Awangarda proletariatu
Awangarda proletariatu – termin politologiczny wywodzący się z marksizmu, a rozpowszechniony przez leninizm, oznaczający partię komunistyczną, zwłaszcza w czasie rewolucji i w krótkim czasie po jej zwycięstwie[1][2][3][4].
Charakterystyka pojęcia[5] edytuj
Według leninizmu proletariat przemysłowy nie był w stanie uświadomić sobie swojej sytuacji bez odpowiedniego przywództwa. To zadanie miała spełnić partia zawodowych rewolucjonistów, którzy dodatkowo – jako awangarda mas robotniczych – miała ich poprowadzić do rewolucji. Sytuacja po zwycięskiej rewolucji wymagała dalszej ich obecności w procesie budowy społeczeństwa socjalistycznego, by przekształcić się w dyktaturę proletariatu[6][7]. Tym samym ten etap porewolucyjnych zmian przybierał w pełni zinstytucjonalizowaną formę.
Krytyka edytuj
W ramach krytyki pojęcia wskazuje się na fakt, że awangarda proletariatu oznaczała elitaryzację społeczną: brak powszechnego udziału w życiu politycznym, konsultacji ze społeczeństwem i demokracji w zakładach pracy; cechy te uważane są za kluczowe dla społeczeństwa socjalistycznego[8]. Ponadto dostrzega się jej wpływ na powstanie i rozwój stalinizmu[9]. To w praktyce politycznej oznaczało wprowadzenie rządów autorytarnych[10], w państwach takich jak ZSRR czy Chiny.
Przypisy edytuj
- ↑ D. Robertson, Słownik polityki, Sic!, Warszawa 2009, s. 29.
- ↑ K.M. Cwynar, Dyktatura proletariatu jako negacja socjalizmu, „ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich”, 2013, 13, passim.
- ↑ P. Rojek, Kulturowe sprzeczności komunizmu, „Kultura i Polityka”, 2008, 2-3, s. 179.
- ↑ Używa się również określenia awangardyzm, zob. A. Heywood, Politologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011, s. 321.
- ↑ D. Robertson, Słownik polityki, Sic!, Warszawa 2009, s. 30.
- ↑ D. Magier, Podstawowe organizacje partyjne w systemie biurokratycznym Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, „Dzieje Biurokracji”, t. 4, red. A. Górak, K. Latawiec, D. Magier, Lublin-Siedlce 2011, s. 783, 785, 797.
- ↑ M. Broda, Mentalność, tradycja i bolszewicko-komunistyczne doświadczenie Rosji, Łódź 2007, passim.
- ↑ Service 2000, s. 354–355.
- ↑ A. Heywood, Politologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011, s. 321.
- ↑ Z. Machelski, Niektóre problemy związane z opozycją polityczną, „Polityka i Społeczeństwo”, 14, 2016, 1, s. 19.
Bibliografia edytuj
- A. Heywood, Politologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011
- D. Robertson, Słownik polityki, Sic!, Warszawa 2009