicznej - nowa śluza powietrzna
25 8 kwietnia 2002 STS-110 Konstrukcja Międzynarodowej Stacji Kosmicznej - kratownica S0 oraz transporter dla stacji
26 7 października 2002 STS-112 Konstrukcja Międzynarodowej Stacji Kosmicznej - kratownica S1
27 9 września 2006 STS-115 Rozbudowa ISS- moduły kratownicy P3 i P4 oraz dwie nowe baterie słoneczne
28 8 czerwca 2007 STS-117 Rozbudowa ISS- elementy kratownicowe ITS S3/S4 oraz baterie słoneczne PV Array
29 7 lutego 2008 STS-122 Rozbudowa ISS – laboratorium kosmiczne Columbus – Moduł skonstruowany przez Europejską Agencję Kosmiczną
30 11 maja 2009 STS-125 4 misja serwisowa Kosmicznego Teleskopu Hubble'a
31 16 listopada 2009 STS-129 Konstrukcja dla ISS (ELC-1/ELC-2)
32 14 maja 2010 STS-132 Konstrukcja dla Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (MIM-1) oraz paleta ładunkowa (ICC-VLD)
33a 8 lipca 2011 STS-135 Zaopatrzenie ISS; ostatni lot wahadłowca
33b 21 lipca 2011 STS-135 Lądowanie promu kończące erę wahadłowców

Galeria edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f Robert Godwin: Space Shuttle. Warszawa: Prószyński Media Sp. z o.o., 2011, s. 17-19, seria: Historia podboju Kosmosu. ISBN 978-83-7648-973-5.
  2. Astronomiczne zdjęcie dnia
  3. Tomáš Přibyl: Dzień, w którym nie wróciła COLUMBIA. Bielsko-Biała: Wydawnictwo >DEBIT<, 2003. ISBN 83-7167-224-1.