Wikipedia

Autoportret (rysunek Leonarda da Vinci)

autoportret Leonardo da Vinci

Autoportret (wł. Autoritratto, określany również jako Portret turyński[1]) – domniemany autoportret Leonarda da Vinci. Został on narysowany czerwoną kredką. Rysunek znajduje się w zbiorach Biblioteca Reale w Turynie[2]. Uchodzi on za najsłynniejszy ze wszystkich dzieł przedstawiających Leonarda. Doczekał się on wielu reprodukcji. Na przestrzeni lat stał się kanonicznym wizerunkiem artysty pomimo wątpliwości, czy faktycznie przedstawia on Leonarda[1]. Powstał on w latach 1512–1518[3][4].

Autoportret
Ilustracja
Autor

Leonardo da Vinci

Medium

rysunek

Wymiary

33,3 × 21,6 cm

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Turyn

Lokalizacja

Biblioteca Reale

Multimedia w Wikimedia Commons

Opis edytuj

Rysunek przedstawia sędziwego mężczyznę z długą brodą i krzaczastymi brwiami. Jego kędzierzawe włosy opadają na ramiona. Zarys włosów kontrastuje z miękkością policzków[1]. Nos jest haczykowaty. Twarz wyraża siłę, ale również rezygnację, zniecierpliwienie i pogodzenie się z losem. Zadumę wyraża spojrzenie zmęczonych oczu, kierujące się w lewo i dół. Melancholijny wyraz uzyskano za sprawą lekko opadających kącików ust[5]. Rysunek mógł zostać przycięty przy brzegach[6]. Pod rysunkiem widnieje podpis[7]. Sam podpis jest nieczytelny i wzbudza wątpliwości, czy brzmi portret bardzo starego siebie czy portret artysty[6].

Portret narysował Leonardo da Vinci[8]. Wątpliwości wzbudza postać, którą została uwieczniona na rysunku. Nie ma pewności, czy Leonardo narysował samego siebie czy też portret przedstawia inną osobę. Na rysunku uwieczniono człowieka, który swoim wyglądem mógł być dziesięć lat starszy od Leonarda[5]. Na rysunku mógł zostać uwieczniony ojciec Leonarda, Ser Piero da Vinci, starożytny filozof lub bóg[6]. Zdaniem amerykańskiego biograficzny Waltera Isaacsona Leonardo mógł sportretować samego siebie takiego, jaki miał być w przeciągu kolejnych lat lub też narysował ojca bądź stryja, którzy zmarli w wieku około osiemdziesięciu lat[9]. Osoby uważające, że rysunek jest autoportretem zwracają uwagę, że postać na rysunku jest podobna do postaci Platona na obrazie Szkoła Ateńska Rafaela Santiego, gdzie grecki filozof ma twarz Leonarda[8]. Rysunek powstał w okresie, kiedy Leonardo eksperymentował ze zwierciadłami. Skonstruował między innymi zwierciadła o ruchomych bocznych panelach. Według Isaacsona być może Leonardo wykonał autoportret w swojej pracowni, a lustro pozwalało mu obserwować własną twarz pod odpowiednim kątem[5].

Proweniencja edytuj

W 1839 roku rysunek kupił król Sardynii Karol Albert. Po 1912 roku rysunek pokazano publiczności tylko trzy razy (ostatni raz w 2011 roku, w 150. rocznicę zjednoczenia Włoch)[8]. Podczas II wojny światowej rysunek wywieziono z Turynu i ukryto w nieznanym miejscu. Włosi obawiali się, że portret zostanie zrabowany przez Niemców[10]. Pomimo stosowania zabezpieczeń chroniących rysunek przed utratą pigmentów, grzybami lub światłem słonecznym na rysunku pojawiają się żółtobrązowe lub rdzawobrązowe plamy[8][11].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Isaacson 2019 ↓, s. 630.
  2. ↑ Zarembina 2019 ↓, s. 7.
  3. ↑ Bastek 2019 ↓, s. 19.
  4. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 625.
  5. ↑ a b c Isaacson 2019 ↓, s. 631.
  6. ↑ a b c Nicholl 2006 ↓, s. 511.
  7. ↑ Ciesielska-Kruczek i Piotrowska 2017 ↓, s. 111.
  8. ↑ a b c d A. D. Scaramella: Artwork Analysis self Portrait in Red Chalk by Leonardo Da Vinci. finearts360.com, 2012-12-21. [dostęp 2023-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-29)]. (ang.).
  9. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 632.
  10. ↑ Lorena Muñoz-Alonso: Why Was Da Vinci’s Self-portrait Hidden from Hitler?. new.artnet.com, 2014-11-03. [dostęp 2023-10-21]. (ang.).
  11. ↑ Strzelczyk i Karbowska 1995 ↓, s. 197.

Bibliografia edytuj

  • Grażyna Bastek. „Boski był w tym, co czynił”. Leonardo w poszukiwaniu piękna i teorii wszystkiego. „Pomocnik Historyczny. Leonardo da Vinci 1452–1519. Człowiek renesansu i jego epoka”. 3, 2019. 
  • Renata Ciesielska-Kruczek, Ewa Piotrowska. Działalność upowszechniająca zabytkowe zbiory w bibliotekach włoskich. „Zarządzanie Biblioteką”. 1 (9), 2017. 
  • Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
  • Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
  • Alicja B. Strzelczyk, Joanna Karbowska. Specyficzne zniszczenia papieru - foxing i puszysta destrukcja. „Ochrona Zabytków”. 48/2 (189), 1995. 
  • Jolanta Zarembina. Podręczne kalendarium epoki Leonarda. „Pomocnik Historyczny. Leonardo da Vinci 1452–1519. Człowiek renesansu i jego epoka”. 3, 2019. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Autoportret_(rysunek_Leonarda_da_Vinci)&oldid=71883199”