Atolowczyk rdzawopierśny
Atolowczyk rdzawopierśny[3] (Pampusana ferruginea) – wymarły gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Występował endemicznie na wyspie Tanna znajdującej się w terytorium Vanuatu; znany tylko z opisu sporządzonego przez Johanna Reinholda Forstera oraz jednej ilustracji autorstwa jego syna, Georga Forstera – obaj odwiedzili wyspę w 1774 roku jako uczestnicy drugiej wyprawy Jamesa Cooka.
| Pampusana ferruginea[1] | |||
| (J.R. Forster, 1844) | |||
 Ilustracja z 1774 autorstwa Georga Forstera przedstawiająca samicę | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
atolowczyk rdzawopierśny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Taksonomia edytuj
Po raz pierwszy gatunek opisał Johann Reinhold Forster w 1775 roku, jednak jego pracę opublikowano pośmiertnie dopiero w 1844 roku[4]. Opis dotyczył jedynie wyglądu upierzenia. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Columba ferruginea[5]. W 1829 roku Johann Georg Wagler, w oparciu o notatki Forstera, sporządził opis naukowy ptaka, i to on czasem uznawany jest za autora pierwszego opisu, gdyż jego praca została opublikowana wcześniej[4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza atolowczyka rdzawopierśnego w rodzaju Pampusana[6], inni autorzy umieszczają go w rodzaju Alopecoenas, a jeszcze wcześniej zaliczano go do rodzaju Gallicolumba[4].
Rdzenni mieszkańcy Tanny posługujący się językiem południowotannańskim nazywali te ptaki Máhk[5].
Morfologia edytuj
Długość jego ciała wynosiła około 27 cm. Posiadał rdzawobrązową głowę z czarnym dziobem, żółtawą tęczówką. Poza tym miał fioletowoczerwony grzbiet, ciemnozielone skrzydła, szary brzuch i czerwone nogi. Jego pierś porastały pióra rdzawobrązowe, a lotki w I rzędzie były brązowoszare z wąskimi oraz jasnymi krawędziami[7].
Ekologia edytuj
Według niemieckojęzycznej notatki Forstera (nie była zawarta w angielskim i włoskim przekładzie książki o jego podróży) holotyp odstrzelono w lesie[7].
Status edytuj
IUCN uznaje gatunek za wymarły[8]. Gatunek jest znany wyłącznie z jednej ilustracji wykonanej 17 sierpnia 1774 przez Georga Forstera. Znajdowała się ona w kolekcji Josepha Banksa (1743–1820)[9] oraz pojawiła się w spisie rysunków w kolekcji Muzeum Brytyjskiego z 1906[10]. Wymarł nie później niż na początku XIX wieku, a przyczyniły się do tego prawdopodobnie zawleczone na wyspę szczury[4] oraz polowania[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Pampusana ferruginea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Pampusana ferruginea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Raphinae Wetmore, 1930 (1835) - trerony (Wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-03-04].
- ↑ a b c d Tanna Ground-dove (Alopecoenas ferrugineus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-03-04].
- ↑ a b Johann Reinhold Forster: Descriptiones animalium quae in itinere ad Maris Australis terras per annos 1772, 1773 et 1774 suscepto. 1844, s. 265–266.
- ↑ F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-04]. (ang.).
- ↑ a b Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 150–151. ISBN 978-1-4081-5861-6. OCLC 778339723. (ang.).
- ↑ Species factsheet: Alopecoenas ferrugineus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-12-12]. (ang.).
- ↑ Averil Lysaght. Some eighteenth century bird paintings in the library of Sir Joseph Banks (1743-1820). „Bulletin of the British Museum (Natural History) Historical Series”. 1, 1959.
- ↑ The history of the collections contained in the Natural history departments of the British museum. T. 2. Londyn: 1906.